Informateurs Richard van Zwol en Elbert Dijkgraaf overhandigen het eindverslag en het hoofdlijnenakkoord van de formatieronde aan kamervoorzitter Martin Bosma. Foto: ANP
PVV, VVD, NSC en BBB willen de politieke koers van ons land drastisch veranderen. Dat blijkt uit het hoofdlijnenakkoord dat PVV, VVD, NSC en BBB hebben ondertekend en dat als titel ’hoop, lef en trots’ heeft gekregen.
De partijen komen met plannen als het verlichten van de lasten ’voor werkende middeninkomens’ met 2 miljard euro per jaar, sorteren voor op het bouwen van vier grote kerncentrales, willen structurele bezuinigingen van 2,4 miljard euro op ontwikkelingssamenwerking en beloven de ’veel te hoge instroom van asielzoekers en immigranten te keren’.
Daar staat bijvoorbeeld tegenover dat de WW-uitkering mogelijk wordt ingekort van twee naar anderhalf jaar. Er gaat ook een streep door de salderingsregeling voor zonnepanelenbezitters.
Het eerste velletje papier lijkt op het al uitgelekte deel dat PVV-Kamerlid Gidi Markuszower vorige week per ongeluk openbaarde. „Wij slaan een nieuwe weg in. Met een programkabinet waarin PVV, VVD, NSC en BBB mensen houvast en steun bieden”, schrijven de partijen. Ze willen een kabinet ’dat lef toont en trots uitstraalt. Een kabinet dat hoop geeft. Of het nou gaat om bestaanszekerheid, zorg of geld in de portemonnee, of het beschikbaar zijn van voldoende woningen, onze ambitie is groot.”
Nieuwe belastingschijf
Hoe dat er dan uitziet? Structureel 2,4 miljard bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking, staat in het stuk. Een lastenverlichting van 2 miljard euro voor de ’werkende middeninkomens’. Hiervoor komt een nieuwe belastingschijf speciaal voor middeninkomens. Ook wordt er 200 miljoen euro per jaar geïnvesteerd in ’goed bestuur en rechtsstaat’, 300 miljoen voor nationale veiligheid.
Wat Nederlanders zelf gaan merken? De energiebelasting gaat omlaag, waardoor gas (in de eerste en tweede schijf) goedkoper wordt (2,82 cent per kuub), de accijnsverlaging aan de pomp (maatregel die al is doorgevoerd) wordt verlengd tot en met 2025. Daarna stijgt de prijs voor een liter benzine zonder ingrijpen mogelijk alsnog met ongeveer een kwartje.
Caroline van der Plas en Henk Vermeer (BBB) worden onthaald door hun medewerkers na afloop van een laatste overleg over de kabinetsformatie.
Besparen op ambtenarenapparaat
Een andere bezuiniging is dat het ambtenarenapparaat van het Rijk aan banden wordt gelegd. Zo moet er ’uiteindelijk’ structureel 1 miljard euro worden bespaard, bijvoorbeeld door externe inhuur en communicatie terug te dringen. Eerder werd al bekend dat ’beperking van de omvang van grip op alle soorten van migratie naar Nederland’ volgens de partijen ’zo snel als mogelijk’ aan banden wordt gelegd.
Hoe dat gebeurt is nog redelijk vaag. „Er worden concrete stappen gezet naar het strengste toelatingsregime voor asiel en het omvangrijkste pakket voor grip op migratie ooit”, staat in het document. Dit omdat „asiel-, arbeids-, kennis- en studie en gezinsmigratie, hard drukt op wonen, zorg, onderwijs en financiële middelen, en op de sociale samenhang in ons land.” Wel komt er een ’tijdelijke Asielcrisiswet met crisismaatregelen om de acute asielinstroom en -opvangcrisis voor de komende tijd te bestrijden, onder meer door intrekking van de Spreidingswet.”
Lastenverzwaringen
In het pakket zitten ook lastenverzwaringen: zo gaat het btw-tarief op overnachtingen in bijvoorbeeld hotels (campings worden wel uitgezonderd) omhoog. Dat moet 1,2 miljard euro opleveren. Ook wordt het btw-tarief voor cultuur verhoogd, waardoor de kaartjes voor bijvoorbeeld theaters, musea, kermisattracties en dierentuinen duurder worden. Hiermee hopen de vier partijen 950 miljoen euro extra op te halen.
De partijen trekken wel de knip voor de ’pechgeneratie’: studenten die tussen 2015 en 2023 geen recht hadden op een studiebeurs. Hiervoor wordt eenmalig 1,4 miljard euro extra aan compensatie vrijgemaakt.
