Kan rijden op diesel nog wel uit met zulke hoge brandstofprijzen? Schrik niet van het nieuwe omslagpunt

,,Gelukkig betaalt de baas de meeste van mijn kilometers”, zegt Joost Heijzenberg uit Groningen. Hij tankt zijn Mini Clubman diesel vol bij het TinQ-station aan de Bornholmstraat in Groningen.

Diesel kost er donderdag 1,979 euro en dat is maar 10 cent goedkoper dan benzine. Het voorbije decennium was het prijsverschil tussen diesel en benzine gemiddeld vrij constant: ongeveer zo’n 30 tot 40 cent per liter in het voordeel van de ‘zelfontbrander’, zoals diesels wel worden genoemd. Dieselrijders betaalden weliswaar een lagere brandstofprijs maar ook fors meer wegenbelasting. Die hogere wegenbelasting bestaat als enige nog van de twee.

Van de 8,9 miljoen personenauto’s in Nederland op 1 januari 2022 waren er volgens het CBS zo’n 980.000 wagens met een dieselmotor. Een op de elf is dus een diesel. De stadjer rijdt heel bewust in een auto met een dieselmotor, want dat is, nee, was, altijd voordeliger. Natuurlijk hangt het af van je rijstijl, maar op een liter diesel kom je normaliter verder dan op een liter benzine. Joost rijdt zo’n 60.000 tot 70.000 kilometers per jaar in zijn Mini. Hij werkt voor een offshorebedrijf in Den Helder. Dit jaar heeft zijn teller er al weer 21.000 kilometer bij opgeteld.

De vuistregel was jarenlang: rij je meer dan 25.000 kilometer per jaar, dan is dieselen goedkoper. De kosten van in een diesel rijden -wegenbelasting, verzekering, onderhoud, aanschaf, afschrijving en brandstof- zijn dit jaar drastisch veranderd. Nu is rijden in een benzinewagen zelfs tot zo’n 47.000 km per jaar al goedkoper dan in een diesel, vooral door de dit jaar fiks gestegen dieselprijzen. ,,Eigenlijk zouden ze iets aan de wegenbelasting moeten doen”, vindt hij. ,,Het kan nu gewoon niet meer uit als je diesel rijdt.”

Nederland is één van de tien landen in Europa waar de benzine nog steeds ietsje duurder is dan diesel. Maar in 17 Europese landen is diesel al een tijdje duurder dan benzine. ,,Absurd duur!”, foetert een chauffeur van een busje van Fietsvoordeelshop bij de TinQ-pomp. Tuurlijk, zijn baas betaalt deze tankbeurt, maar uiteindelijk moet ook die de gestegen kosten doorrekenen in de prijzen.

Een Duits stel uit München in een camper schrikt ook van de Nederlandse dieselprijs. Ze dachten dat het in ‘’. Hun campervakantie wordt zo wel steeds duurder. Daarom zoeken ze heel bewust de goedkopere tankstations op via hun mobieltje.

Tim Schoenmakers is woordvoerder van de belangenvereniging voor tankstations BETA. Volgens hem zijn verschillende oorzaken te noemen voor de extreme prijsstijging van diesel. ,,Onze diesel wordt vooral gemaakt van olie uit Rusland, of is al kant-en-klare diesel die hier nog wel een beetje geraffineerd moet worden omdat Russische diesel nog te vuil is. De dreigende boycot door Europa van Russische olie vanwege de oorlog die dat land begon tegen Oekraïne, drijft de prijs van diesel nu al op. In theorie zouden raffinaderijen in Nederland kunnen besluiten andere olie te gaan gebruiken, maar dat gaat zo niet zo gemakkelijk. Raffinaderijen zijn ingesteld op de verwerking van één bepaald type ruwe olie. Je kunt niet een, twee, drie zomaar een andere soort olie door de raffinaderij heen halen.”

