Boeven herken je niet aan de deur. Die zien eruit als jij of ik, of als een politieagent

Wijkagent Sander en digitaal rechercheur Leon drukken het hun toehoorders op het hart: politieagenten komen alleen aan de deur in vol ornaat. „Dus inclusief taser en pepperspray. Een nepagent heeft geen wapen bij zich”, benadrukt Leon.

Een vrouw in de zaal vraagt hoe zij kan controleren dat een nepagent géén wapen bij zich heeft. Leon haalt de schouders op. „Vertrouw je het niet, doe dan de deur dicht. Al heb je dan wel een probleempje als het wél de échte politie was…”

Zie daar het grote probleem van nepagenten aan de deur. Digitaal rechercheur Leon is gespecialiseerd in de foefjes die criminelen tegenwoordig toepassen om ons op frauduleuze manieren geld af te troggelen, maar staat soms ook versteld van de vernuftige technieken die worden gebruikt om ons vertrouwen te winnen. „Het gaat tegenwoordig zó ver, dat je zo langzamerhand niemand meer kunt vertrouwen in de online wereld.”

En daarom hield de gemeente Noordenveld maandag een informatieavond over nepagenten en internetfraude, waarbij de goedwillende burger digitaal weerbaar moet worden gemaakt tegen de kwaadwillende. „Een boef herken je niet aan de deur. Die ziet eruit zoals u en ik”, zegt Leon.

Dat is bijna letterlijk zo, want zoals Leon gekleed gaat (”in vol ornaat”) is prima te imiteren met goederen vanaf het internet. „Ik heb laatst zelf zo’n polo met politielogo besteld op AliExpress. Ik mag dat, want het is mijn werk. Nou, ik zag verdacht veel gelijkenissen. En dat voor maar vijf euro. Ik dacht nog: als ik de politie was, zou ik een andere kledingleverancier zoeken.”

En zo neemt Leon zijn gehoor (zo’n 150 mensen, zonder uitzondering ouder dan 60) mee in de wereld van voice cloning en spoofing, van phishing, moneymules en smishing, van Teamviewer en Anydesk.

„Bij bankhelpdeskfraude, wat het meest voorkomt, houden ze je soms wel vier uur aan de lijn om je vertrouwen te winnen”, vertelt Leon, nadat hij een filmpje heeft laten zien van de ‘bankmedewerker’ die vertelt dat er verdachte handelingen rond uw rekening zijn gesignaleerd.

De zaal herkent de telefoontjes. Meerdere mensen hebben hetzelfde meegemaakt. „Ik zei: ik roep mijn man even. Ik zet u op de speaker en neem het gesprek op”, zegt een vrouw. „Toen was het gesprek snel afgelopen.”

Terwijl Leon verder wil, neemt een andere vrouw het woord. „Wij moesten laatst de hele dag naar het ziekenhuis. Toen we terugkwamen, was er ingebroken. Sieraden van de familie. Het was heel erg. Je krijgt er angst van. Soms denk ik nog wel eens: zouden ze nog in huis zijn?”

Leon noemt het „laag bij de grond” en „schofterig”. En terwijl het niks met internetoplichting of nepagenten te maken heeft, is er toch een gelijkenis. „Het voelt hetzelfde. Maar verschil is dat de daadwerkelijke cijfers niet kloppen, omdat mensen geen aangifte durven doen omdat ze zich schamen. Maar het is niets om je voor te schamen. Het overkomt je gewoon.”

Dat blijkt: tijdens de voorlichtingsavond krijgt de politie melding van twee dorpsgenoten die dezelfde avond de dupe zijn geworden van nepagenten aan de deur. Een siddering gaat door de zaal.