Eerder 'lerarenschaarste' dan lerarentekort in Groningen en Drenthe. 'Nadenken over 4-daagse schoolweek'

Als maandag de scholen opengaan zullen voor de meeste klassen in het Noorden, zoals het hoort, weer leerkrachten staan. In sommige gevallen ging dat volgens programmaleider Jurriën de la Vieter van SchoolpleinNoord niet vanzelf. Sommige vacatures konden moeilijk worden vervuld. Wanneer het niet lukt, staat er al of niet tijdelijk een lerarenondersteuner voor de groep of worden klassen samengevoegd. Het is passen en meten dit schooljaar.

Het lerarentekort in het Noorden is beduidend minder groot dan in de rest van het land. Zowel in Groningen als Drenthe bedraagt die volgens De la Vieter minder dan 5 procent. Ter vergelijking: in een stad als Almere is het tekort 22 procent. „In het Westen van het land hebben ze het als gevolg van het lerarentekort al over de invoering van de 4-daagse schoolweek. Dat is bij ons niet het geval. Er wordt wel over deze scenario’s nagedacht, niet over de invoering ervan.”

Op CKC Drenthe, met 31 kindcentra in zes Drentse gemeenten, zijn aan het begin van dit schooljaar volgens directeur Eric Rietkerk alle vacatures vervuld. Bij alle groepen staat er iemand voor de klas. „In plaats van lerarentekort spreek ik in het Noorden liever over lerarenschaarste. Wij hoeven bijna geen groepen naar huis te sturen. We hebben alleen nog wat vacatures voor de invalpool.”

Op basisscholen zijn er vooral tekorten in het speciaal onderwijs en op scholen met een ‘complexe leerlingenpopulatie’ en hoge schoolweging. Daarin zitten veel leerlingen wier ouders onder meer laag opgeleid zijn en of een migratieachtergrond hebben. „Daarvan zijn er in het Noorden relatief veel.”

In het voortgezet onderwijs is er in Groningen en Drenthe vooral een tekort aan docenten in de exacte vakken en talen, dus wis-, natuur- en scheikunde en Duits, Frans en nu ook Nederlands. Ook vacatures vmbo techniek zijn moeilijk vervulbaar.

Het is onbekend hoeveel vacatures er vandaag nog openstaan. Er is volgens De la Vieter geen databank waarin die staan vermeld. „Het resultaat van een vacature wordt niet bijgehouden. Daarom kun je niet zien of een vacature al is vervuld of er een alternatief is bedacht.”

Er zijn wel prognoses. Dit schooljaar zou Drenthe 35 volledige onvervulde onderwijsvacatures hebben en Groningen 55. Of dat ook daadwerkelijk het geval is, kan niet worden vastgesteld, aldus De la Vieter.

De organisatie Openbaar Onderwijs Groningen, waaronder 21 basisscholen, 13 scholen in het voortgezet onderwijs en twee scholen in het speciaal onderwijs vallen, heeft alle vacatures voor dit jaar ingevuld, verklaart woordvoerder Sjors van Broekhuizen. „Wat niet betekent dat ons lerarenbestand onuitputtelijk is. Bij een griepgolf moeten we zoeken naar oplossingen. Daarvoor hebben we een invalpool of anders nemen collega’s het werk over.”

De invalpool is opgezet om leraren in te zetten in tijden van nood. Die bestaan niet uit duurbetaalde zzp’ers, maar uit collega’s die een dienstverband hebben bij Openbaar Onderwijs Groningen. „Het is ook bedoeld voor jonge docenten die nog niet precies weten welke onderwijsvorm bij hen past. Wij bieden niet alleen regulier onderwijs aan, maar ook Jenaplan, Dalton, Montessori en speciaal onderwijs. Zo kunnen ze ervaren waarmee ze de meeste affiniteit hebben.”

Openbaar Onderwijs Groningen werkt nauw samen met de lerarenopleidingen aan de Hanzehogeschool, NHL Stenden Hogeschool en de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). „Dat is een goeie aanvulling. Gelukkig zien we de laatste drie jaar een hogere instroom op de Pabo. Voor het basisonderwijs maken wij ons geen zorgen meer. In het voortgezet onderwijs gaat het moeilijker. De instroom verschilt per jaar.”

Om die te vergroten bieden lerarenopleidingen verkorte leertrajecten aan voor zij-instromers. Zo worden op de lerarenopleiding van de RUG volgens opleidingsmanager Wilfred van Slooten jaarlijks vier à vijf studenten opgeleid voor een baan in het onderwijs. „Dat aantal is bij ons relatief laag, vooral vergeleken met het westen. Dat komt omdat de noordelijke arbeidsmarkt bij ons relatief minder krap is en je een vacature moet vervullen op een school om voor de regeling voor zij-instroom in aanmerking te komen.”

Zij-instromers zijn vaak mensen die uit een andere branche komen of mensen die al een bevoegdheid hebben maar dit voor een tweede vak willen of na een 2e-graadsbevoegdheid ook hun 1e-graadsbevoegdheid willen halen. „De verhouding tussen die twee groepen verandert wel. De groep die voor een tweede vak of 1e-graadsbevoegdheid gaat, wordt groter. Voordeel is ook dat die het onderwijs al kennen. Er komen wel steeds meer acties om de instroom van buiten te vergroten.”