Wat is de Staat van Groningen en Noord-Drenthe, en hoeveel achterstand hebben we in te halen? ‘Misschien is voor een Nij Begun wel meer dan één generatie tijd nodig’
Met een nog altijd moeizaam vorderende herstel- en versterkingsoperatie wacht met Nij Begun een nog veel grotere klus voor Groningen en Noord-Drenthe. Foto: Archief/ Kees van de Veen
Binnen dertig jaar moeten Groningen en Noord-Drenthe hun traditionele achterstand op de rest van het land hebben weggewerkt. Maar hoe staat het gebied er nu eigenlijk precies voor? Dat wordt voortaan jaarlijks in kaart gebracht.
Er zijn minder banen dan elders in Nederland, meer werkloosheid, armoede en gezondheidsproblemen dan gemiddeld, en ook het onderwijsniveau is er lager. Groningen en Noord-Drenthe hadden al forse problemen, en zestig jaar gaswinning heeft het er niet beter op gemaakt.
Met Nij Begun wil Den Haag de regio een nieuwe toekomst geven, nu de gaskraan dicht is en de bodem langzaam tot bedaren komt. Maar gaan de miljarden die de komende dertig jaar deze kant op rollen, alle achterstanden inderdaad binnen één generatie uit de wereld helpen, zoals het kabinet voor ogen heeft?
Eerste Staat richt focus op moeizame versterking
Om scherper zicht te krijgen op de vooruitgang die de komende decennia wordt geboekt, laat het kabinet voortaan ieder jaar de Staat van Groningen en Noord-Drenthe opmaken. Dinsdag wordt de eerste editie gepresenteerd in Delfzijl, in het epicentrum van het aardbevingsgebied. Drie onafhankelijke onderzoeksbureaus hebben het rapport geschreven in opdracht van het kabinet.
Voorzichtige eerste conclusie: er is nog een berg werk te verzetten. Alleen al als het gaat om herstel en versterking van de beschadigde woningen, waar deze allereerste Staat de focus op richt. Nog altijd wachten duizenden inwoners in het aardbevingsgebied op een antwoord op de vraag wat er aan hun huis moet gebeuren om veilig te kunnen wonen.
En naarmate ze langer wachten, daalt het vertrouwen in een goede afloop. Dat komt niet alleen naar voren uit de cijfers van het Instituut Mijnbouwschade Groningen en de Nationaal Coördinator Groningen die de opstellers van de Staat op een rij zetten. Nog indringender is het beeld dat oprijst uit de focusgroepen waarin gedupeerden hun relaas deden aan de onderzoekers.
‘Inwoners willen niet (wéér) hun verhaal vertellen’
„Het viel ons op dat niet veel inwoners hun verhaal (nog een keer) willen vertellen”, constateren de Staat-rapporteurs. De frustratie, emotie en woede zitten diep na een vaak jarenlange vruchteloze strijd met telkens weer andere ‘experts’. De meeste gesprekspartners zijn ronduit negatief, slechts een enkeling is redelijk positief, iedereen is ‘onderzoeksmoe’.
Heel optimistisch zijn de onderzoekers in hun prognoses voor Nij Begun niet. „Herstel van vertrouwen, net als fysiek herstel en het creëren van perspectief, heeft misschien wel meer dan één generatie tijd nodig”, schrijven ze in deze eerste Staat.
Zolang de (on)veiligheid van de huizen niet is opgelost, blijft het lastig inwoners positiever te stemmen over de toekomst. Laat staan om ze enthousiast te krijgen over de Sociale Agenda van Nij Begun die de beschadigde gemeenschapszin moet herstellen, of de Economische Agenda die het gebied nieuw economische impulsen moet geven.
‘Bijsturen als het nodig is’, met de Staat als kompas
Juist daarom is de Staat van Groningen en Noord-Drenthe de komende dertig jaar een belangrijk instrument om Nij Begun tot een succes te maken, zegt Eddie van Marum, de staatssecretaris voor Herstel Groningen. Als opdrachtgever voor het onderzoek neemt hij dinsdag de eerste editie van het rapport in ontvangst.
„Hiermee gaan we jaarlijks de voortgang van onze generatielange inzet in de regio monitoren”, schetst Van Marum de betekenis van de Staat. „Op die manier kunnen we, als dat nodig is, ons beleid bijsturen.” Met dertig jaar lang een jaarlijkse impuls van 250 miljoen euro is Nij Begun het grootste regionale investeringsprogramma in Nederland.
„Die investeringen moeten verschil gaan maken”, stelt de staatssecretaris. Te beginnen met die moeizame herstel- en versterkingsoperatie, maar op langere termijn ook voor de andere ambities van Nij Begun. „In volgende edities van de Staat wil ik ook kunnen laten zien hoe het gaat met de ontwikkeling van de werkgelegenheid, de gelijke kansen voor kinderen en jongeren en de sociale leefbaarheid voor onze wijken en dorpen.”
