Van de hoofdredactie | De lokale politiek overlaten aan politici vergroot de kloof tussen burger en politiek. Wil 'het volk' echt heersen dan moet het raadswerk aantrekkelijker worden

‘Lokale politiek is te belangrijk om aan politici over te laten’. Met deze conclusie eindigt de eerste aflevering van een serie over lokale democratie. Hiermee kijkt Dagblad van het Noorden vooruit naar de gemeenteraadsverkiezingen van 16 maart.

Een eerste overleg hierover vond halverwege november plaats. Verslaggevers bespraken wat ze de afgelopen raadsperiode hadden gezien. Dalende opkomsten bij lokale verkiezingen. Landelijke thema’s die deze verkiezingen bepalen. Steeds meer rijkstaken die op het bordje van de gemeente liggen. Raadsleden zuchtend onder de vele vergaderingen en ingewikkelde dossiers.

En wie zijn die raadsleden? Veelal ambtenaren, hoger opgeleiden en gepensioneerden. Het kost ‘het volk’ steeds meer moeite zich in deze volksvertegenwoordigers te herkennen.

‘Het failliet van de lokale democratie’, was onze conclusie. Maar dat kan natuurlijk niet. Journalistiek gaat om vragen stellen, niet om bij voorbaat conclusies trekken. Een aantal verslaggevers ging op onderzoek uit en beschrijft de stand van de lokale democratie deze en komende zaterdagen. Failliet is misschien sterk uitgedrukt, een rooskleurig beeld duikt in elk geval niet op.

Neem het verhaal van Lisa Schonewille, raadslid in Hoogeveen. Moeder van twee kinderen en werkzaam in de jeugdzorg. Om half zeven ’s avonds komt ze thuis van haar werk, propt een boterham in haar mond, knuffelt haar kinderen en vertrekt dan voor de vierde vergadering die week.

Twaalf uur per week staat er voor het raadswerk. Met vier vergaderingen rest er nauwelijks tijd deze goed voor te bereiden. Terwijl dat echt noodzakelijk is, gezien de ingewikkelde dossiers die voorliggen. Laat staan dat er tijd is om contact te hebben met burgers, te weten wat er speelt.

Er bestaat ‘politiek verlof’, het recht op – onbetaald – verlof om raads- of commissievergaderingen bij te wonen. Dat moet wel in goed overleg met de werkgever. Bij (semi-)overheden gaat dat ongetwijfeld gemakkelijker dan elders. Het kan een verklaring zijn voor het geringe aantal raadsleden met een zogeheten cruciaal beroep, zoals naar voren komt uit ons onderzoek. Van de 165 lijsttrekkers in Groningen en Drenthe bij de komende verkiezingen zijn slechts 12 onderwijzer, verpleegkundige, buschauffeur of agent.

De lokale politiek overlaten aan politici vergroot de kloof tussen burger en politiek en ondermijnt de democratie. Wil ‘het volk’ echt heersen (de letterlijke vertaling van democratie) dan moet het raadswerk aantrekkelijker worden. Dat kan door politiek verlof verplicht te maken, uit te breiden naar 20 uur per week en de vergoeding voor raadswerk te verhogen. Als ambtenaren daarnaast leren kort en bondig te schrijven en jargon te vermijden, levert dat minder ingewikkelde dossiers op. Dan wordt het raadswerk nog leuk ook.