Hoe bereid je je voor op een crisis? De Eemshaven aangewezen als militair terrein: wat gebeurt er dan?

De Eemshaven is in beeld als zogeheten Host Nation Support voor de NAVO. Dat betekent dat materieel, militairen en munitie van NAVO-landen via de noordelijke haven naar crisisgebieden getransporteerd wordt. Behalve de Eemshaven staan ook Vlissingen en Rotterdam op het lijstje als doorvoerhaven van de NAVO.

Wat houdt dat in? Stel Rusland valt Estland, Letland, Litouwen of Polen binnen. Of de troepen van Poetin steken de grens over met Finland, Zweden of Noorwegen. Dan treedt Artikel 5 uit het verdrag van Westerse militaire alliantie in werking: een aanval op een NAVO-land is een aanval op ons allen. Kortom, dan hebben we een grote oorlog in Europa. De Russische dreiging is de afgelopen jaren fors toegenomen met de inval in Oekraïne, het saboteren van kabels op de zeebodem en cyberaanvallen op computersystemen. Poetin zoekt samenwerking met China en Noord-Korea zodat een wereldwijd conflict niet uitgesloten is.

We moeten ons voorbereiden op een oorlog en om in tijden van crisis voldoende havencapaciteit te hebben in Nederland is de Eemshaven een belangrijke doorvoerhaven. Wat merken we daarvan? Een groot deel van de Groningse zeehaven zal als militair gebied worden verklaard, streng bewaakt door zwaarbewapende militairen. Honderden voertuigen, containers met munitie en ander materiaal worden gelost uit enorme vrachtschepen en op de kades geparkeerd. Vervolgens gaan ze over de weg en per spoor verder Europa in.

Hoe het in de praktijk uitpakt was begin november te zien, toen een Amerikaans militair transportschip van elf verdieping aanmeerde in de Eemshaven om jeeps, containers, vrachtwagens en zware pantserwagens op rupsbanden uit te laden. Het Amerikaanse legermaterieel ging vervolgens over de weg en per spoor naar Polen en de Baltische Staten, waar de VS samen met NAVO-partners de oostgrens van Europa bewaken. De colonnes over de weg reden via Groningen over de A28 en Twente naar Duitsland. De zware rupsvoertuigen en containers gingen per trein via Groningen, Assen, Meppel en Zwolle in Twente de grens over.

Ook in Vlissingen losten de Amerikanen honderden voertuigen. Het was voor het eerst dat in Nederland via twee aanvoerlijnen NAVO-legermaterieel werd vervoerd naar Oost-Europa.

Het Nederlandse leger gebruikt de Eemshaven ook regelmatig voor het laden en lossen van voertuigen en andere materiaal voor oefeningen in Noorwegen en de Baltische Staten en voor de Nederlandse NAVO-missie in Litouwen. Defensie huurt daarvoor een overslagterrein in de Julianahaven voor tien jaar. Het is ingeklemd tussen andere gebruikers van het havengebied. Defensie zoekt meer ruimte in de Eemshaven en heeft daarvoor de Beatrixhaven op het oog.

Behalve voor Defensie is de Eemshaven strategisch van groot belang voor het Westen. Er komen internetkabels die Europa met Amerika verbinden aan land, er ligt een drijvende LNG-terminal en twee onderzeese elektriciteitskabels lopen naar Denemarken en Noorwegen. Ten westen van de Eemshaven komt een gasleiding van Noordgas Transport aan land.

Afgelopen voorjaar werd het militair zeetransport in de Eemshaven landelijk nieuws, toen uit onderzoek van het programma Pointer bleek dat er sterke aanwijzingen zijn dat vissersschepen van het Russische bedrijf Norebo betrokken waren bij spionageactiviteiten. Een koelschip van Norebo legde elke twee weken aan in de Eemshaven om vis te lossen. Dat lag pal naast de kade waar militair materieel wordt geladen en gelost. Toenmalig Defensieminister Kajsa Ollongren besloot dat de Russische vissersschepen niet meer welkom zijn in de Eemshaven.