Kinderombudsvrouw Margrite Kalverboer in Emmen streng op aanpak armoede. ‘Een fiets, laptop of muziekles is niet voldoende’

In iedere klas in Drenthe en Groningen zit gemiddeld minimaal één kind met onvoldoende geld thuis. Alleen al in de Veenkoloniën gaat het over meer dan 14.000 gezinnen die soms al generaties lang in armoede leven. Moedige pogingen om de zogenaamde overerfbaarheid van geldnood te doorbreken stranden te vaak in goede bedoelingen.

Het gaat om leerlingen die geen kinderfeestje vieren of zonder ontbijt naar school gaan. Aan het eind van de maand zijn er nog wel dagen, maar geen centen over. Het sluit kinderen uit en brengt hun welzijn in gevaar.

Kinderombudsvrouw – zo noemt ze zich op advies van kinderen – Kalverboer en haar team bij het instituut de Kinderombudsman vroegen tien jaar lang bijna 10.000 Nederlandse kinderen een rapportcijfer aan hun leven te geven. Jongeren die opgroeien in armoede gaven daarbij gemiddeld een lagere beoordeling. Ook zien kinderen in de knel hun eigen toekomst een stuk somberder in dan leeftijdsgenoten. Waar problemen in gezinnen zich opstapelen, neemt het gelukscijfer nog verder af en neemt de kans op ellende toe.

En dat raakt Kalverboer, die als geboren Groningse weet waar ze over praat. ,,Wij hadden het zelf goed thuis, maar mijn moeder groeide op in armoede. Van haar namen we de constante angst voor te weinig geld over. Moet je nagaan wat het doet als het voor kinderen dagelijkse praktijk is’’, stelt ze donderdag in gesprek met ervaringsdeskundigen en onderzoekers in Wijkcentrum de Meerstede in Emmen. Daar was ze op uitnodiging van de Alliantie van Kracht, een organisatie die de krachten tegen armoede in de regio bundelt.

Haar conclusie is dat basale kinderrechten onder druk staan en dat thuissituaties doordreunen op school en in het dagelijks leven. Liefdadigheid en hapsnapbeleid van de overheid en instanties werken wat haar betreft onvoldoende.

,,Bij het ene loket een fiets, bij de andere een laptop en verderop dansles. Het lijkt allemaal prachtig, maar het balletpakje wordt niet meer gewassen omdat de wasmachine stuk is en de laptop gaat kapot en belandt in de la. Ondertussen denken kinderen op school aan de dag dat de deurwaarder komt en zijn ze steeds bezig met spanningen thuis.’’

Ze komt met een voorbeeld van een jongetje dat ze sprak: ,,Die fietste een halfjaar lang naar school met maar één trapper, want een nieuwe kost geld en hij durfde het thuis dus niet te vertellen. Tot zijn vader ontdekte dat zijn zoon één dikker been had.’’

Het zijn die eerlijke gesprekken waardoor Kalverboer stevig pleit voor inspraak van kinderen in alles wat hen raakt en aangaat. ,,Weet je, kinderen zijn vaak echt loyaal aan hun ouders. Ze hebben aan één blik thuis genoeg om te weten hoe de vlag erbij hangt. Ze dragen soms al zoveel op jonge leeftijd.’’

Het is ook de boodschap aan de organisaties waar ze in Emmen mee om tafel zit. ,,Misschien kom ik nu over als die strenge Kinderombudsvrouw, maar de belangen van kinderen zijn niet altijd hetzelfde als die van hun ouders. Het is goed dat er in deze regio veel gewerkt wordt met volwassen ervaringsdeskundigen, maar waar zijn de kinderen? Neem ze alsjeblieft mee bij wat jullie doen.’’

Ze noemt het bevingsgebied in Groningen als voorbeeld. Daar krijgen na haar ingrijpen ook kinderen en tieners inspraak, bijvoorbeeld bij het verhuizen naar een wisselwoning. ,,Alsof bevingen rekening houden met of iemand 16 jaar is.’’

Ook bij de verdeling van de pot geld van Nij Begun, gevuld met smartengeld voor de gaswinning, dreigen volgens Kalverboer kinderen te snel over het hoofd te worden gezien. ,,Die verrijkte schooldag is heel belangrijk, maar kinderen zeiden tegen mij: nu worden we hier ook nog eens gestraft met extra uren op school. Dan gaat er iets mis in de inspraak.’’   

Kalverboer is deze week samen met haar collega, Nationale ombudsman Reinier van Zutphen, op bezoek in Drenthe. De Kinderombudsvrouw bezoekt onder andere een jeugdgevangenis, school, vrouwenopvang en leerplichtambtenaren.

Het is een kwestie van verhalen halen en brengen, zegt ze over het bezoek dichtbij huis: ,,Ik heb een boodschap die ik constant herhaal: kinderen vertellen ons andere dingen. Als we ze niet horen en zien, dan is dat een recept voor mislukking. En dat niet alleen: het is simpelweg een recht dat ze hebben.’’