Bioboer Jan Willem Bakker uit Munnekezijl voor het gebied waar het springterrein had moet komen. Op de achtergrond de proefboerderij van SPNA die ook werd bedreigd. Foto: Anjo de Haan
De kans lijkt klein dat de Kollumerwaard wordt aangewezen als springterrein voor zware explosieven. Maar het Gronings-Friese Lauwersmeergebied én de Eemshaven blijven wel cruciaal in de toekomstplannen van het ministerie van Defensie.
Dat werd woensdag duidelijk in een bijpraatsessie voor de Groninger Staten over het Nationaal Programma Ruimte voor Defensie. Vanwege de toenemende geopolitieke spanningen in de wereld zoekt de krijgsmacht door heel Nederland extra ruimte voor oefen- en opslagfaciliteiten.
Formeel staat de Kollumerwaard nog wel op de lijst van te onderzoeken locaties voor oefeningen en trainingen met zware explosieven. Maar Defensie onderkent dat de beoogde locatie voor het springterrein de aangrenzende proefboerderij in haar voortbestaan bedreigt.
Verstoren
Daar zal verantwoordelijk staatssecretaris Gijs Tuinman waarschijnlijk rekening mee houden, zei Defensie-woordvoerder Egge Jan de Jonge woensdag. Het ministerie is er volgens hem van doordrongen dat oefeningen met zware explosieven de langjarige bodemonderzoeken op de proefboerderij verstoren.
Tegen de komst van het springterrein is vanuit het Noorden met klem geprotesteerd. Zowel de Stichting Proefboerderijen Noordelijke Akkerbouw (SPNA) en boerenorganisatie LTO-Noord als de provinciebesturen van Groningen en Friesland benadrukken het (inter)nationale belang van de veldonderzoeken in de Kollumerwaard.
Niet verenigen
Weliswaar hakt het kabinet pas komend voorjaar definitieve knopen door over voorkeurslocaties voor de uitbreiding van de oefen- en opslagfaciliteiten voor het leger. Maar Defensie heeft volgens De Jonge „gezien en begrepen” dat een springterrein zich niet laat verenigen met het in ruim vijftien jaar opgebouwde werk van de proefboerderij.
Buiten de Kollumerwaard zijn nog twee nieuwe locaties in beeld als aanvulling op het enige bestaande springterrein, bij het Noord-Brabantse Reek. Dan gaat het om het Rozendaalse Veld bij Arnhem en een gebied bij Lelystad.
Munitieopslag
De Kollumerwaard blijft wel in beeld voor een munitieopslag, om tijdens een crisis snel kogels en granaten naar de Eemshaven te kunnen vervoeren. Die zou op de plek van de voormalige kruitfabriek moeten komen. Dat hoeft volgens de SPNA echter geen bedreiging voor de proefboerderij te zijn. Ook Bantinga bij Lemmer is nog in beeld voor zo’n munitiedepot.
De SPNA durft nog niet te juichen. „Maar het is goed nieuws dat het ministerie het belang van de proefboerderij onderkent”, reageert Aaltje Rispens, die tot voor kort als bestuursvoorzitter voorop ging in de strijd tegen het springterrein. „Het is winst dat dat expliciet wordt onderkend.”
Onvervangbaar
„Wat in de Kollumerwaard is opgebouwd is onvervangbaar”, benadrukt Rispens. Bij de komst van een springterrein moet de proefboerderij verkassen en gaat jaren onderzoek verloren. Zware explosies maken de langlopende SPNA-onderzoeken naar de invloed van verschillende teelt- en irrigatiesystemen op het bodemleven onmogelijk.
Boer kan ook blijven
Boer Jan Willem Bakker heeft een biologische boerderij pal tegenover het beoogde springterrein bij Munnekezijl. Hij lijkt zijn land te kunnen behouden. ,,Dat is goed nieuws, een overwinning voor ons. Dan kunnen we hier blijven zitten.” Bakker protesteerde samen met de proefboerderij en andere inwoners van Munnekezijl en Zoutkamp tegen de komst van het munitiedepot en springterrein in de Kollumerwaard. Hij zette onder meer de petitie ‘Verknal de Kollumerwaard niet’ op, die bijna 2000 keer is ondertekend.
Ludieke actie met spandoeken tegen de groeiplannen van Defensie in de Kollumerwaard. Foto: ANP/ Marcel van Kammen
Op oudejaarsdag hielden Bakker en buurtgenoten een ludieke actie door het provinciebord van Groningen te verplaatsen, zodat de Kollumerwaard niet langer in Friesland lag maar in Groningen. De bewoners gaven daarmee het signaal af dat hun belangen beter door Groningen dan door Friesland worden behartigd.
De Groninger gedeputeerde Bram Schmaal reageert voorzichtig optimistisch. „Dit is een bevestiging dat Defensie serieus naar onze zorgen en bedenkingen kijkt.” Hij hoopt dat dit ook geldt voor de mogelijke aanwijzing van Groninger Airport Eelde als start- en landingsplaats voor de F-35 jachtvliegtuigen.
Belangrijk in plannen Defensie
Groningen blijft een belangrijke provincie in de toekomstplannen van Defensie. Het ministerie onderzoekt onder meer een forse uitbreiding van het oefenterrein Marnewaard. Mogelijk komt daar een tweede oefendorp voor het leger, en ook is het terrein in beeld als plek voor amfibische landingsoefeningen en een helikopterlandingsplaats.
Verder kijkt Defensie in Groningen onder meer nog naar een verdere versterking van de Eemshaven als overslaghaven voor het zeetransport van legermaterieel naar het buitenland.
