Hét boek over Oudeschans eindelijk in zicht. ‘Weinig kleine dorpen hebben zo’n standaardwerk’

Een uitgever is gevonden, het aantal pagina’s is met 900 ook bekend, net als de titel, Oudeschans. Vesting aan de Dollard. ,,We zoeken met Erfgoed Uitgevers, zo heet de uitgever, nog naar subsidies voor dit project maar dat moet lukken'’, maakte Ko Lenting dinsdag bekend. ,,Binnenkort kunnen mensen zich al inschrijven voor het boek.’’

Lenting stond in meer opzichten aan de basis van de ‘dikke pil’ over Oudeschans. Hij haalde als archeoloog in de jaren 80 en 90 ontelbaar veel voorwerpen uit de bodem van het dorpje bij opgravingen. Voorwerpen waarvan vele een plekje hebben gekregen in het Vestingmuseum.

En als conservator van dat museum nam hij een decennium geleden ook mede het initiatief voor het boek. ,,Met andere leden van de Stichting Archeologie en Monument, een soort archeologische vereniging. Over Bourtange was in 1993 al zo’n werk verschenen. Ook zo’n standaardwerk, populair bij archeologen, historici en anderen. De stichting vond dat Oudeschans ook zo’n boek verdiende.

Met collega-archeoloog Hans van Westing en andere medewerkers stortte Lenting zich op een klus die heidens was. ,,We hebben de opgegraven voorwerpen uit het museum gedigitaliseerd, beschreven, gefotografeerd. Ten behoeve van een goede museumvoering maar ook voor het boek. We zijn ook op zoek gegaan naar deskundigen om bijdragen voor het boek te leveren. De een over opgegraven kledingstukken, de ander over gevonden glas, weer een ander over aardewerk en keramiek.’’

Dit alles nam heel veel tijd in beslag. Lenting moest daarbij noodgedwongen een tijd pauzeren vanwege problemen met zijn gezondheid. ,,Dat is gelukkig weer goed gekomen. En nu zijn we eindelijk zover dat de laatste bijdragen binnendruppelen, dat de inhoud van het boek staat als een huis.”

Het werk neemt de lezer en kijker mee naar de periode 1593-1815. In dat eerstgenoemde jaar werd de vesting Oudeschans aangelegd door de Oranjes, als verdedigingsbolwerk tegen de Spanjaarden. In het laatstgenoemde werd de vesting ontmanteld. ,,Het werk opent met een verhaal over de geschiedenis van de vesting die aanvankelijk aan het water van de Dollard lag, een verhaal dat ik zelf heb geschreven'’, zegt Lenting. ,,Daarna vertellen deskundigen over alle opgegraven voorwerpen die uit die periode 1593-1815 stammen en het verhaal dat daarbij hoort.'’

De vele pijpenkoppen komen aan bod, net als borden en schotels en schalen en bekers, de kledingstukken. ,,Kanons- en andere kogels worden ook beschreven, die stammen vooral uit de tijd van Bommen Berend die Oudeschans innam en vervolgens werd verdreven. Toen is hier zwaar gevochten. Maar ook kinderspeelgoed komt voor in het boek. De soldaten in de vesting hadden veelal hun gezinnen bij zich.’’

Bijzondere aandacht is er ook voor het aardewerk dat in de Duitse plaats Wanfried, aan de rivier de Werra, werd vervaardigd. Pottenbakkers daar beleefden rond 1600 een grote bloeiperiode en in die periode was Oudeschans ook een bruisende vesting. ,,Dat bleef zo tot 1628 toen Nieuweschans werd aangelegd en Oudeschans aan betekenis moest inboeten. Maar in die tijd rond 1600 was de vesting heel levendig en toen is daar veel van dat Duitse aardewerk terechtgekomen.'’

Lenting is trots op het boek. ,,Voor zover weet ik weet, hebben maar weinig kleinere dorpen zo’n standaardwerk. Amsterdam heeft een vergelijkbaar werk maar ja, dat is een ander verhaal. Maar dat de beide Westerwoldse vestingen Bourtange en Oudeschans zo’n werk hebben, dat is bijzonder. Mijn favoriete gevonden voorwerp in Oudeschans? Goh, ik heb er vele. Maar een glazen beker, met daarop een afbeelding van een vrouw, uit de tijd rond 1600, vind ik heel mooi.'’

Het enthousiasme van Lenting, die zelf overigens in Oudeschans woont, is er ook bij Frans de Vries. Hij en Sonja Geurts runnen de Erfgoed Uitgevers in het Friese Oosterwolde en geven Oudeschans. Vesting aan de Dollard dus uit. ,,Ik ben zelf archeoloog dus heb hetzelfde gevoel als Ko Lenting’’, zegt De Vries. ,,Inschrijven kan binnenkort, op onze website. De publicatie staat voor mei 2026 gepland.'’