Bekijk hier hoeveel incidenten op azc's bij jou in de buurt waren: 'Niet fijn, maar gebeurt wel'

Het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum schrijft jaarlijks een rapport over de ontwikkelingen van het aantal incidenten in en vanuit azc’s. Het gaat om bijvoorbeeld geweld, en (dreigen met) suïcide, maar ook het overtreden van huisregels: roken op een kamer of niet schoonmaken.

Het overtreden van die huisregels kwam verreweg het vaakste voor, gevolgd door verbale en non-verbale agressie en daadwerkelijk fysiek geweld, wat meer dan 900 keer gebeurde. Azc-bewoners deden zichzelf 160 keer iets aan.In de grafiek het totaal aan geregistreerde incidenten in Groningen en Drenthe.

Negen procent van de bewoners veroorzaakte weleens een incident, drie procent wordt bovendien verdacht van een misdrijf zoals diefstal. Sinds halverwege 2023 houdt het ministerie van Justitie en Veiligheid ook de zeer ernstige incidenten bij, waarbij bijvoorbeeld de politie te hulp moest komen. Uit die cijfers blijkt dat het laatste halfjaar van 2023 er zes steekpartijen waren op het azc in Ter Apel (bijna allemaal in de laatste twee maanden) en bijna twintig andere ernstige feiten, zoals het beschadigen van auto’s en het barricaderen van ruimten.

Wat opvalt bij de cijfers in Ter Apel is dat vooral het aantal geweldsincidenten, zowel verbaal, non-verbaal als fysiek, het hardst stijgt. Zo werden er 455 meldingen gedaan van fysiek geweld in Ter Apel het afgelopen jaar. In 2021 waren dat er nog 242.

In azc’s in Groningen en Drenthe zijn grote verschillen. Dagblad van het Noorden vergeleek het aantal incidenten met het aantal bewoners op locaties. Daaruit blijkt dat in de azc’s in Winsum, Emmen en Assen bijvoorbeeld relatief weinig meldingen zijn. Bij de opvang voor alleenreizende minderjarige vreemdelingen (amv) in Diever is dat aanzienlijk hoger, daar gebeuren gemiddeld vier incidenten per bewoner. De handhaving- en toezichtlocatie (htl) in Hoogeveen springt er helemaal uit, daar komen asielzoekers als ze zich misdragen in een azc.

Een slag om de arm bij de cijfers: niet alle locaties zijn even lang geopend. De noodlocatie in Zuidbroek sloot bijvoorbeeld in september. Bovendien kan één bewoner bij meerdere meldingen betrokken zijn. Bijvoorbeeld als die op verschillende dagen dreigde met zelfdoding. En de kwaliteit van de opvanglocaties wisselt.

Zo wonen in de noodopvang in Winsum asielzoekers in een soort containerwoningen, waar ze meer privacy hebben dan in de voormalige noodopvanglocatie in Zuidbroek. In die evenementenhal werd veel geklaagd over privacy en waren relatief veel incidenten per bewoner.

Volgens woordvoerder Alet Bouwmeester van het COA komt de stijging van het aantal incidenten doordat de azc’s steeds voller zijn en er steeds meer noodopvangplekken zijn. De leefbaarheid en veiligheid staat in sommige locaties onder druk doordat er zo’n krappe bezetting is, erkent het COA. ,,Maar elk bed telt.”

Vorig jaar woonde bijna veertig procent van de asielzoekers in de noodopvang. Die voldoen doorgaans niet aan de eisen voor wat COA een goede opvangplek vindt. Asielzoekers hebben daar onderdak in kleine, gehorige kamers met vaak dunne wandjes en zonder plafond. Ook zijn er vaak minder voorzieningen.

„Je hebt daar soms veertig nationaliteiten bij elkaar”, zegt Bouwmeester. Die zitten bij elkaar op de lip. „Soms is er weinig privacy. Mensen kennen elkaar niet, en kiezen elkaar ook niet uit. Er ontstaan irritaties over en weer. Dat is niet fijn, maar gebeurt wel.” Daarbij komt dat veel asielzoekers in spanning zitten vanwege hun asielprocedure of om het lot van hun familie. Bovendien moeten ze lang wachten op hun procedures en weten ze niet altijd waar ze aan toe zijn.