Cody Rozema ergert zich aan modern opgeknapte panden in de historische straten van Appingedam. Foto: Anjo de Haan
Een modern huis kan een hele historische straat breken, vindt Cody Rozema uit Appingedam. Hij maakt zich zorgen over het kwetsbare aangezicht van zijn woonplaats tijdens de versterkingsopgave. ,,Hiervoor stapt geen toerist in de auto.’’
Met een zucht wijst Cody Rozema (23) naar een hypermodern pand in de Solwerderstraat in Appingedam. Strakke uitstraling, kunststof kozijnen. ,,Ik vind het maar niks. Als je dapperder was geweest en een paar duizend euro meer had neergelegd, dan was dezelfde gevel prachtig historisch geworden. Dat is het waard. Ik denk dat je dat als gemeenschap zo terugverdient.’’
De geboren en getogen Damster loopt verder richting de binnenstad. Hij steekt de Vrouwenbrug over bij de beroemde hangende keukens en gebaart naar de zuidelijke kant van de gracht. ,,Elke toerist maakt alleen foto’s van de keukens, maar de overkant zou óók mooi en presentabel kunnen zijn.’’
Invloed op toerisme
Rozema maakt zich zorgen over het kwetsbare historische karakter van zijn woonplaats en de toeristische aantrekkingskracht die daarmee gepaard gaat. Appingedam is sterk afhankelijk van toeristen. Veel huizen in Appingedam worden versterkt of gesloopt vanwege aardbevingsschade en maken plaats voor nieuwbouw, wat de historische uitstraling volgens Rozema in gevaar brengt.
Cody Rozema bij de beroemde hangende keukens in Appingedam. Foto: Anjo de Haan
Middeleeuwse pandjes met eeuwenoude bakstenen zijn er heus nog wel, maar te veel traditionele panden worden wat hem betreft tegen de vlakte geschoven om plaats te maken voor moderne constructies. Rozema lacht als een boer met kiespijn als hij even verderop bij het begin van de Dijkstraat komt en een gevel met trespa-platen ziet, een soort keiharde kunststof.
Over Cody Rozema
Cody Rozema (2001) is voorzitter van stichting Jong Noord. Dat is een jongerenvereniging die zijn best doet om de gemeente Eemsdelta leefbaar te houden voor jongeren van nu en voor nieuwe generaties, onder andere op het gebied van sport en cultuur. Rozema maakt zich zorgen over de toekomstige aantrekkingskracht van zijn geboortestad Appingedam en schreef er een opiniestuk over in de Eemskrant.
Rozema is opvallend jong voor iemand die zich bekommert om het historische karakter van een eeuwenoude stad als Appingedam, dat sinds 1972 een beschermde stadsgezicht heeft. ,,Ik denk dat oudere mensen met een meer nostalgische blik naar Appingedam kijken, maar ik als jongere heb een ander perspectief, meer gericht op de toekomst. Is het later voor mijn eigen kinderen nog wel de moeite hier te willen wonen?’’
‘Ik vind het bijna komisch’
,,Hoe kun je zoiets goedkeuren?’’, zegt Rozema geïrriteerd. ,,Dit is op de straathoek, het visitekaartje voor een straat. Dat hoor je zo niet te doen. Het lijkt net Almere, ik vind het bijna komisch. Als een toerist dit op internet ziet, komt-ie niet. Hiervoor stapt niemand in de auto.’’
Wethouder Annalies Usmany-Dallinga heeft daar een andere kijk op. ,,Als je een pand níét opknapt, dan doet dát juist iets met het toerisme.’’ Ze is tevreden over de manier waarop veel panden in Appingedam al versterkt zijn. ,,Na elke versterking van een pand wordt de hele historische binnenstad iets mooier en toekomstbestendiger.’’
‘Maken kritische afwegingen en dat blijven we doen’
De wethouder legt uit dat de gemeente zorgvuldig te werk gaat in Appingedam en bij elk pand kijkt hoe het teruggebouwd of gerestaureerd wordt op een manier die past binnen het beschermde historische stadsgezicht. ,,Daarbij maken we echt kritische afwegingen en dat blijven we ook doen.’’
Dit huis in de Solwerderstraat is volgens Cody Rozema wél op een passende manier gerestaureerd. Foto: Anjo de Haan
Pas na het oordeel van de onafhankelijke welstandscommissie Libau verleent de gemeente een bouwvergunning. ,,Al die panden met nieuwe gevels passen bij de binnenstad’’, zegt Usmany.
‘Men beredeneert vanuit geld’
Bouwmeester versterking Dianne Maas-Flim van de gemeente Groningen herkent desondanks de zorgen van Rozema. Ze is niet betrokken bij de versterking in Eemsdelta, maar maakt in Groningen vergelijkbare uitdagingen mee. Volgens haar is de versterking ‘budget-gestuurd’ en zouden alle betrokken partijen kritischer moeten kijken naar de identiteit van een stad of dorp als geheel.
