Uit armoede geknokt en nu zelf aan de andere kant van de tafel. Marga (53) uit Assen: 'Ik vind mezelf nu weer een tof mens'

De levensverhalen van Marga (53) uit Assen en Miranda (47) uit Eemsdelta zijn te indrukwekkend om in een paar zinnen te vatten. Ze vochten van kinds af aan een eenzame strijd tegen armoede, uitsluiting, misbruik en mishandeling. Te lang leefden ze in onveiligheid, onbereikbaar voor hulpverleners en instituties die ze zouden moeten helpen.

Tegenwoordig vertellen ze vaak openhartig over hun ervaringen voor groepen, zoals afgelopen vrijdag op een conferentie van de Alliantie van Kracht in Veendam. De vrouwen weten inmiddels wat ze teweegbrengen bij bestuurders, ambtenaren en welzijnswerkers in een zaal als deze.

Maar de tijd dat ze na hun verhaal met applaus en een doos merci van het podium vertrokken, zodat de ‘doorgeleerden’ verder plannen konden smeden, is verleden tijd.

Inmiddels worden ‘Marga en Miranda’s’ zelf opgeleid voor die andere kant van het beleid. Samen met ongeveer 150 opgeleide collega-ervaringsdeskundigen zijn ze in dienst van gemeenten, woningbouwstichtingen, welzijnsclubs en andere werkgevers in Drenthe en Groningen. Dat moeten er volgens de alliantie tegen armoede zeker 250 worden.

Marga werkt voor Cosis met mensen met een verstandelijke - of psychische beperking, Miranda voor Stichting Terwille naast mensen die te maken hebben met verslaving, justitie of prostitutie. Door hun eigen ervaring, en hoe organisaties daar mee omsprongen, weten ze makkelijker het vertrouwen te winnen van groepen die dat vaak verloren in de omstandigheden. Dichte voordeuren blijken toch open te kunnen, drempels zijn toch te slechten.

Marga weet wat in haar situatie absoluut niet werkte. ,,Toen ik diep in de schulden zat kwam een man van de kredietbank met een dikke auto en strak in het pak bij mij thuis. Ik was natuurlijk zenuwachtig en had heel erg mijn best gedaan alle papieren op een juiste stapel op de keukentafel te leggen’’, vertelt ze. ,,Ratsj. Dat veegde hij zo op een hoop. Hij vroeg wat ik allemaal op afbetaling had in huis en was hoogstens verbaasd dat ik later kwam opdagen bij een afspraak op zijn kantoor. Het is precies die minachting, waar het vaak misgaat. Soms ook veel subtieler en onbewuster dan in dit voorbeeld.’’

Hoe de twee vrouwen het anders aanpakken? Miranda: ,,Weet je: het gekke is dat we ons eigen verhaal vaak helemaal niet hoeven te vertellen, mensen voelen het aan dat we anders zijn. Dat we die verstopte aanmaning, of een keer de deur niet open willen doen, snappen. Ze zien dat we de volgende keer gewoon weer komen. Zonder verwijten. En vooral dat we dus niet vertrekken als het even tegenzit.’’

Hun ervaring helpt het anders te doen, maar ze zijn meer dan hun verleden. Dat is op bijeenkomsten waar ze spreken over hun trauma’s soms nog wat lastig. ,,Dan staat er op ons naamkaartje ‘ervaringsdeskundige’ en vragen sommige mensen bij de koffie klakkeloos: o, wat heb je meegemaakt dan? Dan vraag ik altijd terug wat zij verdienen. Dan is het vaak stil’’, zegt Marga.

Ze deden een speciale opleiding tot ervaringsdeskundige aan het Noorderpoort en zien tot hun vreugde steeds meer collega’s opduiken bij allerlei instellingen. Koudwatervrees bij organisaties neemt af. Miranda: ,,We zijn ook geen indringers op de werkvloer, maar volwaardige collega’s die net zoveel kennis en kunde hebben én die dus zelf doorleefd hebben wat we aantreffen.’’

Volgens Marga en Miranda zit er wel een belangrijk verschil tussen ervaringskennis en die kennis inzetten als deskundige. ,,Veel mensen zijn het vertrouwen verloren in mensen die ze moeten of willen helpen. Wij herkennen dat wantrouwen en geloven dat wat te paard is vertrokken, te voet weer terug te winnen is.’’

Het is precies het doel van de Alliantie van Kracht, het netwerk tegen armoede. Dat het niet langer uit goedertierenheid is om ervaringsdeskundigen op de loonlijst te hebben, maar juist een groot gemis als ze ontbreken in de organisatie. Niet omdat het moet, maar omdat het werkt, dus.

Dat het geen overbodige luxe is, tonen de cijfers. Nog steeds leven 14.000 gezinnen in armoede in Drentse- en Groningse Veenkoloniën. Dat is meestal geen ‘eigen schuld, dikke bult’, en gaat vaak over van generatie op generatie. Voor het doorbreken daarvan bestaat geen toverstafje, maar de inzet van ervaringsdeskundigen helpt.

Marga en Marinda moesten zich vooral op eigen kracht uit ontwrichtende ellende ontworstelen. Toch ging dat niet zonder hulp van mensen die ze zagen voor wie ze waren: gelijkwaardige mensen in mensonwaardige omstandigheden. Nu willen zij zelf het verschil maken voor anderen. Marga: ,,Ik vind mezelf inmiddels weer een tof mens door wat ik bereikt heb. Dat gevoel gun ik iedereen.’’