Opvallend is ook dat de partijen pleiten voor het verhogen van de vliegbelasting ’gedifferentieerd naar afstand’. Wie een lange vlucht maakt, betaalt dus meer. Ook wordt de salderingsregeling voor zonnepanelenbezitters (daarmee mogen panelenbezitters hun opgewekte stroom wegstrepen tegen dezelfde prijs op hun totaalverbruik) tóch afgeschaft en dat al in 2027. Eerder blokkeerde de senaat dit (BBB en PVV waren belangrijke tegenstanders).
Eigen risico
NSC komt ook op eerdere standpunten terug. Zo worden bijna alle besluiten van Belastingplan-debat van eind oktober en de Voorjaarsnota teruggedraaid: de taks op inkoop eigen aandelen, hoger tarief op box 2 en 3, verlaging mkb-winstvrijstelling en de verhoging van de energietaks in 3de/4de/5de schijf. Het versoberen van de expatregeling (een regeling waardoor expats minder hoeven af te dragen) blijft wel staan.
Pieter Omtzigt (NSC) na afloop van een laatste overleg over de kabinetsformatie.
Het eigen risico in de zorg gaat naar beneden (naar 165 euro in 2027). Daar gaat een maximum voor 50 euro per behandeling voor gelden. Daardoor zal de zorgpremie voor Nederlanders wél stijgen. Om daarvoor te compenseren komt er een verlaging van de inkomstenbelasting, die niet de gehele stijging van de zorgpremie zal dekken. De zorguitgaven moeten uiteindelijk terug met 590 miljoen per jaar. Om dat te bereiken willen de vier partijen nieuwe akkoorden sluiten met de verschillende zorgsectoren.
NAVO-norm
Op het gebied van defensie wordt vastgelegd dat het halen van de NAVO-norm, 2 procent van de omvang van de economie uitgeven aan defensie, in de wet wordt vastgelegd. Om dat te halen zal er structureel 2,4 miljard euro extra voor defensie nodig zijn.
Geert Wilders (PVV) nadat zijn fractie had ingestemd met het onderhandelingsakkoord tussen PVV, NSC, VVD en BBB.
Voor woningbezitters gloort er ook nog wat licht aan de horizon. De partijen willen ’geen wijziging van de fiscale positie van de eigen woning, om onzekerheid op de woningmarkt tegen te gaan’. Oftewel: handen af van de hypotheekrenteaftrek. De elektrische rijder gaat wel meer moeten betalen. Dit noemen de partijen een ’eerlijke bijdrage’ om de opbrengsten op de lange termijn houdbaar te houden. De maximumsnelheid op de snelweg wordt ’daar waar dat kan’ verhoogd naar 130 kilometer per uur.
Landbouw
Boeren wordt verteld dat er in Europa ’met lef’ gestreden gaat worden voor het aanpassen van Europese richtlijnen. „Zodat ze werkbaar zijn en het verdienmodel ondersteunen.” Zo willen de partijen een nieuwe ’regiospecifieke derogatie’ afdwingen (waardoor boeren meer dierlijke mest mogen uitrijden), gebaseerd op gemeten waterkwaliteit.
Rondom natuurgebieden die stikstofgevoelig zijn komen wel ’derogatievrije zones’, bufferstroken rondom sloten worden verkleind en er dient een ’herijking van de Natura2000-gebieden’ te komen.
Of dat ook gaat lukken is de vraag: eerder liet het vorige kabinet al weten dat Brussel eerst resultaten wil zien nu Nederland al jarenlang afspraken niet is nagekomen. Het ministerie dat dit moet regelen zal het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) gaan heten.
Rode diesel
Gedwongen krimp van de veestapel is niet aan de orde en ook gedwongen onteigening van boeren niet. Voor elk agrarisch bedrijf moet apart worden vastgesteld aan welke doelen ze moeten voldoen aangaande natuur, waterkwaliteit, klimaat en luchtverontreiniging.
Voor boeren, tuinders en loonwerkers komt de rode diesel terug, dat is diesel waarop een aanzienlijk lagere accijns wordt geheven.
Lelylijn
Het nieuw te vormen kabinet wil ook dat de aanleg van de Lelylijn doorgaat, de spoorverbinding tussen Noord-Nederland en Lelystad waarover al jaren wordt gesproken. Onlangs keurde het Europees Parlement de treinverbinding goed.
De vier partijen willen dat de bouw van de lijn begint in Groningen, hebben ze in het akkoord vastgelegd. Daarin pleiten ze ook voor het aansluiten van vijf treinstations op het netwerk van internationale hogesnelheidslijnen. Welke stations dat moeten worden staat niet vast, maar Hengelo, Venlo, Heerlen, Groningen en Zwolle worden als voorbeeld genoemd.
