Woensdagavond 10 juli. De wedstrijd tegen Engeland is zojuist geëindigd in een 2-1 nederlaag voor Oranje en dat is meteen te merken. De massale luidruchtige overwinning-aankondigende koren zijn als plumpuddingen in elkaar gezakt.
Talloze zojuist nog stoer kijkende mannengezichten gaan opeens op half of zelfs heel huilen staan. Alsof er een wereldondergangsgevoel door de rijen heen trekt.
Maar jongens, denk ik, waar slaat dit op? Het is toch echt niet meer dan een simpel voetbalspelletje dat jullie verloren hebben. Niet je gezondheid, niet een geliefde, niet een toekomst, niet iets catastrofaals of onherstelbaar verschrikkelijks.
Daarin blijk ik me dus verschrikkelijk te vergissen. Want tezelfdertijd hoor ik in een interview met een NOS-journalist de Oranje-aanvoerder Virgil van Dijk zeggen (letterlijk, ik heb er geen woord aan veranderd): „Dit is verschrikkelijk.” Gevolgd door: „Ik weet niet wat ik zeggen moet, het doet zoveel pijn.”
Wat vooral pijn doet, zegt hij, dat hij alles heeft gegeven en dan toch nog tegen een nederlaag oploopt. Alsof hij terecht aanspraak op de overwinning heeft gemaakt. „Maar”, opnieuw zijn woorden, “dat gebeurde niet, dat is gewoon klote.”
De essentie van spel
Lieve jongen, denk ik naar hem luisterend, zie je dan niet dat dit de essentie van spel is: dat er geen recht op winst, op een zege is. En dat iedere uitslag, winst of verlies, altijd letterlijk en figuurlijk ’terecht’ is.
Daarover voor volk en vaderland roepen dat dit verlies ‘natuurlijk verschrikkelijk is’ (Virgils woorden) en ‘we staan nu met lege handen’ (eveneens Virgil) is overdreven dramatisch en niet waar. Want er is niets verschrikkelijks gebeurd, en jij staat absoluut niet met lege handen.
Het heeft alle kenmerken van een overdreven uiting van zelfmedelijden. Want het is zo, Virgil: jij, je medespelers en de voetbalbond gaan niet met lege handen naar huis.
Jullie nemen tezamen een flink bedrag aan miljoenen mee terug, naar mijn schatting zo’n kleine 20 miljoen euro. Wat ieder daarvan afzonderlijk ontvangt is mij niet precies duidelijk, maar het is zeker aanzienlijk meer dan wat de gemiddelde voetbalfan maandelijks verdient. En dan heb ik het nog maar over één enkel verdienmoment van de meerdere eerder en later dit jaar.
Realiteitsbesef kwijtgeraakt
Nee Virgil, als er iets vreselijks is gebeurd, was het niet jullie nederlaag tegen de Engelsen. Als er al iets vreselijks is, is het de cultuur om voetbal heen.
De cultuur van het gepalaver in de talloze voor- en nabeschouwingsprogramma’s, van het beplakken van spelers als helden en godenzonen, van het niet zelden schaamteloos heen en weer schuiven met pathologisch hoge geldbedragen voor spelersaankopen en -verkopen en -salarissen.
En van het dusdanig emotioneel reageren op verlies en winst dat je de indruk krijgt dat tal van betrokkenen hun realiteitsbesef ergens onderweg even moeten zijn kwijtgeraakt.
Want als spelers in het nationale elftal zijn jullie sowieso mazzelaars, geluksvogels. Een van mijn favoriete Franse schrijvers zegt het treffend zo: ‘Heldenverering is verering van de mazzel’.
Virgil en collega’s: bedenk voortaan dat ook indien je verliest je mazzel hebt gehad.
