De Niemeyer-fabriek in Groningen moet straks zeven dagen per week bruisen: zo gaat dat eruit zien

Het ruikt naar een zoete mix van vochtige aarde en gedroogde bladeren. Zodra de deur van de fabriek open gaat, zweeft die kenmerkende tabaksgeur je neus in. Het is meer dan een jaar geleden dat British American Tobacco (BAT) de deur van de Niemeyer-fabriek achter zich dicht trok. Toch ademt alles op het complex nog altijd tabak.

De machines zijn er weliswaar niet meer, maar de tegels op de voormalige testafdeling voor tabak zijn geel uitgeslagen en de wanden van de oude directiekamer hebben dezelfde goudgele tint. Deuren zijn bedrukt met sigarettenmerken als Pall Mall en Dunhill. Het (vermoedelijk) verplichte bordje met daarop ‘roken is dodelijk’ is weggestopt onder op diezelfde deuren. Je kijkt er al gauw overheen.

Met een grijns van oor tot oor laten vastgoedontwikkelaars Kristiaan Capelle en Inge Sibma van MWPO het pand zien. Samen met directeur Edward van der Meer van Campus Groningen werken ze hun plan uit om de enorme voormalige tabaksfabriek, na ruim een jaar niets, nieuw leven in te blazen „We hebben hier eens rondgewandeld om alles te zien”, zegt Van der Meer. „Die wandeling duurde drie uur.”

Het kenmerkt de grootte van het complex. Alles bij elkaar is de oude fabriek goed voor 40.000 vierkante meter, verdeeld over meerdere verdiepingen en gebouwen. De diepe productiehallen tellen op iedere verdieping alleen al duizenden vierkante meters. Ze hebben talloze pilaren, een dikke betonnen vloer en een metershoog plafond. In een ouder deel van het gebouw moet je dan weer bukken om je hoofd niet te stoten.

„De fabriek heeft een mooie rauwheid”, vertelt Capelle tijdens een wandeling door het complex. „Met de stalen bruggen, dikke vloeren en het industriële karakter. Het gebouw is de baas, waanzinnig.” Van der Meer noemt het magisch. Het pand is praktisch niet geïsoleerd, maar heeft als het aan de ontwikkelaar ligt na de transformatie een energielabel A. Capelle: „Het heeft dan het industriële karakter met het comfort van nu.”

Als Capelle wordt gevraagd naar zijn toekomstbeeld voor Niemeyer, begint hij opnieuw te glunderen. Het complete gebied moet met de plannen van MWPO en Campus Groningen tot leven komen, legt hij uit. „Ik wil hier geen kantoorgebouw dat doordeweeks van negen tot vijf leeft en waar in het weekend niets te beleven is.”

In Niemeyer komt daarom een mix van bedrijvigheid, onderwijs, broedplaatsen, cultuur, vrije tijd en horeca. De precieze invulling ligt nog niet vast, maar het aandeel voor bedrijven is met 45 procent van het vloeroppervlak verreweg het grootst. Met bijna 20 procent voor cultuur en 20 procent voor broedplaatsen is er volgens MWPO een goede mix. Aangevuld met horeca, een dakterras en bijvoorbeeld een sportschool, moet Niemeyer een plek worden voor iedereen. „Ik wil zeven dagen per week dynamiek.”

De broedplaatsen worden gedeelde ruimtes voor startende ondernemers, waar onderwijsinstellingen en bedrijvigheid samenkomen. „Mensen huren in deze broedplaatsen straks geen kantoor, maar ze kopen als het ware toegang tot de community”, zegt Van der Meer. „We zetten ze dus niet weg in een hoek voor starters. Het wordt een grote gedeelde ruimte. Een co-working space. Zo’n grote fysieke plek voor zzp’ers hebben we in Groningen nog niet.”

Achter op het terrein staat nu nog een grote grijze opslagloods. Die gaat in principe tegen de vlakte. Op diezelfde plek moet een hotel verrijzen. In het oudste deel van het complex worden vloeren gesloopt om een hoog atrium te creëren. Het dak gaat eraf om in het overwegend donkere pand een lichtstraat te creëren. Langs het spoor komt een park met een fiets- en wandelpad.

In alles benadrukken Capelle en Van der Meer dat Niemeyer een mix is. Het concept uitleggen in één zin vinden ze ondoenlijk. „Het is echt een groots plan”, zegt Capelle. De komende maanden wordt de invulling van de fabriek concreter.

Komende maand is de formele eigendomsoverdracht van het complex en kan Capelle eindelijk beginnen. Hij wil dit najaar een start maken met de bouwwerkzaamheden. Dat moet als het aan de ontwikkelaar ligt drie jaar duren. Maar dat betekent niet dat de fabriek tot die tijd gesloten blijft.

„We willen zo snel mogelijk events organiseren en in de tussenliggende periode al delen van de fabriek gebruiken”, vertelt Capelle. „Veel mensen zijn nieuwsgierig naar dit gebouw. Ze kennen het, maar ze zijn niet verder geweest dan het hek. Niemeyer moet al snel echt open gaan.”