Jacob (61) is de negativiteit rondom Pekela zat en leidt rond: 'Je kunt van het slechte uitgaan, maar ik zie de kansen'

Of Jacob Zwinderman (61) even in de uitzending wilde komen vertellen over de bomaanslagen en schietincidenten in Oude Pekela. Bij hem aan de lijn hing een paar weken geleden een landelijk omroep. Oh, en of hij ook even de telefoonnummers van de betrokken ondernemers had waar de aanslagen waren gepleegd?

Zwinderman, voorzitter van de Ondernemers Organisatie Pekela (OOP) zag de bui al hangen. Pekela wéér slecht in het nieuws. ‘Olle Pekel’ rolt nog weleens denigrerend van de tong. De gemeente bestaat bovendien niet alleen uit Oude-, maar ook uit Nieuwe- en Boven Pekela. De gemeente voert veel rijtjes aan waar je eigenlijk liever niet in wil staan: lage inkomens, slechte gezondheid, hoge laaggeletterdheid: dat soort zaken. Dat terwijl er ook veel goed gaat in de dorpen, zegt Zwinderman.

,,Dus ik heb gezegd: ‘nee, natuurlijk niet! We willen een keer positief in het nieuws’.’’ Het dorp worstelt met een negatief imago dat geen recht doet aan hoe het dorp echt is, vindt Zwinderman. Als de gemeente in het nieuws komt, gaat het vaak om incidenten en achterstand. Niet om de innovatiekracht, het verenigingsleven of het ondernemerschap dat er ook rijk aanwezig is, vindt hij.

Innovatie, ondernemerschap, buiten het geijkte plaatje kijken en pionieren: daarin is Pekela altijd goed geweest, zegt Zwinderman. Of het nu gaat om de veenontginning, strokarton of maatschappelijke bewegingen. Er wordt gedacht in kansen. Het ‘Pekels goud’ - strokarton - zette de gemeente internationaal op de kaart. De eerste vrouwenstakingen vonden in het dorp plaats én inwoners willen nu zelf het heft in handen nemen voor het onderhouden van bruggen door een een eigen coöperatie op te richten. Zwinderman: ,,Niet alles gaat goed in Pekela, maar we doen ook heel veel dingen wel goed. Laat mensen het daar nu een keer over hebben.’’

Een vrouw fietst langs. Tijdens het trappen wisselt ze een paar woorden met Zwinderman, over het zachte herfstweer. ,,Daar hebben we mooi geluk mee.’’ Een praatje is in Pekela makkelijk te vinden, blijkt ook bij de plaatselijke bakker, waar Zwinderman hard brood koopt. ,,Dit aten de veenarbeiders vroeger’’, zegt hij. In Pekela is het altijd gebleven. Een dorpsgenoot buiten spreekt hem in plat Gronings aan: ,,Dat is nait goud veur joe, joe mouten oafvalen.’’ Zwinderman kan er wel om lachen.

Maar de keerzijde, Pekela scoort toch in de gezondheids- en welzijnslijstjes slecht. Er is toch veel armoede? En sommige huizen staan er echt niet goed bij. Zwinderman: ,,Ja, je kunt uitgaan van het slechte. Maar je kunt ook kijken naar waar dingen wel goed gaan en waar kansen liggen.’’ Natuurlijk zijn er problemen te vinden. ,,Maar als je je richt op die tien procent die niets wil of zich in de problemen werkt, doe je de rest tekort.’’

Een schilder legt het karakter van de Pekelders maar zo uit: ,,Als ik in Pekela een klus heb, krijg ik koffie aangeboden, mag ik gewoon binnen naar de wc. In de Stad kijken ze mij raar aan als ik zoiets vraag.’’ Zit-ie aan het diep te vissen, dan komt er weleens iemand bijstaan: ,,En? Willen ze bijten?’’ Het leven lijkt er wat langzamer te gaan, ook die rust kan iets zijn om van te genieten.

Oude Pekela heeft de laatste jaren bovendien een flinke opknapbeurt gehad. Naast de plaatselijke pizzeria tekent zich in het lint een groot gat. Hier, aan wat vroeger de rand van het centrum was, stond de Action. De plek was een rotte kies, onaantrekkelijk en weggestopt. Tijd voor de sloopkogel. Net als grote andere delen van het centrum, waarin rigoureus is gesloopt. Het resultaat: ,,We hebben bijna geen leegstand meer’’, zegt Zwinderman.

