Hans Vijlbrief aan het woord in de parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen.
Dat burgers in Groningen geen vertrouwen meer in de overheid hebben, raakt Hans Vijlbrief. Hij is sinds het aantreden van het nieuwe kabinet in januari 2022 staatssecretaris Mijnbouw.
Daarvoor was hij jarenlang topambtenaar. Zo was hij van 2010 tot en met 2011 directeur-generaal bij het ministerie van Economische Zaken en daarna tot en met 2018 thesaurier-generaal op het ministerie van Financiën.
‘Het woord veiligheid viel niet’
Maar over zijn tijd als ambtenaar gaat het vooralsnog tijdens zijn verhoor maar kort. In zijn tijd bij Economische Zaken speelde de veiligheid in Groningen geen rol, zei Vijlbrief. ,,Het ging over het maximaliseren van de inkomsten voor de Staat en over leveringszekerheid, maar veiligheid is nooit aan de orde geweest. Het woord veiligheid viel niet. Het woord aardbevingen ook niet. Dat is nu totaal onvoorstelbaar.’‘
Ook in de zeven jaar dat hij thesaurier generaal - schatkistbewaker - was op het ministerie van Financiën, hield Vijlbrief zich niet bezig met Groningen. ,,Ik ben vooral bezig geweest met de banken en daarna alleen maar met het overeind houden van de euro.’‘
Vijlbrief regelt binnen vier dagen 250 miljoen voor subsidieregeling
Vijlbrief gaat zich pas bezighouden met de gaswinning in Groningen en de gevolgen daarvan als hij in januari dit jaar staatssecretaris wordt. Op zijn eerste werkdag als bewindspersoon, 10 januari 2022, stonden duizenden Groningers in de rij voor 10.000 euro om hun huis te verbeteren. Vijlbrief noemt het ,,schandalig” en regelt binnen vier dagen 250 miljoen bij minister van Financiën en partijgenoot (D66) Sigrid Kaag om iedereen die daar recht op had de subsidie te geven.
Een probleem dat Vijlbrief ook meteen op zijn bordje kreeg, is de arbitragezaak met de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM). Die weigert een deel van de kosten van de versterking en schadeherstel te betalen, omdat het volgens het bedrijf onduidelijk is waar ze voor moeten betalen. Vijlbrief is ,,razend’‘ over de arbitrage. ,,Ik ben er wel klaar mee. Ik vind het niet passend. Ze moeten betalen.’‘
Zware gesprekken
Sinds Vijlbrief staatssecretaris is, praat hij geregeld met inwoners van het aardbevingsgebied. Die gesprekken vindt hij zwaar. ,,De mensen zijn verdrietig om aardbevingen, schade, versterking, maar vooral om hoe ze door de overheid worden behandeld.’‘
Maandag was Vijlbrief nog in Wirdum, dat zaterdag door een aardbeving werd getroffen. Daar zei een vrouw hem drie keer dat ze Vijlbrief en ‘Den Haag’ niet vertrouwt. ,,Dat vind ik heel erg. Als burgers hun overheid niet vertrouwen, dat is ongeveer het ergste wat er is.’‘
