22 partijen ondertekenen een manifest: opwekparken voor zon- en windenergie moeten niét in de ban

Het draagvlak voor nieuwe windmolens of zonneweides neemt overal in Nederland af. Helemaal na de laatste verkiezingen is het afwachten of er nog veel kansen komen voor de energietransitie.

Het manifest komt op een heikel moment. Na de provinciale en landelijke verkiezingen lijkt veel animo voor groene energiewinning verdwenen. In het coalitieakkoord van de provincie Groningen staat dat er geen ruimte is voor nieuwe plannen voor grootschalige wind- en zonneparken op land. De eerste Regionale Energie Strategie (RES1.0) is inmiddels bijna volledig gerealiseerd of staat gepland. Welbeschouwd zijn daar vooral grote (buitenlandse) investeerders van buitenaf rijk van geworden.

Dat heeft het draagvlak voor windmolens en zonneweides vergald. Een collectief gevoel van ‘wij de lasten, rijke investeerders de lusten’ was het gevolg. „Dat is heel jammer en wij werkten daar in het begin aan mee”, erkent directeur Steven Volkers van energiecoöperatie Grunneger Power schuldbewust.

Met de ondertekening van het document – ook politici waren aanwezig – willen de betrokken energiecoöperaties en milieuclubs een hoopvol signaal afgeven. Lokaal eigendom van een windpark of zonneweide heeft – naast het vooruithelpen van de energietransitie – grote voordelen. Als je als burgers en lokale ondernemers gezamenlijke afspraken maakt over verbruik, voorkom je dat het stroomnet overbelast raakt. Je bent niet afhankelijk van de (mondiale) marktprijs en -ontwikkelingen en bepaalt in de regio zelf wat je energie moet kosten.

Dat prijsvoordeel trekt de twijfelaars over de streep. Bij energiecoöperatie Zonnedorpen uit Noordoost-Groningen (opgericht in 2015) merkten ze dat. Bewoners die zich aanmeldden, betalen maar 17,3 cent per kilowattuur. Dat is inmiddels nog maar de helft van de prijs die landelijke partijen rekenen (zo’n 40 cent). Met name toen de oorlog in Oekraïne begon, en de prijzen de lucht in vlogen, stroomden de aanmeldingen binnen.

Nu is deze lage prijs uitzonderlijk, en alleen mogelijk dankzij belastingvoordelen die golden in 2017 toen dit zonnepark begon. Maar het punt blijft: als energie lokaal eigendom is, kunnen bewoners onderling beslissen wat ze een (eerlijke) prijs vinden. Ze zijn niet afhankelijk van veeleisende aandeelhouders.

Dat het provinciebestuur van Groningen niet meer ‘grootschalig’ wind- en zonne-energie op land wil winnen, baart de energieclubs zorgen. Op 20 december stemmen de Provinciale Staten over dit voornemen. Als je zonne- en windparken voor lokale opwekking en gebruik toestaat, heb je de grootste bezwaren ondervangen, vindt Peter Gerrits, voorzitter van de Groninger Energiekoepel.

Mede-ondertekenaar Jan-Willem Lobeek van de Natuur en Milieufederatie Groningen weet het doel van deze energiebijeenkomst scherp te verwoorden. „Er is een klimaatcynisme ontstaat. De wereld gaat ten gronde en dat kost veel geld. Misschien is het waar, maar we moeten ermee ophouden elkaar in de put te praten. Dat roept weerstand op. We moeten elkaar dit positieve verhaal vertellen. Dat mensen regie over hun eigen leven en kosten kunnen krijgen met lokale winning en verbruik.”