Hoe groot is de kans dat het lawaaimonster F-35 op Eelde landt | Vijf vragen

Staatssecretaris Gijs Tuinman van Defensie maakte donderdagavond bekend dat Groningen Airport Eelde in beeld blijft voor extra vluchten van de F-35. Ook de vliegvelden Lelystad, De Peel, Twente en Woensdrecht staan op het lijstje om jaarlijks 1150 of 2300 extra starts en landingen van de gevechtsvliegtuigen te faciliteren. Defensie kiest in maart een of twee van deze vliegvelden uit. Vier militaire vliegbases zijn afgevallen: Leeuwarden, Volkel, Eindhoven en Gilze-Rijen. Daar vinden al militaire vluchten plaats (Leeuwarden 2700 per jaar) en wordt de geluidsbelasting te hoog als er nog meer komen.

Defensie heeft voor deze acht luchthavens onderzoek laten doen naar de milieueffecten van vluchten met F-35’s. Voor omwonenden is geluidshinder de grootste zorg. Uit het onderzoek blijkt dat Lelystad Airport significant de minste negatieve geluidseffecten heeft op woningen.

Als ‘minst slechte alternatieven’ komen de voormalige vliegbasis De Peel en Groningen Airport Eelde uit de bus. Eelde heeft vergeleken met De Peel meer woningen met een hoge tot zeer hoge geluidsbelasting. Voor deze drie luchthavens wordt nader onderzocht of ze 1150 of 2300 F-35 vluchten aankunnen. Twente en Woensdrecht komen vanwege grotere geluidsoverlast in aanmerking voor 1150 vluchten.

Defensie vindt meer vluchten met de jachtvliegtuigen in Nederland noodzakelijk om de geoefendheid van zijn vliegers op peil te houden. Ondanks intensief gebruik van simulatoren en oefeningen in het buitenland, zijn er momenteel onvoldoende mogelijkheden in eigen land. Ook is extra ruimte nodig voor tijdelijke stationering van gevechtsvliegtuigen van NAVO-bondgenoten en tactische spreiding van de eigen vliegtuigen. Daarnaast is meer capaciteit nodig vanwege de bijdrage van Nederland aan grootschalige NAVO-oefeningen als Frisian Flag in Leeuwarden.

De F-35 maakt veel meer geluid dan zijn voorganger de F-16. Volgens Pointer, het platform voor onderzoekjournalistiek, maakt en startende F-35 evenveel geluid als vijf F-16’s bij elkaar en een landende F-35 evenveel geluid dan twintig F-16. Omwonenden van vliegvelden die in beeld zijn vrezen overlast. De provincies Drenthe en Groningen en de gemeenten rondom Eelde hebben begin deze maand in een gesprek met staatssecretaris Tuinman een hard nee uitgesproken tegen het stallen van de F35 op de noordelijke luchthaven. Die heeft de bewindsman naast zich neergelegd.

De Drentse gedeputeerde Yvonne Turenhout verwoordt dat ‘als een klap in het gezicht’. In het gebied waar de F-35’s willen vliegen wonen een half miljoen mensen en daar is extra woningbouw gepland. Ook vliegen de F35’s boven het aardbevingsgebied, waar net een begin is gemaakt met het herstel van vertrouwen in de Haagse politiek. Het stationeren van de F-35 op Eelde doet daar afbreuk aan, aldus de Drentse en Groningse bestuurders. Na bevende en verzakte grond, krijg je ook herrie in de lucht. Daarnaast ligt het vliegveld nabij Natura 2000 gebieden als de Drentsche Aa, het Norgerholt en het Fochteloërveen.

Lelystad lijkt de grootste kanshebber voor de F-35. Niet alleen vanwege de minste geluidsoverlast, maar ook is een lobby uit Flevoland gaande om de gevechtsvliegtuigen juistnaar Lelystad te halen. In ruil voor de opening van deze luchthaven voor vakantievluchten die nu nog op Schiphol vertrekken. Lelystad is daarvoor grondig verbouwd, maar Den Haag houdt de opening al jaren tegen.

De Peel lijkt de beste tweede optie, omdat deze oude luchtmachtbasis gunstiger uit het milieuonderzoek komt dan Eelde. Maar het is de politiek die besluit. Het Noorden zal Tweede Kamerleden bestoken met argumenten om af te zien van een F35-basis op Eelde, maar of Den Haag daar gehoor aan geeft is nog maar de vraag.