Eén op de drie patiënten heeft ervaring met digitale huisartsenzorg, zoals een online consult. Foto: Shutterstock
Patiënten in Drenthe, Friesland en Groningen zijn in grote meerderheid tevreden over hun huisarts, maar ze maken zich wel zorgen over de toekomst van de huisartsenzorg in het Noorden.
Dat blijkt uit een onderzoek van deze krant onder noorderlingen van achttien jaar en ouder.
Op dit moment is de huisartsenzorg in het Noorden nog wel toegankelijk, zo leert het onderzoek. Nagenoeg iedereen staat ingeschreven bij een huisartsenpraktijk en voor negen van de tien patiënten is dit ook de praktijk van hun keuze. Een enkeling kan geen praktijk vinden.
Maar of dat zo zal blijven? Vier op de vijf patiënten zijn daar niet zo zeker van. Ouderen denken over het algemeen dat het hun tijd wel zal duren, maar vooral jonge mensen vrezen een huisartsentekort in de toekomst. „Mijn praktijk wordt gerund door een echtpaar dat bijna met pensioen gaat. Het loopt nu heel goed zo, maar hoe gaat dat straks? Dat vind ik best spannend.”
Bron: LC/DVHN
Nu al heeft de dokter het vaak erg druk, ziet de helft van de patiënten, al leidt dat nog niet tot massale onvrede. Driekwart van de mensen is tevreden over de huisartsenzorg: de dokter neemt hun klachten serieus en heeft voldoende tijd om ze te behandelen.
Ook blijken huisartsen in Noord-Nederland over het algemeen goed in staat te zijn om de gestelde richtlijnen voor wachttijden na te leven. Volgens de norm moeten patiënten binnen twee werkdagen terecht kunnen bij hun huisarts, en volgens zeven van de tien noorderlingen lukt dat ook: de meeste mensen kunnen binnen één tot twee dagen terecht bij de dokter. En bij spoedklachten zijn ze vaak direct al welkom. „Als het dringend is, kan ik vrij snel komen. Vaak dezelfde dag al.”
Bron: LC/DVHN
Arts die geschiedenis niet kent
Toch zien de patiënten in Drenthe, Friesland en Groningen wel ontwikkelingen die hen zorgen baren. Zo is de vaste huisarts, die je familie en medische geschiedenis kent, uit het straatbeeld verdwenen. Twee derde van de noorderlingen ziet meerdere artsen binnen één praktijk. Sommige mensen missen daardoor betrokkenheid van de huisarts of zijn bang dat de huisarts daardoor diagnoses over het hoofd ziet. „Het is vervelend om steeds een andere arts te treffen die mijn situatie niet kent.”
Het zijn vaker mensen onder de veertig jaar die ontevreden zijn. Zij vinden de wisseling van artsen vervelend en geven vaker aan het gevoel te hebben dat de huisarts hun klachten niet serieus neemt. „De huisarts leest mijn dossier niet, waardoor ik zelf alert moet zijn en research moet doen. Ik heb het gevoel dat er volgens protocol wordt gewerkt en ze niet echt luisteren.”
Lange wachttijden aan de telefoon
En de bereikbaarheid mag over het algemeen goed zijn, dat wil niet zeggen dat daar helemaal geen zorgen over bestaan. Een kwart van de deelnemers aan het onderzoek moest drie tot vijf dagen wachten voordat hij of zij bij de huisarts terecht kon. Bij enkelingen liep de wachttijd op tot drie weken of langer.
Daarnaast blijkt de weg naar een afspraak langer te duren. De bereikbaarheid van de huisartsenpraktijk is voor veel mensen beperkt tot de ochtenduren, ze ervaren de wachttijd aan de telefoon als lang of ze komen voor hun gevoel niet voorbij de doktersassistente. „Ik wacht zeker twintig tot dertig minuten voor een afspraak aan de telefoon. Daarom mail ik nu vaker.”
Ook de drukte in de praktijk wordt opgemerkt: de dokter oogt gestrest of afwezig, patiënten zitten langer in de wachtkamer en ze merken op dat de huisarts meer patiënten heeft gekregen. Zo beschrijft een vrouw dat haar huisarts op een gegeven moment 35 terminale patiënten had. Sommigen zijn bang dat die drukte de kwaliteit van de zorg beïnvloedt of gaat beïnvloeden in de toekomst. „De huisarts heeft het zo druk dat een kalm gesprek nauwelijks lukt en hij nauwelijks mogelijkheden heeft om subsignalen te registreren die wel van belang kunnen zijn.”
