Bianca de Vries en haar buren hebben nog altijd niet de 40.000 euro terug die ze zelf moesten inleggen voor hun nieuwe huis. Foto: Anjo de Haan
Aardbevingsgedupeerde eigenaren legden 40.000 euro eigen geld in voor nieuwe huizen, maar hebben dat nog steeds niet terug. De bewoners uit batch 1588 worden gekweld door meerdere problemen. ,,Geld is niet het probleem, en toch is geld het probleem.’’
Het was haar vijf jaar geleden nog zo nadrukkelijk geadviseerd door toenmalig burgemeester Gerard Beukema: géén eigen geld inleggen. Dat zou Bianca de Vries (48) uit Delfzijl alleen maar problemen opleveren bij de bouw van haar nieuwe huis, nadat het oude door aardbevingsschade rijp was voor de sloop. Door omstandigheden kon ze niet anders.
Nu zit ze inderdaad met de gebakken peren. In 2021 was haar nieuwe huis in de straat Slenk klaar, maar nog altijd heeft ze de investering van 40.000 euro niet van de overheid teruggekregen. Met een groep van twaalf andere bewoners uit de Platenbuurt in Delfzijl hoort De Vries bij de zogeheten batch 1588, een groep eigenaren en huurders in het aardbevingsgebied waar al jaren meerdere problemen aan kleven.
11 miljoen
Tweede Kamerleden Sandra Beckerman (SP) en Henk Nijboer (PvdA) dienden vorig jaar oktober een motie in om gedupeerden schadeloos te stellen die eigen geld voor hun nieuwe huis moesten inleggen. Die motie kwam erdoor. Staatssecretaris Hans Vijlbrief (Mijnbouw) legde in mei dit jaar maximaal 11 miljoen euro klaar om onder andere de gedupeerden uit Batch 1588 te helpen. Maar dat geld staat nog altijd niet op de rekening.
Steenstrips barsten spontaan van de gevels en schimmel staat op de binnenmuren, maar bewoners van versterkingshuizen in aardbevingsgebied hebben geen zicht op herstel. Foto: Anjo de Haan
Vijlbrief waarschuwde dat de schadeloosstelling voor batch 1588 langer kon duren, omdat niet de Nationaal Coördinator Groningen (NCG) maar de gemeenten Eemsdelta, Midden-Groningen en Groningen de leiding hebben over de versterking van deze woningen. Het is aan de gemeenten om de bewoners te compenseren.
‘Het lijkt opgelost, maar komt niet los’
Beckerman maakte zich in mei al zorgen over batch 1588, omdat niet duidelijk was wanneer de betaling zou gebeuren. ,,Het is onverkwikkelijk en onbegrijpelijk dat het nog steeds niet is terugbetaald. Er is wel geld, het lijkt opgelost, maar het komt maar niet los. We horen het al jaren: geld is niet het probleem, en toch is geld het probleem.’’
Ook Beckerman wijst erop dat bewoners van het kastje naar de muur gestuurd worden. ,,Het is gewoon een drama. Het is extra complex omdat de gemeente erover gaat. Maar hoe langer men wacht met de oplossing, hoe complexer het wordt. Wat mij betreft moet het geld nog dit kalenderjaar op de rekening staan – en dat is al rijkelijk te laat.’’
Maandag kaart ze de kwestie opnieuw aan tijdens het debat over de hersteloperatie in Groningen. Beckerman en collega-Kamerlid Julian Bushoff (PvdA) pleitten met een voorstel voor een herstelagenda om de optelsom van problemen in het aardbevingsgebied gezamenlijk aan te pakken. ,,Het is nu een bureaucratisch, wanstaltig systeem. Dat is ‘killing’ voor veel mensen en dat moet veranderen.’’
‘Wie houdt nu wie voor de gek?’
Bianca de Vries is het zat dat de betaling nog altijd op zich laat wachten en ook dat er maar geen duidelijkheid volgt. ,,Er ligt 11 miljoen euro klaar, waar blijft dat geld? Het mag ingewikkeld zijn, maar sinds mei hebben we niets meer gehoord. Communiceer met ons, stuur vaker een brief.’’
Voor de zomer hoorde De Vries van een ambtenaar van het ministerie dat het geld eraan zat te komen. ,,Let op je brievenbus, kreeg ik te horen. Nou, niks hoor. En nu hoor ik van een andere ambtenaar dat er nog beoordelingen worden gemaakt. Wie houdt nu wie voor de gek?’’
De Vries is boos op de gemeente. ,,Die doet de handen voor de ogen en regelt niks.’’ Het duurt haar te lang. ,,Is er nou niemand die even met de vuist op tafel slaat: jongens, eind deze maand moet het overgemaakt zijn? We wachten nu al vijf jaar.’’