Een tweede verklaring is volgens BETA-woordvoerder Schoenmakers dat voor de productie van diesel meer energie nodig. „De olie die je gebruikt om diesel van te maken, is relatief vuil en er is energie -elektriciteit- voor nodig om die schoon te maken. Maar de prijs van energie is de laatste tijd flink gestegen. Dat heeft meer gevolgen voor de prijs van diesel dan voor benzine, omdat je bij de productie daarvan minder energie nodig hebt.”

Of dit de prijs is die dieselaars moeten betalen om Poetin te stoppen en vrede in Oekraïne te krijgen? Heijzenberg heeft dat er wel voor over. ,,Het is zoals het is.” Maar dieseltankers bij de Shellpomp aan de Europaweg in Groningen twijfelen. Volgens een Curaçao chauffeur van een bestelbusje uit Veenendaal heeft de gestegen prijs niks met Poetins oorlog te maken en zal een boycot ook niet helpen. Dat vindt ook de stadjer die met zijn vriendin in een Volkswagen Golf zit en net heeft getankt.

Paul van Selms van consumentencollectief UnitedConsumers en ING-econoom Rico Luman denken dat de last die Nederlandse consumenten krijgen van het Europese plan te stoppen met Russische olie mogelijk meevalt. Maar dat geldt dan net niet voor de prijs van diesel.

Beide marktdeskundige denken dat de olieprijs nu al hoger is omdat wereldwijd al rekening werd gehouden met een boycot van olie uit Rusland. Als die boycot er dan uiteindelijk is, kan het prijseffect op bijvoorbeeld benzine meevallen. Maar Lumans verwachting is dat de gevolgen voor de dieselprijzen groter zijn dan voor die van benzine, omdat Europa voor diesel afhankelijker is van Rusland.

Experts denken dus dat door de Russische olieboycot vooral de prijs van diesel zal opstuwen. Dat is geen goed nieuws voor de transport- en landbouwsector, en uiteindelijk ook voor de consument. Neem de landbouw, waar ons voedsel grotendeels vandaan komt. Daar is de dieselmotor niet weg te denken, tractoren en combines rijden op die brandstof.

De Landbouw en Tuinbouw Organisatie Nederland heeft de Universiteit van Wageningen daarom al onderzoek laten doen naar de economische effecten van de oorlog in Oekraïne voor de landbouw. De LTO vreest op grond van dat rapport dat woensdag verscheen, dat boeren en tuinders de kosten van de extreem gestegen dieselprijs niet volledig kunnen doorberekenen in de prijzen van hun groenten en fruit.

Toch zullen bloemkolen, suikerbieten en aardappels ook ietsje duurder worden door de gestegen kosten voor het vervoer ervan naar ons, de consument. Iemand moet het naar de supermarkten brengen. Dat geldt natuurlijk voor alle producten en goederen die vervoerd moeten worden, van de kleding in de winkels tot de pakketjes die je online besteld. Want vooral transportbedrijven gebruiken diesel voor hun bestelbusjes en vrachtauto’s. Transporteurs hebben volgens ING-econoom Luman vaak een clausule in contracten staan, waardoor de hogere brandstofkosten bij de opdrachtgever terechtkomen. „En dan komen die hogere kosten bijvoorbeeld via Albert Heijn bij ons, de consument terecht.”

Luman legt uit dat de invloed van hogere transportkosten het meest te merken bij producten met een lage waarde zoals goedkope kleding, speelgoed en huishoudartikelen, omdat daar een relatief groot deel van de kosten opgaat aan transport.

Machiel Bode is bij ING dé transport- en logistiekdeskundige. Volgens Bode bestonden de kosten van een transporteur voor zo’n twintig procent uit brandstofkosten. Maar diesel is in korte tijd voor hen al met 40 cent per liter gestegen. In een publicatie van Transport en Logistiek Nederland zegt hij: ,,Transportbedrijven hebben geen reserves in hun verdiencapaciteit om zulke prijsstijgingen op te vangen. Feitelijk moeten ze elke verstookte liter diesel à la minuut aanvullen tegen een hogere prijs.”