Waarom de dreiging van het verdwijnen van bruggen in Pekela zoveel mensen raakt. Jolanda: 'De kleinkinderen keken vanuit de box naar de bootjes'

„Het is hun eigen schuld, ze hebben nooit wat aan onderhoud gedaan.” Met die woorden vat Bé Roelfsema (70) precies het gedachtegoed van veel Pekelders samen. Hij laadt zaterdagmorgen de boodschappen in zijn auto. Vanaf de parkeerplaats bij de supermarkt van Nieuwe Pekela kijkt hij uit op het Pekelder Hoofddiep. Dat eeuwenoude kanaal loopt door de drie Pekela’s: Oude, Nieuwe en Boven.

Een deel van de 34 bruggen die het water overspannen, is in deplorabele staat. De bruggen zijn zelfs zo slecht, dat ze al een aantal jaren niet worden geopend voor vaarverkeer. Een enkele brug in Oude Pekela werd zelfs deels ontmanteld vanwege scheuren in een balk van het contragewicht.

Aanvankelijk was het plan om ‘maar’ 13 bruggen te behouden, door felle kritiek en protest is dat besluit teruggedraaid. Inmiddels is het college van burgemeester en wethouders zo ver dat het bijna alle bruggen wil behouden en andere aan de provincie of het waterschap wil geven – laatstgenoemde heeft daar tot nog toe geen trek in getoond.

Het nieuwe plan kost bijna het dubbele, namelijk 4,5 ton per jaar extra in onderhoud en afschrijfkosten. Zes bruggen willen ze vervangen in plaats van dertien. Zo’n twintig andere worden wel opgeknapt zodat ze nog dertig jaar mee (zouden) kunnen. Voor onderhoud na die jaren is geen geld gereserveerd. Wat het college met welke brug wil, moet dinsdag duidelijk worden. Maar pas na de zomer neemt de gemeenteraad er een besluit over.

Het water van het kanaal is een stuk frisser dan in zijn jeugd, erkent Roelfsema, geboren en getogen Pekelder. Toen was het water ongeriefelijk smerig en bovendien ontvlambaar door afvallozing van fabrieken. Biomassa zakte tot de bodem, waar het verder condenseerde tot gassen. Wanneer een schip langs voer met voldoende diepgang, kwamen die gassen vrij. Een vuurtje erbij en het brandde op het water. Roelfsema: „Het stond ieder jaar in brand.”

Het merendeel van de bruggen ligt er sinds (eind) jaren 80, na een grondige renovatie van het Pekelder Hoofddiep. De kosten waren destijds 9,5 miljoen gulden. Grotendeels subsidiegeld, waarvoor alles uit de kast was getrokken: van subsidies van de voorloper van de Europese Unie tot de waterschappen en zelfs de gemeente Stadskanaal aan toe: het geld kwam van alle kanten.

De opknapbeurt was buitengewoon succesvol, Pekela stond mooi op de kaart. Maar van die trots op de bruggen en het diep is weinig over. Decennia lang werd geen geld uitgetrokken voor het onderhoud, bruggen kampen met houtbederf, zijn roestig of hebben betonrot.

„Het ziet er niet uit”, zegt Roelfsema. Hij stoort zich eraan dat er wel geld wordt uitgetrokken voor een nieuw gemeentehuis, maar niet voor de infrastructuur. „Als ze de bruggen weghalen, moet je soms wel een kilometer om.” Op veel plekken zijn de wegen aan de landskant, (de kant van het kanaal waar vroeger de boerderijen stonden) smal, scheef of verzakt. „Laat ze dat eerst maar eens oppakken.”

Harm Jan Hulzebos (45) woont tegenover de Dekbadde, een loopbruggetje bij het winkelcentrum. „Ze moeten gewoon alle bruggen behouden”, zegt hij en daar moet de gemeente ‘zo snel als mogelijk’ voor zorgen. Want het diep groeit vol met waterplanten. „Hier valt het nog wel mee, maar bij mijn ouders kom je er met een boot niet meer door.”

Uit de beschoeiing tegenover zijn huis groeit een boompje. Op andere plekken in het kanaal steken de puntjes van planten boven het water uit. Doordat het werk zo lang op zich liet wachten, is een deel van de beschoeiing op een andere plek in Pekela weggeslagen, waardoor de kade is verzakt.

Van bruggen weghalen kan geen sprake zijn. Zeker niet in Nieuwe- of Boven Pekela, zegt Hulzebos. Volgens hem waren eerdere plannen vooral gunstig voor Oude Pekela, waar relatief veel bruggen zouden blijven. Die bruggen zijn doorgaans groter dan de vele loop- en fietsbruggetjes in Nieuwe Pekela. Oneerlijk, vinden Hulzebos en veel andere bewoners van Nieuwe- en Boven Pekela.

In die dorpen was dan ook veel kritiek op de plannen. Inwoners maken zich zorgen om verkeersveiligheid, bereikbaarheid, maar ook om bereikbaarheid van hulpdiensten. Die kunnen alleen voor of achteruit op de smalle wegen. Bovendien willen inwoners geen zware landbouwvoertuigen op centimeters voor hun deur langs, wat wel zou kunnen gebeuren als sommige bruggen verdwijnen.

Honderdvijftig meter links en honderdvijftig meter rechts van de Brugbadde zijn ook twee bruggen. Over de grootste daarvan is Hulzebos weleens gefietst met zijn twee kinderen van zeven en drie. Hij vond dat maar niets. „Die brug is te smal voor al het verkeer. Er komt van alles overheen”, zegt hij doelend op het vele auto-, fiets, en landbouwverkeer. „Ik vind het onveilig.”

Bovendien hoort zo’n bruggetje gewoon bij Pekela, vindt Hulzebos. „Als je ‘s avonds een rondje loopt, kun je zo een paar bruggetjes pakken. Als die weg zijn, moet je opeens een heel eind lopen voordat je weer thuis bent.”

Een stukje verderop bij de voormalige bakkerij Brans en Westers ziet buurvrouw Jolanda Cremers (62) ondanks de sluiting van de bakker nog steeds dat het bruggetje voor de bakker nog veel wordt gebruikt. „Ook door schoolkinderen.”

Het stukje groen voor haar huis doen de buren zelf, op andere plekken staan de brandnetels meters hoog. Geen gezicht, vindt ze. „Mijn man vroeg nog, zal ik het daar ook maaien? Nee, dat is echt de taak van de gemeente, zei ik.”

De bruggen horen bij Pekela, net als het vaarverkeer dat erdoorheen komt, vindt ze. Het brengt extra sfeer in het dorp. „De kleinkinderen keken vanuit de box bij het raam naar de bootjes. Dat was geweldig. Het is gewoon jammer dat het er al zo lang zo bijligt.”