Messen en drugs rond het aanmeldcentrum in Ter Apel baren gemeente nog steeds 'grote zorgen'

Behalve drie messen, pepperspray en vier multitool messen trof de politie vrijdag bij vijf mensen softdrugs aan. Het was de vangst van een drie uur durende fouilleeractie rondom het azc-terrein in Ter Apel. Zestig willekeurige voetgangers en twintig automobilisten werden gecontroleerd.

Het was voor het eerst dat gebruik werd gemaakt van de extra mogelijkheid voor zo’n actie rondom het aanmeldcentrum zo’n kilometer buiten het dorp, sinds burgemeester Jaap Velema het gebied daaromheen aanwees als veiligheidsrisicogebied.

Aanleiding voor die aanwijzing was de zeer onveilige situatie op het COA-terrein. ‘Binnen de hekken van dit terrein lopen asielzoekers en medewerkers een onacceptabel risico om slachtoffer te worden van geweldsincidenten’, concludeerde de Inspectie Justitie en Veiligheid. Die schreef in juni een waarschuwende brief aan het verantwoordelijke ministerie van Justitie en Veiligheid.

Een waarschuwing die er ook al aan zat te komen: in december zei de inspectie al dat de leefbaarheid in het geding was. In het rapport concludeert ze dat daarna de situatie niet verbeterde, maar verslechterde. Niet alleen volgens COA, maar ook volgens de politie en het beveiligingsbedrijf op de locatie.

De inspectie kwam met twee duidelijke aanbevelingen die op ‘zeer korte termijn’ uitgevoerd moeten worden. Ten eerste, meer politie om goed en snel te reageren op signalen van COA. Ten tweede: meer boa’s om die agenten te helpen.

Uit niets blijkt dat die politiecapaciteit naar aanleiding van de brief is opgeschroefd. Eerder maakte de politie Noord-Nederland al duidelijk die extra capaciteit niet te hebben. Een woordvoerder van het ministerie verwijst naar een eerdere brief met daarin de reactie van het ministerie op deze waarschuwing. Samengevat wordt hierin gesteld dat de politie niets te zoeken heeft op het COA-terrein, tenzij daar een incident is. Het terrein is immers niet openbaar. Dat geldt ook voor boa’s. „Die brief is nog steeds actueel.”

COA zelf probeert te roeien met de riemen die ze heeft. Zo kan ze inmiddels meer beveiligers inhuren als dat nodig is. Maar beveiligers lossen volgens de inspectie de problemen niet op. Ze hebben onvoldoende bevoegdheden en training om problemen goed op te pakken.

Een rits aan andere maatregelen moet vooral zorgen voor betere samenwerking. Een veiligheidsmanager, betere aanpak van verwarde personen en een ‘stil alarm’. Dat is een grote, rode sticker met een QR-code en een telefoonnummer. In meerdere talen wordt aangegeven dat mensen die zich onveilig voelen, een noodbericht kunnen sturen.

Verder verscherpt COA de toegangscontrole, maar of hierdoor bijvoorbeeld meer wapens of illegale middelen buiten de hekken worden gehouden, is onduidelijk. Daarvoor loopt de aanscherping te kort, zegt een woordvoerder.

De opvangorganisatie probeert de veiligheid te verbeteren terwijl het werk de medewerkers daar al over de schoenen loopt. Hoewel het aantal asielaanvragen is afgenomen de laatste maanden, verblijven ‘s avonds nog steeds ruim 200 mensen teveel op het COA-terrein. Dat is nog exclusief de 200 mensen die ‘s nachts worden overgebracht naar de crisisnoodopvang in Nieuwe Pekela. Die zit de afgelopen weken consequent vol of is zelfs overvol.

Door het tekort aan plekken is de procesbeschikbaarheidslocatie (pbl) nog niet opnieuw opgestart. In de pbl moeten mensen met een kansarme aanvraag uit bijvoorbeeld Noord-Afrikaanse landen hun procedure afwachten. Die procedure is versneld en daarbij moeten zij vrijwel altijd beschikbaar zijn. Hierdoor wordt voorkomen dat deze groep in het dorp zwerft.

Hoeveel meldingen van ernstige incidenten zich de afgelopen periode hebben voorgedaan, is vooralsnog onduidelijk. Eerder publiceerde het ministerie van Justitie en Veiligheid die cijfers per kwartaal. Dat is dit jaar nog niet gebeurd. „Er wordt hard gewerkt om die cijfers te publiceren”, laat een woordvoerder van het ministerie weten.

Westerwolde kan ook wel een beeld schetsen zonder die cijfers: „De situatie baart ons nog steeds grote zorgen”, zegt een woordvoerder.

In het dorp zelf is het iets rustiger, zegt hij. De opening van het nieuwe politiebureau zorgt ervoor dat agenten effectiever kunnen werken. Ook helpen de extra boa’s. Dat betekent nog niet dat de problemen zijn opgelost. „We zien bijvoorbeeld nog steeds veel winkeldiefstallen. Incidenten zijn nog aan de orde van de dag. Op het terrein zelf zien wij nog geen verschillen.”

De inspectie geeft geen update aan de pers, maar meldt dat ze ‘de vinger aan de pols houdt.’