Tips?Mail nina.folkerts@mediahuisnoord.nl
Barry Kooy (72) uit Zuidhorn vindt het belangrijk dat de huisarts zijn geschiedenis kent: 'Bij de huisarts bespreek je privédingen die je niet elke keer opnieuw wilt vertellen.'
Barry Kooy (72) heeft als politieagent veel meegemaakt. Hij vindt het belangrijk dat de huisarts dit weet. Foto: Geert Job Sevink
Een huisartsentekort, daar heeft Barry wel van gehoord, maar hij heeft er nog weinig van gemerkt. Hij heeft aan de krant enkel positieve verhalen te vertellen. ‘Zijn’ huisartsenpraktijk Meijers in Zuidhorn is een topper. Hij kan altijd snel terecht, van wachtlijsten aan de telefoon is geen sprake en zijn huisartsen zijn doortastend en betrokken.
Met name die betrokkenheid vindt hij erg belangrijk. Als voormalig politieagent heeft hij veel meegemaakt, dus dan is het fijn dat de huisarts zijn achtergrond kent. Anders had hij nooit geweten dat veel politieagenten met spanning uit de auto stappen aan het einde van de dienst. En die kennis is cruciaal, denkt Barry. Want ook wanneer dit soort dingen niet tijdens elk consult besproken worden, is de huisarts wel in staat om ze mee te nemen in zijn diagnoses. „Door die geschiedenis zie je dingen niet over het hoofd. Je bouwt als het ware een vertrouwensband met elkaar op.”
Alleen een vaste huisarts kan die gevoeligheden kennen, denkt Barry. „Anders is dat vertrouwen er niet. Bij de huisarts bespreek je privédingen die je niet elke keer opnieuw wilt vertellen.” Het nieuws over tandartspraktijken die door commerciële investeringsbedrijven worden overgenomen, ziet hij dan ook met lede ogen aan: voortdurend andere tandartsen, geen vast gezicht meer in de spreekkamer. Het maakt Barry bang voor de toekomst van de huisartsenzorg. „Ik hoop van harte dat dit bij de huisarts niet gaat gebeuren.”
LHV voorspelt tekort aan huisartsen
Volgens voorspellingen van de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) heeft bijna een derde van alle huisartsenpraktijken dit jaar een tekort aan huisartsen. Er zijn verschillende oorzaken aan te wijzen voor dit tekort: huisartsen zijn minder uren gaan werken, jonge huisartsen stoppen met het vak en de werkdruk is toegenomen door administratieve lasten, vergrijzing, een toename van complexe zorgvragen en zorgtaken die eerder bij bijvoorbeeld ziekenhuizen lagen.
In dunbevolkte gebieden spelen daarnaast ook andere problemen: het is voor huisartsen vaak moeilijk om een opvolger te vinden als de pensioenleeftijd nadert. Niet elke arts vindt het namelijk aantrekkelijk om bijvoorbeeld op het platteland te werken.
Hoe groot het huisartsentekort in Noord-Nederland precies is, is lastig om in cijfers uit te drukken. Onderzoekers meten het tekort onder meer aan de hand van het aantal openstaande vacatures, maar ze kijken ook naar de instroom van nieuwe huisartsen en naar toekomstvoorspellingen over de zorgvraag.
Rebel Group stelde in 2021 in opdracht van de LHV en het ministerie van Volksgezondheid (VWS) een ondersteuningsprogramma op voor het huisartsentekort in de verschillende regio’s. Zij identificeerden Friesland als één van de probleemregio’s met een hoge urgentie voor ondersteuning. Ook Groningen wordt gemarkeerd als probleemregio.
Als iemand geen huisarts kan vinden, dan kan diegene contact opnemen met de zorgverzekeraar. Zorgverzekeraars hebben een zorgplicht: dit betekent dat verzekerden binnen een redelijke tijd en reisafstand toegang moeten hebben tot alle zorg uit het basispakket. Dat geldt ook voor de huisartsenzorg. Momenteel hebben meer dan 3000 mensen in Nederland zich gemeld bij hun zorgverzekeraar, omdat ze geen huisarts kunnen vinden. Mogelijk liggen deze aantallen nog hoger, omdat niet iedereen zich bij de zorgverzekeraar meldt.
Verantwoording van het onderzoek
Onderzoeksbureau Enigma Research in Groningen heeft een peiling gehouden onder 6130 Drenten, Friezen en Groningers van 18 jaar en ouder. Hieruit is een steekproef getrokken van 1649 personen. De verdeling is representatief naar geslacht, leeftijdsgroepen en provincies. De deelnemers zijn geënquêteerd via het RegioNoordPanel. De uitkomsten hebben een foutmarge van plus of min 2,4 procent.
