Dit zijn de meest vervuilde PFAS-plekken in Groningen

Van de ruim 60 onderzochte locaties was de kans op verontreiniging van de bodem in 47 gevallen groot. In twee gevallen is de kans op verontreiniging zelfs ‘zeer groot’. Dat is bij de oude nikkelfabriek van Kuiper en Zonen in Nieuwe Pekela, in de volksmond beter bekend als Nikkeltje Kuiper. De andere locatie is de Tramweg in Winschoten bij een bedrijf voor galvaniseren en verchromen.

Voor vaststelling van die locaties onderzocht ingenieursbureau Antea Group plekken waar intensief met PFAS is gewerkt. Te denken valt aan brandweerkazernes en -oefenplaatsen, bluslocaties, defensieterreinen of afvoerplekken van afval.

Een beperking van het onderzoek is dat Antea geen bodemonderzoek heeft gedaan. De ernst van de PFAS-besmettingen zijn achter een bureau vastgesteld. Het is voor de provincie een eerste aanzet om te kunnen beoordelen waar de bodem zo verontreinigd is, dat het onverantwoorde risico’s zou vormen voor de mens en drinkwaterwinning.

PFAS is een verzamelnaam van per- en polyfluoralkylstoffen, al decennia in gebruik voor producten om water-, vet- en vuil af te stoten. Te denken valt aan coating van kleding en meubels, antiaanbakpannen, blusschuim, schoonmaakmiddelen en make-up. De chemische stofjes zijn de laatste tijd veel in het nieuws. De eieren van scharrelkippen blijken verontrustend hoge concentraties te hebben, drinkwater is in toenemende mate vervuild en een bedrijf in Helmond loosde jarenlang de chemische middelen in het riool.

Dat is slecht voor het milieu en gezondheid, want PFAS breekt niet of zeer traag af. We weten steeds beter dat chemische stofjes drinkwater vervuilen en zich ophopen in ons lichaam. Het wordt in verband gebracht met kanker, verminderde vruchtbaarheid, verhoogd cholesterol en ontwikkelingsschade bij kinderen. Er gaan steeds meer stemmen op om PFAS-middelen te verbieden. 9 op de 10 Nederlanders willen maatregelen tegen PFAS, meldde Ipsos I&O vorig jaar.

Wat betreft besmette grond in de provincie Groningen bleken de locaties aanwezig in de gemeenten Eemsdelta, Groningen en Midden-Groningen.

In 24 gevallen gaat het om brandweerkazernes (er zijn in de hele provincie 39 kazernes). De reden dat daar veel PFAS in de bodem verwacht wordt, zit in het blusschuim dat in het verleden werd gebruikt. De Veiligheidsregio van Groningen laat weten dat dit schuim waarin veel PFAS zit niet meer gebruikt wordt.

De provincie Groningen laat weten dat de ‘algemene indruk is dat het onderzoek op een juiste manier is uitgevoerd’. Op enkele PFAS-locaties (voornamelijk brandweerkazernes) is al een verkennend bodemonderzoek uitgevoerd. Daar waren de PFAS-concentraties ‘niet verontrustend’ en is volgens de provincie geen aanleiding voor vervolgonderzoek of sanering. Andere locaties – waaronder de twee met een zeer grote kans op verontreiniging – moeten nog onderzocht worden. Pas na dat bodemonderzoek kan de provincie iets zeggen over de invloed van PFAS op bodem, omgeving, drinkwater en omwonenden.

Eventuele saneringskosten voor de grond moeten betaald worden door de veroorzaker, volgens een nieuwe landelijke richtlijn.

Bedrijven die werken met inkt en chemicaliën staan hoog op de besmettingslijst, zoals chemicaliënfabriek PQ in Winschoten, industrieel reinigingsbedrijf Reym in Veendam en kartonfabrieken in Winschoten, Groningen en Sappemeer. Ook de chemische industriebedrijven van Groningen Seaports staan waarschijnlijk op verontreinigde grond.

Andere plekken waar het risico op grondbesmetting hoog is, is bij opslag van bestrijdingsmiddelen door Agrifirm in Hoogezand en Zijldijk.

Risico’s op verontreinigde grond kunnen ook nog aanwezig zijn als bedrijven al lang zijn gestopt. Bijvoorbeeld aan de Marwixhof in Groningen waar tot 1985 een verwerkingsbedrijf van oud papier stond of aan de Rademarkt waar PFAS-verbindingen zijn toegepast om textiel waterafstotend te maken. Ook bedrijven waar in het verleden voorwerpen werden vernikkeld, verchroomd of verzinkt kennen grote risico’s op vervuilde grond, al zijn de bedrijven inmiddels gestopt.  

De onderzochte lijst met 63 locaties is overigens niet compleet. De provincie is samen met de gemeente Groningen bezig met een tweede onderzoeksronde naar PFAS-besmettingen vanuit het verleden.

Vrijdag werd bekend dat de concentraties PFAS in water en bodem bij Groningen Airport Eelde ook te hoog zijn. Volgens de provincie Groningen komt dat, voor zover nu bekend, niet in aanraking met het water waarvan Waterbedrijf Groningen drinkwater maakt. 'De drinkwaterbronnen worden voortdurend geanalyseerd en gecontroleerd op de aanwezigheid van PFAS.’