De Nationaal Coördinator Groningen (NCG) bepaalt op basis van een budget of een woning versterkt of nieuwgebouwd moet worden. Vervolgens wordt een aannemer bij het bouwplan betrokken. Maas-Flim mist in dat traject een cruciale stap helemaal aan het begin. ,,Men beredeneert vanuit geld, maar het is belangrijk om eerst stil te staan bij de ruimtelijke kwaliteit. Hoe verhoudt een pand zich tot de straat en de omgeving? Dat gaat verder dan of iets mooi of lelijk is.’’
‘Dan win je juist tijd’
Volgens Maas-Flim zou die vraag centraal moeten staan in een ontwerpfase samen met een architect, nog vóór het budget wordt vastgesteld. ,,Iets mag liever niet extra geld of tijd kosten, maar kwaliteit en tijd hoeven niet met elkaar in strijd te zijn. Juist als je aan de voorkant met een architect een goed plan maakt, strijk je alle plooien glad voor later. Dan win je juist tijd’’, zegt de bouwmeester.
Cody is niet te spreken over een modern opgeknapte gevel in de historische Solwerderstraat. Foto: Anjo de Haan
Rozema heeft alvast ideeën hoe het anders kan in Appingedam. Hij pleit voor historiserende nieuwbouw, dus het bewust vormgeven van nieuwe huizen in de stijl van een vroegere periode. Hij weet een voorbeeld: Le Plessis-Robinson werd in 1989 van een grauwe voorstad van Parijs vol verpauperde flatgebouwen omgeturnd tot een idyllische plaats met parken, fonteinen en kleurrijke panden.
‘Vergelijk het met een kom soep’
Rozema bedoelt er maar mee te zeggen: door een stadsgebied als geheel onder te loep te nemen en ambitieus te zijn, voorkom je dat atypische moderne panden her en der de kop opsteken in een traditionele stad als Appingedam. Damsters moeten niet de waan hebben dat de toeristen toch wel blijven komen, meent hij.
,,Er is maar één lelijke gevel nodig om een hele straat te breken. Vergelijk het met een kom soep in een restaurant: die kan nog zo lekker zijn, maar als je een haartje ziet, hoef je de hele soep niet meer’’, zegt Rozema. ,,Je moet de historische stad Appingedam als totaalplaatje zien en ook zo verkopen. Dat moet je koesteren, schoonheid is niet iets uit een boekje.’’
‘Maak ruimtelijke kwaliteit niet nog zo’n vinkje’
Alleen maar kommer en kwel is het volgens Rozema ook niet. Hij is te spreken over het pand van edelsmid Henk Peperkamp (zie kader). En over de steeg tegenover diens werkplaats, de Nieuwe Kerkstraat. Veel groen, mooi opgeknapte gevels. ,,Zo moet het wél. De eigenaar heeft er zelf wat meer geld in geïnvesteerd, weet ik. Het kost wat meer, maar is fraai en zowel bewoners als toeristen zijn enthousiast.’’
Een groot contrast in de Dijkstraat in Appingedam: links een strakke moderne gevel, rechts het historische pand van de edelsmid. Foto: Anjo de Haan
Maas-Flim benadrukt dat de schuld of verantwoordelijkheid niet bij een partij ligt om te voorkomen dat historische steden als Appingedam verpest worden. ,,Het is een gecompliceerd verhaal. Bewoners zijn vaak al heel lang bezig, moeten steeds door hoepeltjes springen en dingen afvinken. Maak de ruimtelijke kwaliteit niet nog zo’n vinkje. Geef bewoners de rust en ruimte om na te denken bij het ontwerp.’’
'Te makkelijk om met vingertjes te wijzen'
Als Cody Rozema door de Dijkstraat loopt, komt hij langs een pand dat er volgens hem wél fraai uitziet. Hij stapt naar binnen en begroet edelsmid Henk Peperkamp. Die is het roerend met Rozema eens dat ambitie moet worden aangemoedigd.
Hij koos er zelf voor de middeleeuwse balken aan het plafond van zijn smederij bloot te laten liggen in plaats van de boel dicht te spijkeren om een extra verdieping te creëren. ,,Dat zijn keuzes, maar niet iedereen heeft die luxe. Ik denk wel dat het zich uitbetaalt als je erin investeert.’’
Volgens Peperkamp is het herscheppen van een mooi stadscentrum op een praktische maar ook historische manier een ingewikkeld spel met regels, budgetten en subsidies. ,,Iedereen wil een historische binnenstad, maar daarvoor moet je samen een plan maken. Het is te makkelijk om met vingertjes te wijzen.’’
Hij is minder pessimistisch dan Rozema. ,,Het valt me hier eigenlijk niet tegen. Dit is wel hét moment om het in Appingedam goed te doen. Rijd maar eens door Overschild heen, iedereen mag daar bouwen zoals-ie maar wil. Dan moet je toch huilen? Het ziet er verschrikkelijk dood uit.’’
