Op zoek naar de sterren in sterrenbeeld Orion. Foto: Rijksuniversiteit Groningen
Hoe donker is het nog? De Rijksuniversiteit Groningen doet heel veel onderzoek om die vraag te beantwoorden. Nu vragen de ‘duisternisbewakers’ van de onderwijsinstelling hulp van het publiek.
Vogel-, vlinder- en bijentellingen kennen de meeste mensen wel. De RUG gooit nog eentje in de mix: sterren tellen. In de periodes van 21 januari tot 5 februari en 20 februari tot 6 maart vraagt de universiteit mensen om ‘s avonds na 20.00 uur even naar buiten te stappen en naar de hemel te turen. De opdracht? Tellen hoeveel sterren te zien zijn in de rechthoek van sterrenbeeld Orion.
„Orion is zeker in de wintermaanden een goed herkenbaar sterrenbeeld. Drie sterren op een rijtje, twee erboven en twee eronder”,legt sterrenkundige Theo Jurriens uit. De resultaten van de telling kunnen sterrenkijkers invullen op de site teldesterren.nl. Dat precies deze twee periodes zijn uitgekozen heeft te maken met de stand van de maan. „Dat is een storende lichtbron die andere sterren kan overstralen.”
Hoe donkerder het is, hoe meer sterren je kunt zien. Door sterren te tellen, meten onderzoekers dus de duisternis. De universiteit heeft een duisternismeetnetwerk. Op verschillende plekken in het land staan kastjes die recht omhoogkijken om te meten hoe donker het is. En daarmee samenhangend ook hoeveel lichtvervuiling er is. „Maar de kastjes staan niet overal. En we willen bewustwording creëren door mensen naar de sterrenhemel te laten kijken”, zegt Jurriens.
De onderzoekers van de Groningse universiteit maken zich zorgen over de lichtvervuiling in Nederland. „Ik stond laatst op de dijk van Schiermonnikoog en keek richting het vasteland van Nederland. Ik kon met gemak de lichtkoepels van Groningen en Drachten ontwaren. Langs snelwegen worden steeds meer verlichte blokkendozen gebouwd. Terwijl er techniek is om lichten te dimmen”, zegt Jurriens.
De lichtvervuiling neemt elk jaar met een paar procent toe. Dieren en planten raken erdoor in de war. „Het is niet goed voor de natuur. En wat niet goed is voor de natuur is ook niet goed voor de mens.”
Sterrenbeeld Orion Foto: Shutterstock
Steeds meer lichtjes in de Eemshaven
Iedereen mag meedoen. Naar een paar plekken is Jurriens extra nieuwsgierig. „In Noord- en Oost-Groningen, in de buurt van de Eemshaven, laat ons meetkastje veel licht zien. Ik ben benieuwd wat mensen daar zelf nog zien. En iets verder bij ons vandaan, in de kop van de Flevopolder ten zuidwesten van Zwolle, was voorheen een bekende hangplek voor amateurastronomen. Door de groei van Kampen en Zwolle lijkt die plek minder donker te zijn. Dat vind ik interessant.”
Wacht als je naar buiten stapt even een kwartiertje tot je begint te tellen. „Je ogen moeten even aan het donker wennen.”
