Wat als de F-35 naar Groningen Airport Eelde komt? 'Zo erg als hier zal het in Eelde nooit worden'

Rudy Mayr (74) is een beetje getrouwd met de basis. Hij woont al 45 jaar pal onder de aanvliegroute. Het is een verstandshuwelijk en de laatste tijd loopt het al helemaal stroef. Mayr maakt zich grote zorgen over de baanverlenging die Defensie wil voor de kortste van de twee start- en landingsbanen die Vliegbasis Leeuwarden telt.

,,Als gebeurt wat Defensie wil, dan stijgen daar straks de F-35’s op”, zegt Mayr. Hij wijst op het stuk weiland dat grenst aan zijn achtertuin, aan de Tjessingawei bij Jelsum, even ten noorden van de Friese hoofdstad. Deze zaterdag scharrelen er wat meeuwen rond. Van F-35’s geen spoor, want die vliegen vooral doordeweeks. ,,Als ze overkomen, dan kun je hier ook echt niet staan. Je loopt een gehoorbeschadiging op.”

Alle omwonenden van de vliegbasis zijn het er over eens dat de geluidsoverlast van de F-35 vele malen groter is dan die van zijn voorganger, de F-16. Dat blijkt ook uit de metingen van het geluidsnet rond de basis. Eén startende F-35 staat gelijk aan het lawaai van vijf startende F-16’s. Met het landen is het nog erger.

Dat Defensie zijn oog heeft laten vallen op andere vliegvelden om meer vliegbewegingen mogelijk te maken, dat is de omwonenden van de basis in Leeuwarden bekend. ,,Ik denk dat het een politiek verhaal is”, zegt Mayr. ,,Die extra vluchten gaan naar een ander vliegveld, maar als wisselgeld komt hier dan wel die baanverlenging.”

Geert Verf van dorpsbelang Marsum, dat aan de andere kant van de basis ligt, denkt dat Lelystad en De Peel een grotere kans dan Eelde maken om te worden aangewezen als derde locatie (naast Leeuwarden en Volkel) voor de F-35. ,,Maar je weet nooit hoe het loopt”, zegt Verf. ,,Rond De Peel speelt ook veel stikstofproblematiek, dus die zou wel eens kunnen afvallen.” En op vliegveld Lelystad is tot nu toe maar weinig van de grond gekomen.

,,Het is voor de omwonenden van Eelde dus zaak om niet achterover te leunen, maar goed op te letten”, zegt Verf. ,,Het voordeel voor Eelde is dat provincies en gemeenten duidelijk zijn: die willen de F-35 niet.” Verf nodigt bestuurders en omwonenden van Eelde uit om in Marsum te komen kijken wat zo’n landende F-35 nou eigenlijk inhoudt.

,,Plan A moet zijn dat je zienswijzen goed doortimmerd zijn, maar je moet ook een plan B hebben”, zegt Verf. ,,Wat als je geen gelijk krijgt en de F-35’s toch komen? Dan moet je zorgen dat je goed gecompenseerd wordt en de huizen goed geïsoleerd. Vroeger was het anders, maar tegenwoordig valt met Defensie goed te praten.”

Volledig vergelijkbaar zijn Groningen Airport Eelde en Vliegbasis Leeuwarden bovendien niet. Aan de kant van Jelsum wonen mensen pal naast de start- en landingsbaan. ,,Zo erg als hier wordt de overlast voor Eelde sowieso niet”, zegt Verf.

Als iemand weet hoe je samenleeft met straaljagers, is het Sytze Jansma. Hij werd 61 jaar geleden geboren in de woning aan de Tjessingawei en daar woont hij nog steeds. ,,Je kunt je heel erg druk maken over die dingen”, zegt Jansma. ,,En de mensen in Eelde moeten ook zeker samen optrekken om voor zichzelf op te komen. Maar als ze er eenmaal zijn, dan moet je proberen je niet te druk te maken, anders hou je het niet vol.”

Al stellen de F-35 Jansma’s uithoudingsvermogen wel op de proef. ,,De herrie is enorm. Maar de stank van dat ding is ook niet te harden. We zitten hier in een kerosinelucht, dat wil je niet weten.”