Een meisje doet eind december een middagslaapje in een mobiele cabine die als noodoplossing in de nachtopvang van Ter Apel is geplaatst Foto: Corné Sparidaens
Al weken slapen teveel asielzoekers in Ter Apel. Dinsdag waren het er 2256, een record dit jaar. Het COA moet improviseren om iedereen een slaapplek te bieden. Eerder leidde dat tot onveilige en onhygiënische omstandigheden.
Overnachtingen in de wachtruimte van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) mogen niet meer. Daarover sloegen de GGD en de inspectie Justitie en Veiligheid begin december alarm. Het was onveilig en onhygiënisch.
Overnachtingen in de sporthal van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) mogen ook niet meer. Daar overleed in de zomer van 2022 in de grote drukte een baby. En ook al is uit onderzoek nooit gebleken dat de omstandigheden in Ter Apel daarvan de oorzaak waren, niemand peinst erover om daar weer mensen te laten slapen.
Steeds aan het improviseren
De vraag is hoe het nu dan gaat. Want net als eind vorig jaar verblijven er weer honderden asielzoekers teveel in het aanmeldcentrum. De verlichting die de nachtopvang in tenten in Stadskanaal tijdelijk bracht (later overgenomen door 2e Exloërmond en nu Zuidwolde) biedt allang geen soelaas meer.
Hoe lost het COA dit op? „We zijn steeds maar aan het improviseren”, zegt een woordvoerder. „We gebruiken bij wijze net niet de bezemkast. Natuurlijk is dat niet hoe we het willen, maar als mensen zich ‘s avonds nog melden laat je ze niet buiten staan.”
Het COA staat onder zulke hoge druk, en heeft geen uitwijkmogelijkheden, waardoor de organisatie haar eigen grenzen noodgedwongen steeds verlegt. In het verleden waren het steeds de inspecties van buitenaf die zaken in beweging kregen. Als de inspecties van Justitie en Veiligheid en van Jeugd en Gezondheid concluderen dat het zo niet langer kan, kan het kabinet daar moeilijker omheen dan als het COA dat zelf doet.
Kinderen kijken naar een tv in een wachtruimte in het aanmeldcentrum voor asielzoekers in Ter Apel, begin december sliepen hier zoveel asielzoekers onder slechte omstandigheden dat de inspectie ingreep Foto: ANP/ Sem van der Wal
‘Geen onregelmatigheden geconstateerd’
Deze inspecties houden regelmatig controles in Ter Apel, maar geven daar vooraf geen informatie over. Daarnaast houden de Veiligheidsregio Groningen en de GGD zicht op de situatie. De Veiligheidsregio controleert met name of de brandveiligheid op orde is. „We zijn twee weken geleden geweest”, zegt woordvoeder Mark Dijkhuis. „We hebben geen onregelmatigheden op dat vlak geconstateerd. Er slapen geen asielzoekers meer in de wachtruimtes van de IND, en bij het COA is de brandveiligheid op orde.”
De GGD Groningen houdt in opdracht van het COA zelf regelmatig zogenaamde ‘hygiëne-audits’. Het rapport dat de GGD begin december opstelde over de situatie in de wachtkamers van de IND was een ander soort controle, die werd gedaan op verzoek van de gemeente Westerwolde. Burgemeester Jaap Velema had signalen dat het niet goed ging en vroeg de GGD dat te onderzoeken.
Dat soort signalen zijn er nu niet, zegt zijn vervanger Leendert Klaassen. „Wij hebben regelmatig contact met het COA. Er wordt geen gebruik meer gemaakt van de ruimtes die eerder ongeschikt zijn bevonden, en iedereen ligt nog wel op bedden. Wat dat betreft is het wel op orde. Wat ik wel hoor is dat door de drukte de onderlinge spanningen toenemen.”
Dinsdag 2256 asielzoekers
Klaassen heeft geen reden om op dit moment de GGD in te schakelen. „Maar het is natuurlijk niet in orde dat die aantallen permanent worden overschreden.” Dinsdag maakte het COA bekend dat er die nacht 2256 asielzoekers hadden overnacht. Dat is het hoogste aantal sinds de bezetting in Ter Apel dagelijks openbaar wordt gemaakt, vanwege de uitspraak van de rechter.
Die bepaalde dat het COA vanaf 22 februari de maximale bezetting van 2000 mensen niet meer mag overschrijden, op straffe van een dwangsom van 15.000 euro per dag, te betalen aan de gemeente Westerwolde. „We hebben niet zoveel belang bij dat geld”, zegt Klaassen. „We willen dat de situatie verbetert.”
Het Rode Kruis en Vluchtelingenwerk maken zich grote zorgen over de situatie in Ter Apel. Beide organisaties hebben geen signalen gekregen dat de omstandigheden weer zo slecht zijn als in december. Er wordt op dit moment geen beroep gedaan op het Rode Kruis om te hulp te schieten, zoals eerder wel is gebeurd.
