Politicoloog Léonie de Jonge uit Groningen maakt zich zorgen: 'Niet voor niets dat de NCTV waarschuwt voor extreemrechts geweld'

Léonie de Jonge, politicoloog bij de Rijksuniversiteit Groningen, ziet dat de normalisering van het extreemrechts gedachtegoed zich de laatste jaren verspreidt. ,,Complottheorieën zoals de omvolkingstheorie verspreiden zich gemakkelijk als een persoon met een groot publiek ze als waarheden verkondigt’’, zegt De Jonge.

De omvolkingstheorie stelt dat de elite opzettelijk probeert de witte westerse bevolking te vervangen door niet-westerse immigranten. ,,Het is een trend die je bijvoorbeeld kan zien met Donald Trump in de Verenigde Staten, maar ook in Nederland verspreiden politici complottheorieën. Denk aan bijvoorbeeld de bewindspersonen in dit kabinet die, voordat ze minister werden, ook de omvolkingstheorie predikten.’’

Ze doelt hiermee op Marjolijn Faber, minister van Asiel en Migratie, en Reinette Klever, minister voor Buitenlandse handel en Ontwikkelingshulp. Faber nam bij een hoorzitting van de Tweede Kamer afstand van de term ‘omvolking’. Klever deed dat niet en noemde het ‘een feitelijke omschrijving’, tot ergernis van verschillende partijen.

Uit een onderzoek van het ANP en Kieskompas bleek dat ruim 1 op de 6 Nederlanders gelooft in de racistische omvolkingstheorie. De AIVD bestempelt de theorie als rechts-extremistisch.

De bevindingen van het onderzoek toonden aan dat inwoners van Groningen het minst geloven in de theorie: 11,4 procent. In Drenthe ligt het percentage iets hoger met 12,3 procent. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) waarschuwde dat het geloof in deze rechts-extremistische theorie kon leidden tot het gebruik van geweld.

Daarnaast braken er deze week in Groot-Brittannië rechts-extremistische rellen uit naar aanleiding van onjuiste informatie over een steekpartij bij de Britse plaats Southport. Hierbij kwamen drie minderjarige meisjes om het leven. Op sociale media ging het onjuiste bericht rond dat de dader een asielzoeker zou zijn. Radicaal-rechtse politici verspreidden deze berichten. Het zette een golf van geweld in gang, waarbij relschoppers zich richtten op de moslimgemeenschap, immigranten en asielzoekers door bijvoorbeeld moskeeën aan te vallen.

,,Je ziet dat sociale media een online snelkookpan zijn geworden, waarbij de verspreiding van desinformatie een groot mobiliseringseffect kan hebben’’, stelt De Jonge over de rellen in het Verenigd Koninkrijk. ,,De radicaal-rechtse politici versnellen dat verspreidingsproces door het onjuiste bericht met hun aanhang te delen.’’

Ze ziet dat steeds meer prominente personen in Groot-Brittannië extreemrechts gedachtegoed overnemen en verspreiden. ,,Dankzij sociale media kan een vonkje al heel snel overslaan in een veenbrand.’’

De normalisering van extreemrechts gedachtegoed is een proces wat al langere tijd gaande is. ,,Ik waarschuw er al jaren voor’’, zegt De Jonge. Ze noemt het voorbeeld van Hans Janmaat, die in 1982 lid werd van de Tweede Kamer voor de CentrumDemocraten (CD). Hij wilde de multiculturele samenleving ‘afschaffen’ en was vooral bekend om uitspraken als ‘vol = vol’. De politicus werd in 1994 veroordeeld wegens discriminatie en het aanzetten tot vreemdelingenhaat. ,,Toen hij in de Kamer kwam, wilden politici hem niet eens de hand schudden. Dat is nu wel anders, terwijl Geert Wilders (PVV) en Thierry Baudet (FvD) nog veel verder gaan dan Janmaat.’’

De politicoloog maakt zich zorgen over de normalisering van radicaal- en extreemrechts. ,,Democratie is niet iets vanzelfsprekends, en de opkomst van dit gedachtegoed is zeker zorgelijk voor die bestuursvorm.’’

Kan het geweld zoals in het Verenigd Koninkrijk ook kan overslaan naar Nederland? De Jonge: ,,Het zou naïef zijn om te denken dat die golf van geweld niet hier zou kunnen gebeuren. Het is niet voor niets dat de NCTV waarschuwt voor geweld uit de extreemrechtse hoek.’’