In memoriam | Jan Kuilder was de Berlusconi van het Noorden en zette Emmen op de sportkaart

Wie kocht er niet zijn tv, koelkast of wasmachine? HAKA Electronics was tientallen jaren een begrip in Emmen en wijde omtrek. Ketens als Megapool en Blokker beten hun tanden stuk op de bruin- en witgoedhandel, gedreven vanuit een historische, rietgedekte Saksische boerderij in Noordbarge.

In de jaren tachtig en negentig steeg de naamsbekendheid van HAKA in de regio van 30 procent naar het ongekend hoge percentage van 84 procent. Het brein achter dit alles? Jan Kuilder, die met sportsponsoring zijn bedrijf wereldberoemd maakte in de zuidoosthoek en zo de bijnaam Berlusconi van het Noorden verwierf, naar de gelijknamige Italiaanse mediamagnaat en eigenaar van AC Milan.

Kuilder zal begin twintig zijn geweest toen hij bij zijn vader in de zaak stapte, toen nog vanuit een schuur aan de Eigenhaardweg in Bargermeer. Hij had de ulo en de meao gedaan, werkte bij Mees Bouwmaterialen en eigenlijk was het helemaal niet de bedoeling dat hij in de elektronicahandel terecht zou komen, totdat pa het simpelweg te druk kreeg en hij zijn hulp nodig had.

Senior was zelf ook bij toeval in de business verzeild geraakt. Henk Kuilder (HAKA) werkte gewoon bij de Enka en plaatste daarnaast antennes bij huizen, toen hij er via parallelimport vanuit Duitsland de verkoop van tv’tjes en radio’s naast ging doen. Van het een kwam het ander.

Jan Kuilder en zijn vader waren dag en nacht aan het werk in die tijd. Overdag deden ze de in- en verkoop, ‘s avonds de bezorging. ,,Het aantal wasmachines dat ik in mijn leven heb getild is niet meer te tellen, het aantal koelkasten dat ik op driehoog heb afgeleverd ook niet’’, zei Jan Kuilder daar later eens over. Hetzelfde gold voor het aantal bankbiljetten dat ze ‘s avonds om elf uur met zijn tweeën nog eens gingen zitten sorteren. Dikke stapels. ,,Lekker was dat’’, blikte Kuilder terug. ,,Dik grof geld. We hebben goed verdiend in die tijd. Wij kochten in Duitsland Blaupunkt-tv’s in die wel vierhonderd gulden onder de Nederlandse prijs lagen.’’

Toen in 1973 vader Henk en broer Wicher een zwaar auto-ongeluk kregen na een dagje vissen bij Papenburg was er geen weg meer terug voor Jan. Wicher kwam om het leven bij het ongeval en pa werd nooit meer de oude. Jan Kuilder, nog geen dertig jaar, kreeg de eindverantwoordelijkheid over de zaak en riep onder anderen de hulp van zus Mieke in om alle ballen in de lucht te kunnen houden.

Het werd in de jaren die volgden nog véél drukker bij HAKA Eelctronics, dat verhuisde naar de welbekende boerderij in Noordbarge. ,,Zo’n winkel zie je nergens’’, verkondigde Jan, zo trots als hij maar zijn kon. Het bijzondere was dat nergens een prijs bij stond in de zaak. Het was onderdeel van de formule. Vroeg je ernaar, dan zat je er al bijna aan vast.

Het was ook in die tijd dat Kuilder in de sportsponsoring stapte. Hij was ervan overtuigd dat sport hét uithangbord bij uitstek was om de naamsbekendheid van zijn bedrijf verder op te krikken. ,,Elke op het hoogste niveau spelende club is geschikt als reclamezuil’’, luidde zijn filosofie. Zo werd hij hoofdsponsor van HAKA/E&O, een huwelijk dat maar liefst achttien jaar duurde. De naam beklijfde bij het volk. ,,Ik hoor nog steeds dat mensen het over HAKA/E&O hebben’’, constateerde Kuilder een paar jaar terug met een glunderend gezicht. Het ging gepaard met succes. In 1989 volgde de eerste kampioensschaal van E&O, behaald in Stadskanaal met een 28-23 zege tegen Jahn II. Er kwamen nog vier landstitels en vijf bekers bij.

