Glenn Bijl uit Stadskanaal voetbalt al vier jaar in Rusland. ‘Niemand zit te wachten op mijn verhaal’

Een kiekje op het Rode Plein in Moskou tijdens een vrij weekend. Wedstrijdbeelden in het shirt van zijn Russische club Krylia Sovetov uit Samara. Wandelingen door de stad met zijn hond.

De openbare Telegram-groep van Bijl geeft een indruk van zijn leven in Rusland. In enkele video’s blijkt hij bovendien een aardig woordje Russisch te spreken.

Bijl (29) is geboren en getogen in Stadskanaal. Hij voetbalt als tiener in de jeugdopleiding van FC Groningen en breekt als prof door bij FC Emmen. Hij is onderdeel van het elftal dat in 2018 naar de Eredivisie promoveert en maakt het eerste Drentse doelpunt ooit op het hoogste niveau.

Na vier seizoenen FC Emmen stapt Bijl in de zomer van 2021 over naar de Russische middenmoter Krylia Sovetov. Daar speelt hij tot de dag van vandaag.

Deze krant benaderde Bijl voor een interview over de overwegingen, gevoeligheden en kritiekpunten die gepaard gaan met het voetballen in Rusland.

Bijl snapt de vragen en geeft aan daar wel over in gesprek te willen, maar daarna valt het contact stil. Uiteindelijk wordt het toch een nee. Via WhatsApp stuurt hij: ‘Naar mijn idee zit niemand nu te wachten op mijn verhaal.’

Paul Reef van de Radboud Universiteit begrijpt die keuze van Bijl. Hij is docent politieke geschiedenis, met de nadruk op de dynamiek tussen sport en politiek. Daarnaast is hij gespecialiseerd in Russische geschiedenis.

Reef: ,,Ik vermoed dat hij de afweging heeft gemaakt op welke manier er in Nederland en Rusland naar zijn interview gekeken zou worden. Stel: hij zou ingaan op kritische vragen over Rusland. Dan kan het zijn dat hij er daar last van krijgt. Als hij om de vragen heen zou draaien, komt hij er in Nederland misschien slecht vanaf. Waarschijnlijk heeft hij het gevoel gekregen dat hij het nooit goed kan doen.’’

De analyse van Reef wordt bevestigd door mensen die Bijl goed kennen. Zij willen om precies dezelfde gevoeligheden in de luwte blijven.  

Bijl tekent in de zomer van 2021 een 3-jarig contract bij Krylia Sovetov in Samara, een stad van meer dan 1 miljoen inwoners, een kleine 1000 kilometer ten oosten van Moskou. Ook spreken beide partijen een optioneel vierde jaar af, indien de samenwerking van beide kanten bevalt.

Een half jaar later start Rusland de oorlog met Oekraïne. Als reactie daarop komt wereldvoetbalbond FIFA met regels waardoor buitenlandse spelers gemakkelijk bij Russische clubs kunnen vertrekken. Veel voetballers maken daarvan gebruik, zoals Spartak Moskou-spelers Guus Til en Jorrit Hendrix. Zij kiezen in 2022 voor een terugkeer naar Nederland bij respectievelijk PSV en Feyenoord.

Ook Bijl kan in 2022 terug naar Nederland, want FC Groningen wil hem aantrekken. Van een transfer komt het niet. Bijl heeft het blijkbaar goed naar zijn zin bij Krylia Sovetov. Eind dat jaar besluiten hij en de club al gebruik te maken van de optie in zijn contract, waardoor deze wordt verlengd tot de zomer van 2025.

Dat Bijl zijn draai heeft gevonden in Samara laat hij zien op zijn Telegrampagina, waarmee hij supporters in het Russisch op de hoogte houdt van zijn leven op en naast het veld. In het oog springt een bezoek aan Moskou, in het najaar van 2023.

Als Nederlandse voetballer in Rusland neemt Bijl een afwijkende positie in. Speelden er voor de oorlog nog enkele tientallen spelers uit West-Europa in de Russische competitie, op dit moment zijn dat er nog maar zes. Van hen is Bijl de enige die al vóór de winter van 2022 in Rusland speelde.

,,De vertrekregeling van de FIFA heeft in mijn ogen voor een unieke situatie gezorgd’’, zegt Reef. ,,De keuze van spelers om Rusland wel of niet te verlaten, kan door de buitenwereld namelijk geïnterpreteerd worden als een politieke keuze. Als in: ik hoor hierbij of ik hoor daarbij.’’

