Hans-Peter Oskam: ’Zoutkoepels Groningen ideaal voor opslag waterstof als buffer voor energie’.
De zoutkoepels bij Veendam moeten al binnen enkele jaren een enorme energiebuffer worden als er op grote schaal waterstof wordt opgeslagen. Zo’n ‘batterij’ is snel nodig omdat de zon niet altijd schijnt en de wind niet altijd waait, maar we wel snel afhankelijk worden van deze energie.
Het advies om nog vóór 2030 op grote schaal waterstof op te slaan in de bodem in Groningen komt van Netbeheer Nederland. Dat is de branchevereniging van alle bedrijven die voor het transport van energie zorgen. Na raadpleging van 100 betrokken partijen bracht het deze week een rapport uit hoe Nederland moet van fossiele moet overgaan naar alleen duurzaam opgewekte energie.
Groene stroom niet op commando leverbaar
Flexibiliteit is hierbij van groot belang, juist omdat energie van wind en zon niet op commando beschikbaar is, zoals we dat gewend waren bij kolen, gas en olie. Een belangrijke aanbeveling uit het rapport is om het beleid te versnellen voor het ontwikkelen van waterstofopslag in zoutcavernes in Groningen: ‘Anders is het niet goed mogelijk om waterstofcentrales te kunnen inzetten als back-up voor zon en wind of na tekorten vanwege jaren van misoogst van duurzame energie. De zoutkoepels voor waterstof zijn al voor 2030 nodig’.
,,Volgens de studie van Netbeheer Nederland heeft Nederland in totaal tussen de 60 en 120 cavernes, onderaardse ruimten, in dit soort koepels nodig als waterstofbuffer om een betrouwbare levering van energie te garanderen”, zegt Michiel Bal van Gasunie in Groningen, dat betrokken is bij het rapport.
Mensen in buurt zoutkoepels bezorgd
Om de vertrouwde stabiliteit van fossiel te benaderen zijn volgens directeur Hans-Peter Oskam van Netbeheer Nederland onder meer de grote zoutkoepels in Groningen ideaal voor opslag van waterstof. ,,Die energiedrager waterstof is er nog nauwelijks en vooral in de industrie nog niet. Maar binnen enkele jaren is het wel in grote massa beschikbaar. Sla die waterstof op in die koepels. We hebben nu op sommige dagen al voldoende hernieuwbare energie uit zon en wind voor de elektriciteitsvraag van heel Nederland. Alleen niet op het moment dat iedereen het afneemt. Stel dat er om wat voor reden een jaar geen zon of wind is, dan zal die voorraad waterstof in de cavernes als vervanger belangrijk blijken.”
De provincie Groningen is voor opslag van waterstof, mits veilig. Mensen die in de buurt wonen van de zoutkoepels, bij Zuidwending op zo’n 5 kilometer van Veendam, maken zich zorgen over mogelijke schade door bodemdalingen. Dat bleek ook weer uit de laatste bijeenkomst met bewoners in januari over de plannen van een dochterbedrijf van Gasunie. Dat onderzoekt of het waterstof kan opslaan in vier zoutcavernes bij Veendam. De eerste moet in 2028 klaar zijn, zegt Bal. De volgende drie ‘waterstofbatterijen’ zijn in 2030 gereed.
Verder wil Gasunie de basis van een landelijk waterstofnetwerk in 2026/2027 af hebben. Dat netwerk verbindt dan eerst de grote industriegebieden: Eemshaven/Delfzijl, Amsterdam/IJmuiden, Rotterdam/Maasvlakte, Zeeland en Limburg (Chemelot). Wind op zee is nodig om die waterstof te maken. Die productie gebeurt of op zee óf op de plek waar de elektriciteit aanlandt aan de kust.
Als ons land volgens Netbeheer Nederland de klimaatdoelen wil halen, moet de overheid snel kiezen hoe ze met duurzame energie wil omgaan. Grootverbruikers zoals olieraffinaderijen en de staal- en de kunstmestindustrie moeten dan mogelijk weg uit Nederland of krimpen, stelt het.
Vraag naar waterstof stijgt
Netbeheer Nederland heeft vier scenario’s bedacht waarmee Nederland klimaatneutraal kan worden als de overheid snel beslist. Zoals het nu gaat, voorspellen de energienetbeheerders niet genoeg tijd te hebben om de overheidsambities voor verduurzaming te kunnen uitvoeren, aangezien Nederland net als de rest van de Europese Unie in 2050 klimaatneutraal moet zijn.
Op steeds meer plekken raakt volgens Netbeheer Nederland ons elektriciteitsnet vol. Om te kunnen voldoen aan de groeiende behoefte aan stroom moet het net uitgebreid worden. De brancheorganisatie verwacht dat de behoefte aan elektriciteit in elk geval zal verdubbelen. Ook de vraag naar waterstof wordt in alle situatieschetsen steeds groter.
Zoutkoepel en caverne? Herman Damveld legt het uit
Herman Damveld is een Groningse energiedeskundige en publicist die zich bezighoudt met onderzoek naar zoutkoepels. Hij waarschuwt al jaren voor de plannen om er radioactief kernafval in te stoppen. Met de opslag van waterstof in die zoutkoepels is hij daarom blij, omdat dit de regering dwingt om de optie kernafval te schrappen.
Een zoutkoepel bestaat volgens Damvelk helemaal uit zout en heeft aan de buitenkant een vorm die lijkt op een koepel. Een met pekel gevulde holte in het zout die ontstaat bij zoutwinning, wordt een (zout)caverne genoemd. ,,Het duurt drie tot vier jaar voordat een caverne de vorm en grootte heeft die geschikt is voor opslag.”
Een caverne of zoutholte kan volgens Damveld gebruikt worden voor de opslag van allerlei stoffen. ,,Op grond van de theoretische mogelijkheden kunnen we uitrekenen dat voor 60 cavernes twee andere zoutkoepels nodig zijn. Bij 200 cavernes gaat het om nog eens twee zoutkoepels.”