Successen vierde Kuilder ook bij tafeltennisclub De Treffers uit Klazienaveen, die hij mede dankzij zijn sponsoring opstuwde tot Europese hoogte. Er kwamen topspeelsters als Bettine Vriesekoop en de Chinese Ni Chu Lian naar het Drentse dorp. Zeven jaar lang bleef hij de tafeltennissers trouw tot de naamsbekendheid simpelweg niet groter kon worden. Kuilder stond er zakelijk in. ,,Als je er 250.000 euro insteekt, moet je er wel 300.000 euro uithalen. Dat was niet meer het geval’’, rekende de ondernemer voor.

Toch liet de sport Kuilder nooit los. Zijn grote liefde was eigenlijk FC Emmen. Hij was jarenlang sponsor van de Drentse voetbaltrots, maar hij noemde dat niet zo. ,,FC Emmen deed ik uit hobby, uit pure liefhebberij.’’ De voetbalclub ging Kuilder echt aan het hart. Hij bekleedde in al die jaren meerdere bestuursfuncties bij de club, deed technische zaken, was directeur van investeringsfonds Meerdijk BV dat topspelers naar Drenthe moest halen om de toen al gewenste eredivisiedroom werkelijkheid te laten worden.

Meerdere keren redde Kuilder Emmen ook van de financiële ondergang. Het kostte hem een godsvermogen. Hij schoot er dik bij in en kreeg daarvoor in latere jaren niet altijd de waardering die hem toekwam, laat staan dat hij het geld terugzag. Dat stak en deed pijn. Toch was er bij velen ook het besef dat de club zonder Kuilder allang niet meer had bestaan. Soms was het letterlijk één voor twaalf.

,,Jan heeft altijd laten zien dat, als je maar lef hebt, je heel veel kunt bereiken op zakelijk gebied en in de sport’’, beschrijft voormalig FC Emmen-directeur én klaverjasvriend Wim Beekman de zakenman. ,,Ook op financieel gebied durfde hij zijn nek uit te steken. Jan is altijd een inspiratiebron voor me geweest. Ik heb heel veel respect voor hem en ben echt ontdaan door dit verlies. Ik had hem hoog zitten.’’

Vriend en adviseur Marcel Kocks spreekt van een man met het hart op de goede plek. ,,Enorm begaan met sport en dan met name FC Emmen. Hij verdiende goed met HAKA en had altijd het idee dat hij iets terug moest geven aan de samenleving. Dat heeft hij in royale mate gedaan. We zaten samen in het bestuur van FC Emmen, maar Jan regelde in die tijd in feite alles. Hij verkocht Roy Stroeve aan Sparta, Jelle ten Rouwelaar aan PSV, had een uitstekend netwerk in de voetballerij en wilde FC Emmen op de kaart zetten.’’

Rond 2000 verkocht Kuilder HAKA aan ondernemer Peter van Dijk en ging hij vooral leuke dingen doen met zijn vrouw Agnes en de kinderen Rosa en Tom. Kuilder kon een oude brombeer zijn, maar hij was ook een knuffelbeer. Altijd stond hij klaar voor zijn gezin. Hij had een bourgondische inslag en zette dat begrip in de jaren als pensionado nog meer kracht bij. Er werden mooie cruises gemaakt en onvergetelijk was een trip met bevriende fietsers naar Noorwegen, waar de groep - gesponsord door Kuilder - Den Store Styrkeprøven volbracht, een monstertocht van 540 kilometer van Trondheim naar Oslo, in één ruk uit te fietsen. Verder werd er veel gegolfd in het leven van Kuilder, over de hele wereld, zoals op Aruba waar menig vakantie werd doorgebracht met Azing Griever. ,,Een kaksport, maar wel hartstikke leuk’’, zei hij over de hobby die hem vele uren zoet hield.

Kuilder was nog lang niet klaar om het leven los te laten en zijn naasten vaarwel te zeggen. Andersom was dat ook heel moeilijk. Toch was er geen weg meer terug, nadat de markante Emmenaar in december van zijn arts te horen kreeg dat het moeilijke slikken geen kleinigheidje was, maar werd veroorzaakt door slokdarm- en maagkanker. Vervolgens ging het heel snel. Woensdagmiddag sliep Kuilder rustig in, temidden van zijn geliefden. Hij werd 79 jaar.