Bedoeling was dat de Nedersaksenlijn na 2032 ook het landschap tussen Emmen en Stadskanaal zou doorkruisen. Foto: ANP
Jan ten Brummelhuis ziet genoeg bewijs dat de Lelylijn er over een reeks jaren echt niet zal komen. Hij meent dat daarmee een grote regio de kans wordt ontzegd om beter mee te kunnen draaien met de welvaart die elders gewoon is.
De Nedersaksenlijn. Waarom moest dit project dood? Om de Lelylijn te redden? Sommige belanghebbenden weten wel beter. Volgens staatssecretaris Chris Jansen was er unanimiteit in het kabinet om de Nedersaksenlijn aan te leggen met behulp van een deel van het voor de Lelylijn gereserveerde geld. Aldus DVHN van 16 januari.
Dit raakte mij. Als dat waar is, heeft de hele Noordelijke politiek met uitzondering van de regionale bestuurders in het oosten van Groningen, Drenthe en Twente echt iets uit te leggen. Eindelijk zou immers de sociaal economische ellende van dit deel van Nederland met een concreet en zinvol plan aangepakt gaan worden.
Het gebied vergrijst. En zo lang er geen uitzicht is op verbetering van de sociaaleconomische omstandigheden trekken jongeren weg en blijft het ook voor ondernemers lastig om zich hier staande te houden.
Betere verbindingen vliegwieleffect
Volgens het in oktober door de rijksoverheid gepubliceerde rapport ‘MIRT – onderzoek Nedersaksenlijn’ zouden betere verbindingen met de rest van het land een vliegwieleffect hebben op de arbeidsmarkt, de woningmarkt, het woon- en leefklimaat en de voorzieningen.
‘De beoogde Nedersaksenlijn is meer dan een spoorlijn; het vormt een katalysator om sociaaleconomische structuren te versterken, investeringen in de leefomgeving te stimuleren en grensoverschrijdende samenwerkingen te verbeteren’.
Waarom werd deze kans aan de inwoners ontzegd?
‘Dolk in de rug van de Lelylijn’
De Lelylobby speelde een rol. De belangenclub was woedend op de pleitbezorgers van de Nedersaksenlijn, omdat een deel van het budget uit hun potje van 3 miljard zou worden gehaald. Door te suggereren dat hier ‘een dolk in de rug van de Lelylijn werd gestoken door worstelende populisten’ werd het pleidooi van de MIRT en van de regionale politici die met dit rapport zwaaiden, onschadelijk gemaakt.
Hoe kon dat zo snel? Het rapport over Oost Groningen, Oost Drenthe en Noordoost Overijssel was toch kansrijk genoeg, immers zeer urgent en tegelijkertijd met 1, 7 miljard euro niet overdreven kostbaar?
De gretigheid waarmee zowat het hele politieke establishment zich stortte op de foute PVV-er Chris Jansen toonde aan dat de inhoud van dit rapport er bij de volksvertegenwoordigers niet toe deed. De PVV moest te kakken worden gezet. Er was woordbreuk gepleegd.
Zo kom je echt voor het Noorden op
De kamer eiste dat er vastgehouden moest worden aan de realisatie van beide spoorlijnen, de Lelylijn en de Nedersaksenlijn. Nobel. Zo kom je echt voor het Noorden op.
In werkelijkheid is er geen spatje kans dat de Lelylijn er voor 2050 komt. De Lelylijn kost rond de 14 miljard euro. De spaarpotbewakers van de Lelylobby hebben met hun 3 miljard niet meer dan een aanbetaling in handen. Niemand in het Haagse maakt aanstalten om die pot te vervijfvoudigen.
En zodra we kijken naar de praktische kant van de aanleg, dan is het drassige veenweidegebied van Friesland letterlijk een moeras, waarin de lijn in aanleg kan wegzinken.
Wat je óók met 14 miljard kan doen
Ondertunneling bij Groningen is al net zo’n uitdaging, evenals de trajectkeuze door Heerenveen en Groningen zelf. Milieubezwaren zullen te zijner tijd ongetwijfeld worden aangevoerd, net als de vraag wat je óók met 14 miljard in deze regio zou kunnen doen.
In de kamer bleef dit alles onbenoemd. Het heeft er de schijn van dat de Lelylijn heilig is verklaard om de snelle realisatie van de Nedersaksenlijn te kunnen blokkeren. Dat de noordelijke politiek er voor koos om het lot van de levensnoodzakelijke en goedkope Nedersaksenlijn vast te knopen aan deze luchtspiegeling vind ik een nader onderzoek waard.
Ik hoop in dit verband dat de gedachte van Hajo Apotheker, ooit een blauwe maandag minister van landbouw, niet sturend is geweest in de achterkamertjes van Den Haag. Hij stelt namelijk voor om de Lelylijn aan te leggen vanuit Lelystad naar Heerenveen. Dan is het probleem van de bottleneck bij Meppel ook opgelost. Want dan kunnen de Groningers en Drenten die lijn voor zichzelf gebruiken.
Het Noorden niet uit elkaar gespeeld?
Friesland heeft dan zijn eigen verbinding met de Randstad. Kortom, het is maar de vraag of de veronderstelling van DVHN-verslaggever Haagse politiek Arend van Wijngaarden, dat dankzij het lobbygeweld uit de provinciehoofdsteden Groningen en Leeuwarden het Noorden niet uit elkaar is gespeeld, de juiste is.
Een stukje van het Noorden staat alvast buiten het spel, namelijk het hele oosten van Groningen en Drenthe. En dit keer niet door Den Haag.
Jan ten Brummelhuis uit Groningen is sociaal geograaf
