Verwijten over muziek zijn niet ter zake, selectief en onterecht. Rammstein is meer dan Dicke Titten | opinie

Tot mijn eigen verrassing ben ik de afgelopen jaren fan geworden van de Duitse band Rammstein. Eigenlijk heb ik niks met metal, ik hou meer van subtielere, melodieuze (zeg: verantwoorde) muziek. En het woord ‘fan’ zou ik als vrouw van middelbare leeftijd ook liever niet voor mezelf gebruiken. Maar het is wat het is.

Dat er een strafrechtelijk onderzoek is ingesteld tegen zanger en tekstschrijver Till Lindemann vind ik dan ook heel pijnlijk. Natuurlijk gebeurt er rond grote rockconcerten van alles wat God verboden heeft, maar je hoopt dat het alphamannetje bovenop de apenrots zijn hersens bij elkaar houdt. Of dat hier niet is gebeurd, of Lindemann zich schuldig heeft gemaakt aan het drogeren en verkrachten van vrouwen, moet justitieel onderzoek uitwijzen.

Voor een aantal vrouwen is de berichtgeving over Lindemann aanleiding om op donderdag 6 juli, voorafgaand aan het Rammstein-concert, in het centrum van Groningen een ‘protestmars tegen verkrachtingscultuur’ te houden. „Hoe is het mogelijk dat Rammstein wegkomt met vrouwonvriendelijke, smerige teksten”, vraagt organisator Mathilde van Heereveld zich af, en volgens auteur Tessel ten Zweege heeft de band ‘een slechte reputatie, met al hun fans uit de skinheadwereld’ (DvhN, 28-06).

Ik heb geen enkele behoefte om Lindemann te verdedigen. Maar de band wel. In de eerste plaats vanuit de artistieke vrijheid en de vrijheid van meningsuiting die mij aan het hart gaat. Zingen (net als fantaseren) over seks mag, dat maakt niemand een verkrachter. Maar daarnaast heeft de organisatie zich niet voldoende verdiept in de band.

Rammstein zoekt de confrontatie. Provoceren is hun stijl. De teksten zijn subtiel noch poëtisch en ze zijn niet vies van een shockeffect. Toen in 2019 na tien jaar van bijna stilte een nieuw album werd gepresenteerd, kozen ze ervoor om een trailer te maken met een scene uit een concentratiekamp. Dat was ongegeneerd effectbejag. Niet alleen Joodse organisaties waren woedend.

Maar de muziekvideo waar de scène uitkomt, is magistraal. In Deutschland (met de zwarte actrice Ruby Commey als Germania) komt bijna de hele Duitse geschiedenis voorbij en worden vragen gesteld. Hoe moet je je verhouden tot een land met zo’n complex verleden? Ineens wordt duidelijk waarom concentratiekampen niet onbenoemd konden blijven.

Zo stelt de band allerlei kwesties aan de orde (waarbij de video’s vaak een verdieping aanbrengen). In Ausländer wordt het koloniale verleden vet aangezet, tot in het absurde.

Angst, van het meest recente album, vertelt hoe witte kinderen al van jongs af aan wordt geleerd om bang te zijn voor de zwarte man. Is Adieu gewoon een afscheidslied, of wil de band afrekenen met religie? En militaristische ritmes worden al snel aangezien voor extremisme, maar in Links 2 3 4 had Rammstein al duidelijk stelling gekozen. Dat heeft ook het Noord-Nederlands Orkest gemerkt; vorig jaar maakte de band een concert onmogelijk waarin een verband werd gelegd tussen Rammstein en (de anti-semitische) componist Wagner.

Seks komt zeker vaak voorbij. Daar zitten teksten bij die als vrouwonvriendelijk kunnen worden ervaren. Maar naast de verheerlijking van de daad gaat het ook over uitwassen als prostitutie (Puppe). En reduceert Dicke Titten de vrouw echt tot lustobject of klinkt er ook nog zelfspot, maatschappijkritiek of misschien wel eenzaamheid in door? De video, opgenomen in een überkneuterig Alpendorp, laat alle ruimte voor discussie – met een intrigerende drag-achtige rol voor gitarist Kruspe. Daarnaast wordt in Zick Zack de schoonheidsindustrie op de hak genomen en ik wil toch ook het indrukwekkende duet noemen dat de Nederlandse zangeres Kovacs met Lindemann solo uitbracht, over misbruik. (Nota bene, inderdaad.)

Rammstein is geen band voor heteroseksuele, rechts-extremistische, kortzichtige mannen. Er zit veel meer in dan je op het eerste gehoor denkt. Door het vet aan te zetten bereiken ze een heel breed publiek; ook dat publiek dat niet erg ontvankelijk zou zijn voor maatschappelijke thema’s. Ze poneren geen meningen, maar stellen vragen. Het is aan het publiek om daar al dan niet iets mee te doen.