Extra capaciteit voor overbelast elektriciteitsnet in Zuidwest-Drenthe. Maar waar komen de ondergrondse stroomkabels?

Hoogspanningsnetbeheerder Tennet was vorige week op tournee in de regio: Zwolle, Dedemsvaart, Meppel, Steenwijk, Hoogeveen, Wijster. Inloopbijeenkomsten voor belangstellenden die meer willen weten over de aangekondigde operatie in Noordwest-Overijssel en Zuidwest-Drenthe.

Het liep niet storm.

,,Wacht maar tot de plannen concreter worden’’, zegt strategisch omgevingsmanager Martijn Spoolder van Tennet. ,,Er komt meer interesse als duidelijk wordt waar de tracés voor de ondergrondse stroomkabels gepland zijn.’’

Tennet is als landelijke netbeheerder van het elektriciteitsnet verantwoordelijk voor de leveringszekerheid van elektriciteit. Om die nu en in de toekomst te kunnen garanderen, werkt Tennet aan diverse aanpassingen en uitbreidingen van het elektriciteitsnet.

De weg naar versterking van het elektriciteitsnetwerk in Zuidwest-Drenthe en Noordwest-Overijssel is nog lang. Het totale project van ruim 800 miljoen euro bevindt zich in de beginfase: het informeren van mensen. De definitieve voorkeursroute van de bekabeling wordt niet eerder dan medio 2025 duidelijk. En alle nieuwe verbindingen moeten uiterlijk 2029 klaar zijn.

Tot die tijd moet er nog heel wat water door de Rijn stromen. Mensen kunnen suggesties doen voor gebieden die in beeld zijn voor de kabelverbindingen, de effecten op het milieu moeten nog beoordeeld worden en er komt een participatienota waarin staat waarom ingebrachte ideeën wel of niet zijn meegenomen.

,,Het zijn lange procedures’’, beaamt Spoolder. ,,Dergelijke grootschalige projecten nemen jaren in beslag.’’ Een collega die betrokken was bij de bouw van de nieuwe hoogspanningsverbinding van Eemshaven naar Vierverlaten, bij Groningen, is daar zestien jaar zoet mee geweest. ,,Ik heb met vier verschillende wethouders te maken gehad’’, typeert hij.

Maar goed, dat was een 380 kV-hoogspanningslijn waar ook het Rijk bemoeienis mee had. In Zuidwest-Drenthe en Noordwest-Overijssel gaat het hoofdzakelijk om 110 kV-verbindingen (110.000 volt), waarbij Tennet afspraken heeft gemaakt met de provincies. ,,Die zijn het bevoegd gezag. De val van het kabinet heeft voor deze projecten geen directe gevolgen’’, refereert Spoolder aan de actualiteit in Den Haag.

,,De vraag naar elektriciteit groeit hard. Steeds meer mensen hebben elektrische warmtepompen, apparaten en voertuigen. Verder hebben we te maken met elektrificatie van bedrijven en industrie. De capaciteit staat dus onder druk, dat is wel duidelijk. Niet alleen door zakelijke grootverbruikers, de toename van windenergie en zonnepanelen bij particulieren en bedrijven merken we ook. De netbeheerders doen steeds meer aan congestiemanagement: sturen op gedrag van gebruikers, spreiding van de vraag. Met grote bedrijven, de zogeheten piekbelasters, wordt gekeken of die op andere momenten op de dag hun stroomvraag kunnen doen.’’

,,Dan heb je het over de reservecapaciteit van het hoogspanningsgedeelte in het elektriciteitsnetwerk. Dat biedt ruimte binnen het overbelaste net. In de regio Emmen wordt het bij wijze van proef al toegepast. Het levert gemiddeld 30 procent meer capaciteit op.’’

,,Eigenlijk is het standaard dat bij nieuwe 110 kv-verbindingen de kabels worden ingegraven. Dat kan met de huidige stand van de techniek ook prima. Bij hogere voltages, vooral 380 kv, worden masten gebruikt omdat dergelijke spanningen in de grond te veel warmte afgeven. Dat maakt ze gevoelig voor storingen. Die 380 kv-tracés zijn de ruggengraat van ons netwerk. Bedrijfszekerheid en veiligheid spelen daarbij een grote rol.’’

Grondkabels worden al decennialang toegepast. Maar deze kabels waren lange tijd veel duurder en minder betrouwbaar dan hoogspanningslijnen door de lucht. De verbeterde techniek, het kleinere magneetveld ten opzichte van masten en de maatschappelijke weerstand tegen visuele landschapsvervuiling hebben het uiteindelijk gewonnen van de kostenbesparing en het gemak.

De stroomkabels met een doorsnede van zo’n 15 centimeter worden op een diepte van bijna 1,80 meter ingegraven. En dat graven is geen sinecure. In de grond liggen al zoveel andere kabels, leidingen en buizen. Er moet dus veel bodemonderzoek gedaan worden. Ook naar de grondsoort. In totaal is voor de aanleg van een tracé een strook van 20 tot 30 meter breed nodig. Waar de ondergrondse kabels precies komen te liggen is nog onduidelijk. Daar wordt eerst onderzoek naar gedaan.

Volgens Tennet loopt 90 tot 95 procent niet door bewoond gebied, maar de netbeheerder heeft wel te maken met veel particuliere grondeigenaren. ,,Met die benodigde stroken van 20 meter kunnen we ons niet beperken tot bermen langs wegen’’, legt Spoolder uit. ,,Daar is te weinig ruimte voor.’’

Tennet moet dus veel afstemmen en vastleggen met particulieren. De belangstellenden op de inloopavonden waren vooral nieuwsgierig waar de kabels komen te liggen. ,,Ze willen vooral weten of we in de buurt van hun woning gaan graven, maar dat kunnen we nu nog niet aangeven. Overigens graven we nooit dichtbij huizen.’’

Naast de nieuwe bekabeling willen netbeheerders Tennet, Enexis en Rendo nieuwe hoog- en middenspanningsstations bouwen op de bedrijventerreinen Riegmeer (Hoogeveen), bij Wijster, Meppel-Noord en Zwolle Hessenpoort. De ondergrondse hoogspanningskabels verbinden straks deze stations met het bestaande netwerk.

Door deze versterking van het elektriciteitsnet kunnen op enkele plekken de hoogspanningsmasten verdwijnen, bijvoorbeeld zuidelijk van Hoogeveen in de richting van Dedemsvaart en de lijn tussen Meppel en Steenwijk.

,,Dat is wel de bedoeling. In de plannen zit een zekere toekomstbestendigheid, maar de ontwikkelingen in de energietransitie gaan snel. Dat het net nu vol is, was tien jaar geleden niet te voorzien. Maar goed, we bouwen deze nieuwe lijnen met een bepaalde reserve, zodat er niet meteen weer nieuwe ingrepen nodig zijn.’’

Tennet steekt de komende tien jaar in totaal zo’n 13 miljard euro in de uitbreiding en versterking van het Nederlandse hoogspanningsnet. Het gaat om 160 grote projecten en de bouw van ruim veertig nieuwe hoogspanningsstations.