Van het kastje naar de muur
Een woordvoerder van de gemeente Eemsdelta laat weten dat er in batch 1588 jaren terug een budget kwam op basis van een prijslijst. Dat budget stelde eigenaren niet zozeer in staat om precies terug te laten bouwen wat zij hadden, maar wel een vergelijkbare woning met hetzelfde aantal functies en vierkante meters.
De woordvoerder van Eemsdelta zegt dat het de vraag is of bewoners daadwerkelijk voldoende geld hebben gekregen om iets vergelijkbaars te bouwen. De NCG voert die analyse uit, aldus de woordvoerder. In oktober 2023 kwam er een meldpunt bij de NCG voor eigenaren die zelf kosten hadden gemaakt voor hun versterking. De NCG bekijkt per melding of kosten vergoed worden of niet.
‘Begin te vermoeden dat het er niet is’
Een NCG-woordvoerder legt uit dat het veel tijd kostte om de werkwijze van het meldpunt vast te stellen. De adressen uit 1588 vormden daarbovenop nog een extra uitdaging, omdat de gemeenten informatie heeft over die adressen en niet de NCG. Samen met de gemeente kijkt de NCG op basis van het beleid of eigenaren uit batch 1588 recht hebben op een vergoeding of niet.
Volgens buurtgenoot Marianne Feikens (59) worden bewoners van het kastje naar de muur gestuurd door de gemeente en de NCG. ,,Het gaat constant zo. Ik begin te vermoeden dat het geld er gewoon niet is.’’ Feikens heeft meer zorgen aan haar hoofd dan alleen het bedrag van 40.000 euro dat ze moest voorschieten en nog altijd niet terug heeft. Haar huis aan de Kornelis ter Laanstraat barst van de bouwfouten.
Tineke Kornelius (42) zit in hetzelfde schuitje met haar huis aan de Uitwierderweg, waar ook veel mankementen mee zijn. En ook zij legde 20.000 euro van haar eigen geld in om überhaupt een nieuw huis te krijgen.
Bouwfouten
Aannemer IBO Bouw heeft er in 2021 een haastklus van gemaakt om de deadline van het eind van het jaar te halen, zeggen ze. Een deel van de huizen uit batch 1588 kent daardoor veel bouwfouten. Net als bij het eigen geld dat ze moesten inleggen, vinden Feikens en Kornelius ook op dit gebied maar geen gehoor bij de gemeente. Twee jaar geleden deed Kornelius al eens haar beklag tijdens de gemeenteraad, maar ze zit nog steeds met problemen in haar huis.
Tineke Kornelius heeft talloze constructiefouten in haar nieuwe woning. Ook zij moest veel eigen geld inleggen voor de bouw. Foto: Anjo de Haan
Warmtepompen en zonnepanelen die jaarlijks stuk gaan, lekkages in de bad- en slaapkamer, geen drainage onder de woning, verzakte riolering. Een regenpijp die niet op het riool is aangesloten, deuren die niet goed sluiten en geen warmwaterboiler in de keuken. Scheuren in allerlei muren en steenstrips van de kersverse woningen. Het zijn slechts een paar van de problemen waar Feikens en Kornelius tegenaan liepen of nog steeds lopen.
De gevel van het huis van Kornelius is nog steeds niet hersteld. ,,Ik zit al vier jaar in de overlevingsstand qua stress. We willen weten waar we aan toe zijn.’’ Feikens: ,,De gemeente is eindverantwoordelijk en weet van deze problemen, maar laat ons aan ons lot over. De ellende is, en blijft.’’
Ze is het zat. ,,Ik ben in drie jaar vijftien jaar ouder geworden. Het liefst begin ik helemaal opnieuw. Een ander huis, desnoods mijn oude huis. Daar had ik scheuren, maar geen stress. Dit is niet mijn thuis. Als het in de fik staat, hoeven ze het van mij niet te blussen.’’
Over batch 1588
Batch 1588 ontstond in 2019 in samenspraak met toenmalig minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat). Binnen de batch hebben de gemeenten Eemsdelta, Groningen en Midden-Groningen de leiding. De versterking van de huizen binnen de batch worden met subsidies betaald.
De subsidieregeling had tot doel om de versterking voor de huizen uit batch 1588 te versterken, maar in de praktijk kost de berekening van het budget per woning en het vaak benodigde maatwerk veel tijd. Bovendien blijken de budgetten vaak niet toereikend en zijn eigenaren veel meer geld kwijt voor het versterken of nieuw bouwen van hun huis.
Behalve het investeren van eigen geld hebben sommige eigenaren en huurders uit batch 1588 te maken met bouwfouten in hun huizen of moeten ze voor allerlei zaken bijbetalen om te krijgen wat ze in hun oude huis ook hadden, zoals extra stopcontacten.