Hij vervolgt: ,,Mijn vraag is: kun je dat neerleggen bij individuen die niets met politiek te maken hebben, en al in Rusland woonden en werkten voordat er oorlog was? Daar plaats ik mijn vraagtekens bij.’’

,,Het is mogelijk dat je het als individu ergens naar je zin hebt. Een fijne woonomgeving, prettige werkgever en ook niet onbelangrijk: een goed salaris. Misschien wel meer dan je ooit zou verdienen als je zou besluiten om terug naar Nederland te komen. Dan is het denkbaar dat je besluit te blijven. En de discussie daaromheen laat voor wat hij is.’’

Dat Bijl niet bang is om zijn eigen pad te kiezen en soms tegen de stroom in te zwemmen, laten eerdere momenten uit zijn loopbaan zien.

In de zomer van 2019 spant hij een arbitragezaak aan tegen zijn toenmalige club FC Emmen om een terugkeer naar FC Groningen te forceren, waar hij er sportief en financieel op vooruit kan gaan. Hij trekt die zaak even makkelijk weer in als FC Emmen hem een beter contract geeft.

In 2021 leidt zijn transfer van FC Emmen naar Krylia Sovetov tot een conflict met zijn ex-zaakwaarnemer Mesut Eslik. Bijl zet Eslik kort voor het ondertekenen van de contracten namelijk aan de kant. Eslik claimt daarom een schadevergoeding van enkele tonnen vanwege misgelopen commissies. De arbitragecommissie van de KNVB veroordeelt Bijl tot het betalen van 17.500 euro.

Het vonnis geeft ook een inkijkje in de arbeidsvoorwaarden van Bijl in Rusland. Hij is in de zomer van 2021 akkoord gegaan met een jaarsalaris van 375.000 euro, plus jaarlijks zes retourtickets naar Nederland.

Het is volgens Reef voor Bijl ondanks de oorlog prima mogelijk om vanuit Samara naar Nederland te reizen. ,,Via een overstap in Turkije kun je vanuit Rusland overal komen.’’

De club Krylia Sovetov komt uit Samara. De stad ligt nabij de grens met Kazachstan en daarmee ver van het front, maar toch komt de oorlog soms dichtbij. Eerder deze maand nog voerde Oekraïne drone-aanvallen uit op een olieraffinaderij in de stad.

Krylia Sovetov werd in 1942 opgericht en laat zich letterlijk vertalen als Vleugels van de Sovjet. Sinds 2010 is de club volledig eigendom van de provincie Samara, die toen een faillissement van de club voorkwam.

Advocaat en sanctie-expert Heleen over de Linden is vanwege dat overheidsbezit kritisch op Bijls aanwezigheid bij Krylia Sovetov. ,,Eventuele winsten van de club vloeien naar de eigenaar: de provincie Samara.’’ In die provincie staan volgens haar diverse ,,fabrieken in de defensiesfeer.’’

Haar conclusie: ,,Mocht Glenn Bijl ernaar gevraagd worden, dan zal hij vast zeggen dat hij het verschil niet zal maken. Maar het gaat erom dat het kwalijk is om op deze manier bij te dragen aan het versterken van de Russische militaire capaciteit.’’

Reef is het daar sterk mee oneens: ,,Allereerst is Krylia Sovetov geen succesvolle club, maar een middenmoter in de Russische competitie met echt bescheiden transfersommen. Dat is ook een aanwijzing dat er niet veel geld in wordt gestoken. Daarnaast is het echt de vraag of eventuele winsten direct terugvloeien naar het Russische militair-industriële complex. Ik acht het waarschijnlijker dat de club de provincie geld kost.’’

Ook wijst Reef erop dat Krylia Sovetov en zijn eigenaars niet op westerse sanctielijsten staan. ,,Glenn Bijl valt onder geen enkel sanctieregime zoals dat nu bestaat, en hem hier proberen onder te scharen gaat zeer ver. Je kan best op ethisch niveau nadenken over individuen, sport en politiek, maar dat is iets anders dan iemand proberen te koppelen aan een sanctieregime dat op deze manier (vooralsnog) de sport niet raakt.’’

Met Bijl als basisspeler is Krylia Sovetov eerder deze maand begonnen aan de tweede seizoenshelft van de Russische competitie, waarin de club zoals bijna elk jaar tegen degradatie strijdt. In een competitie met zestien clubs staan Krylia en Bijl twaalfde.

Bijl heeft namens Krylia Sovetov tot nu toe 101 wedstrijden en zes doelpunten bij elkaar gespeeld. Eind juni loopt zijn contract af. Over zijn toekomstplannen is nog niets bekend.