Opnieuw schrijft Jante Wortel uit Assen een roman over een vrouw met een dwangstoornis. Nu nog indringender | recensie ★★★★☆

De in Assen geboren Jante Wortel (1996) debuteerde in 2022 met Weerlicht, een beklemmende roman over een meisje, Lea, met een eetstoornis. Het leverde haar vorig jaar een plek op in een bundel met de beste Nederlandstalige schrijvers onder de 35 jaar. In Ik, de ander is de hoofdpersoon opnieuw iemand met een dwangstoornis.

Namen worden in de tweede roman van Wortel niet genoemd. Dat is meteen al een opvallend aspect. De hoofdpersoon wordt consequent aangeduid als ‘zij’: een jonge vrouw die op haar werk een ‘hij’ leert kennen met wie ze een relatie begint. Daarnaast is Ik, de ander in de tegenwoordige tijd geschreven. Ook dat sorteert een bijzonder effect, alsof we met een verslag van hulpverlener te maken hebben.

Dat er iets niet deugt aan de relatie zit eerst nog in de kleine dingen. Als zij besluit een sjaal terug te geven die hij haar tijdens een flirt heeft gegeven op de avond dat ze elkaar hebben leren kennen, wordt hij boos. ‘Ze doet de boosheid af als een grapje. Ze lacht erom’, schrijft Wortel. De verliefdheid ontwikkelt zich verder. Als blijkt dat hij nog een relatie heeft, accepteert zij dat.

Er zijn vaker romans geschreven over giftige relaties. Wuthering Heights (1847) van Emily Brontë is wellicht de bekendste; Lolita (1955) van Vladimir Nabokov kan ook genoemd worden. Net als het recent verschenen Prooidier van Irene Wiersma, biedt het scherp geformuleerde Ik, de ander inzicht in hoe het kan dat een moderne en ogenschijnlijk zelfstandige vrouw zich anno 2025 kan verliezen in een destructieve relatie.

Waar Wiersma voorafgaand misbruik als oorzaak suggereert, is het antwoord dat Wortel geeft gecompliceerder. Er is iets mis met het zelfbeeld van haar hoofdpersoon, zoveel wordt duidelijk. Waar dat vandaan komt, lijkt minder aan de orde. Het gevolg is dat deze vrouw iets raadselachtigs heeft en houdt. ‘Zij’ lijkt verslaafd – niet alleen aan de man die haar ziet en daardoor geeft wat ze nodig heeft, maar ook nog ergens anders aan.

Wat dat laatste is, mag iedere lezer voor zichzelf uitmaken. Dat is de drijvende kracht achter deze geslaagde en navrante roman. Daarmee bevestigt Wortel niet alleen haar talent, maar laat ze ook zien dat ze als schrijver is gegroeid en in staat is nog dieper in de psyche te graven.