Bus Respect voor Groningen trekt filmend door aardbevingsgebied Groningen. 'We zijn onrechtvaardig en mensonterend behandeld'

,,Weet je nog dat mama met Mark Rutte, de grote baas van Nederland heeft gesproken?” Het meisje kijkt op het Concordiaplein in Middelstum op naar haar moeder. Ze is zeven jaar oud, woont in Woltersum en is verlegen. ,,We gaan de bus in en dan gaan we een boodschap voor de baas van het land opnemen. Hopen dat hij nu wel wil luisteren. Het komt wel goed lieverd. Er gebeurt niks en je hebt geoefend toch?”

De verlegen Noraly knikt en stapt dan dapper de gele schoolbus in, gevolgd door haar moeder. Samen nemen ze plaats op de gele bank in de wagen, kijken naar de draaiende filmcamera en stellen zich voor. Noraly kijkt naar beneden als haar moeder Leonie (achternaam bekend bij redactie) vertelt dat de aardbevingsellende voor haar begon toen haar dochtertje 1 jaar oud was. Het meisje kijkt op: ,,En nu ben ik zeven jaar oud.”

Respect voor Groningen - een samenwerking van Groninger Gasberaad, Groninger Bodem Beweging en het Tweede Kamerlid Sandra Beckerman - trok de afgelopen twee dagen door aardbevingsgebied Groningen. Om in aanloop van de presentatie van het eindrapport van de parlementaire enquêtecommissie naar de gaswinning in Groningen korte filmpjes op te nemen. Iedereen die wil, mocht de rondreizende bus in om zijn of haar woordje te doen en antwoord te geven op de vraag: Wat moet er na de parlementaire enquête gebeuren?

Noraly weet het niet. Ze hoort haar moeder vertellen dat hun leven stilstaat. Dat ze al zeven maanden in een wisselwoning wonen met haar broertje, haar vader en moeder. ,,Een stom klein huis”, zegt ze dan. Wat ze graag zou willen? ,,Ik wil graag weer in ons eigen huis slapen.” Haar moeder vult aan en richt zich tot Den Haag. Tot de bestuurders. ,,Behandel ons met respect.”

Als moeder en dochter uit de bus stappen, vertelt Leonie dat het gezin een paar dagen geleden heeft gehoord dat de versterking van hun huis toch weer wordt uitgesteld. ,,Al zeven maanden in een wisselwoning. We woonden in een groot huis, maar daar is de versterking nog steeds niet begonnen. De dakpannen staan op de oprit, maar ze willen alles opnieuw berekenen. Waar het op neerkomt? Ze vinden het gewoon te duur, het moet allemaal goedkoper. Heb ik hier voor gekozen? Of mijn kinderen?”

Een dagje met de gele gehuurde bus van Respect voor Groningen - een samen- laat een deprimerend beeld van een deel van de aardbevingsgedupeerden zien. De mensen die langskomen wantrouwen de overheid. Ze komen met schrijnende en tenenkrommende verhalen. Over de verstikkende bureaucratie, over hoe uitzichtloos hun situatie is en wanneer hun leven, dat voor het gevoel stilstaat door alle sores rond deze problematiek, weer op een normale manier verder kan.

In Warffum hoopt Erik de Graaf op een omslag. Maar hij is niet optimistisch, tempert hij direct de verwachting. Want het rapport zal vast de vinger op de plek leggen die veel aardbevingsgedupeerden al eerder hadden gevonden, zegt De Graaf. ,,De gevolgen van de gaswinning zijn verwoestend. En de gedupeerden zijn door de overheid en olies onrechtvaardig, respectloos en vaak mensonterend behandeld.”

Cynisch wijst hij met zijn vinger naar de grond van het parkeerterrein van voetbalclub VV Warffum. ,,Stoppen met gaswinning in Groningen? Pal naast het grote grasveld ligt het Warffumveld. En dat valt onder het kleine gasveldenbeleid.” Naast hem staat dorpsgenoot Henny Paré. Ze knikt. Even daarvoor heeft ze in de bus de vurige hoop uitgesproken dat er ,,nu eindelijk een eind komt aan de gaswinning in Groningen én alle kleine velden”. Paré ziet eruit als om door een ringetje te halen, een nette welbespraakte dame, zeg maar. ,,Ik hou niet van stemverheffing, maar ik zou het inmiddels wel uit willen schreeuwen. Het moet afgelopen zijn”, klinkt het fel.

Op vrijdag reed de bus ook al rond. Toen deed het gele gevaarte Uithuizen, Loppersum, Appingedam en Siddeburen aan. In Loppersum stond al een rij mensen klaar om hun verhaal te doen. ,,Niet iedereen wil met hun gezicht op de film”, weet Merel Jonkheid van de GBB. Maar die mensen zijn er alsnog voor een reden. Ze willen hun verhaal kwijt. Lopen soms met de ziel onder de arm. ,,En dus luisteren wij ook. Daar is ook behoefte aan.”

Deze zaterdagmiddag is dat niet anders. Lidia Boneschansker uit Ten Boer kan er niks aan doen. Waar ze eerst nog een houding heeft van ‘wie doet mij hier wat’, begint ze vrijwel uit het niets te snikken en daarna wordt het haar helemaal te kwaad en begint ze hard te huilen. Het enige dat daarvoor nodig was: vragen hoe lang zij al bezig is. Boneschansker is geboren en getogen Ten Boerster. Ze vertelt hoe ze is verhuisd binnen het dorp. ,,Ik woonde aan de Fivelstraat. Onze kant van de straat werd versterkt, de andere kant gesloopt en nieuwbouw. Ik ben vertrokken, want ik trok het niet. De ongelijkheid. De procedures.”

Boneschansker woont nu elders in het dorp. Ja, ook dit huis heeft schade. Maar minder. ,,En ik wacht nog steeds, maar de procedures lijken makkelijker te gaan.” En dan stapt ze als de tranen zijn opgedroogd, dapper in de bus. Zoals wel meer mensen lukt het haar niet om het verhaaltje binnen de minuut te houden. Veel mensen voelen de behoefte om hun verhaal te vertellen. Alsof het een soort helende werking op ze heeft. ,,Wat ik verwacht van die enquête”, vraagt ze hardop terwijl ze strak in de camera kijkt. ,,Nou, die hele regering moet gewoon opzouten. Ook als dat betekent dat de enige positieve uitzondering Hans Vijlbrief ook moet vertrekken. Er is hier zo veel schade berokkend.”

Als de voorman van GBB Coert Fossen bezig is om de vlaggen van ‘Respect voor Groningen’ op te bergen, kijkt hij weer terug op een emotionele dag zegt hij. Natuurlijk, de verhalen zouden hem niet meer mogen verrassen. Hij is immers de voorzitter van de belangenclub die voor de aardbevingsgedupeerden opkomt. ,,Toch ben ik vandaag ook weer geschrokken. Ik heb zeker twee verhalen gehoord van provinciegenoten die zeggen dat hun gezondheid lijdt onder de problematiek. Dat het niet opgelost wordt. Dat is verdrietig hoor.”

Wat hoopt Fossen dan dat er gebeurt na het eindrapport van de commissie? ,,Tja, wat gaan ze er mee doen? Ik hoop dat er perspectief uitspreekt. En dat er een aanbeveling komt die van grote symbolische waarde is voor Groningen: draai die gaskraan per direct dicht. Als signaal. De ellende duurt misschien nog wel tien of twintig jaar. Maar dat gebaar heb je dan al gemaakt.”