Het aantal winkels is daarentegen afgenomen, waarom zou een Hoogezandster of Veendammer naar Oude Pekela gaan om te winkelen? ,,Nee, maar inwoners zelf wel. Die kopen hun witgoed gewoon hier in de winkel.’’ De middenstand sponsort nog veel verenigingen en activiteiten in het dorp. ,,Hier weten we wel dat Bol.com dat niet gaat doen.’’ En vergis je niet, zegt Zwinderman ondanks dat de gemeente met 12.500 inwoners klein is, zijn er veel leden: ,,OOP heeft bijna 100 leden in Oude-, Nieuwe- en Boven-Pekela, waarvan de helft in de retail.’’

De winkels die wel zijn gesloopt, maakten plaats voor woningen. Waar de oude Action stond, komen seniorenwoningen. ,,Dicht bij het centrum en het park.’’ Dat park, in de schaduw van Molen de Onrust - die momenteel wordt opgeknapt -, ligt er steevast strak bij.

Bij de molen waar vroeger een oud, groot en bovendien leegstaand winkelpand stond, staan nu moderne woningen. Het was voor de gemeente geen enkele moeite om die vol te krijgen. Het credo in het dorp is tegenwoordig weer huizen, huizen en meer huizen. ,,Pekela, daar zou niet meer worden gebouwd vanwege de krimp. Moet je nu zien.’’ De afgelopen jaren is het aantal inwoners alleen maar gestegen.

,,We worden een woongemeente’’, verklaart wethouder Ellen van Klaveren (SP) aan de telefoon. Een belletje naar het gemeentebestuur is snel gedaan: typerend voor de Pekelders: contact is altijd dichtbij. Ze ratelt een rits projecten af, in totaal komt het op dit moment neer op zo’n zeventig nieuwe woningen. En dat is nog exclusief projecten als het oude gemeentehuis van Nieuwe Pekela, waarin appartementen worden gebouwd.

De trots van de bouwplannen is de innovatieve ‘hennepwijk’, zegt Van Klaveren. Het moet de ‘meest duurzame wijk’ van Nederland worden. ,,De woningen worden grotendeels van hennepvezels gebouwd en zijn circulair. Alles is of wordt in de toekomst hergebruikt. Ook de straten worden volledig duurzaam en natuurbewust gebouwd’’, zegt Van Klaveren. ,,Het worden koopwoningen, maar ook sociale huur. Het is onze trots, we willen laten zien dat heel veel mogelijk is.’’

Rondom de zandafgraving Heeresmeer in Nieuwe Pekela moet ook een nieuwe woonwijk komen, de plannen daarvoor worden nog opgetekend. Net als de centrumvernieuwing die ook op stapel staat.

Het is rustig en betaalbaar wonen. ,,Vier voetbalclubs, korfbal, volleybal, twee judoverenigingen, verschillende danssporten en binnenkort drie fitnesszalen, er is hier wat te doen’’, zegt Van Klaveren. Pekela is ook een plek vanwaar inwoners snel op andere plekken zijn. Veendam, Winschoten, Stadskanaal: met de auto ben je in ongeveer een kwartier op de bestemming.

Sowieso is er veel beweging in het dorp, ziet Zwinderman. Vooral op het gebied van innovatie. ,,De enige twee fabrieken waar in Nederland hennepvezels verwerkt kunnen worden staan in Pekela.’’ Intussen is het een oprukkende grondstof voor allerlei producten. ,,Kozijnen, isolatie, meubels zijn we druk mee bezig en ook in cosmetica en voedingsmiddelen.’’ De eiwitten kunnen bijvoorbeeld worden gebruikt in vegetarische hamburgers. Hij zet zijn bril van de neus: ,,Deze is ook gemaakt van hennepvezels.’’

In het oude verzorgingshuis Molenhof, wonen nu nog Oekraïners. Pekela is één van de gemeenten die per inwoner de meeste vluchtelingen uit Oekraïne opvangt, in totaal zijn dat er 370. Straks moeten de Oekraïners verhuizen en wordt de Molenhof weer een wooncentrum voor ouderen. ,,Dat is zo vol’’, verwacht Zwinderman. ,,Het is hier mooi wonen.’’