Schrapten ambtenaren Lelylijn al in Voorjaarsnota? Dit is het bewijs volgens Caroline van der Plas en de BBB. ‘Het stond er echt’
Ton van der Laan en Arend van WijngaardenGroningen
Caroline van der Plas (BBB) en Henk Vermeer verlaten het ministerie van Financiën. Foto: ANP/Remko de Waal
Zonder ingrijpen van de BBB was de Lelylijn van tafel geveegd, zeggen BBB-kopstukken Caroline van der Plas en Henk Vermeer. ,,De Lelylijn-pot is niet geplunderd. Er zit nog 600 miljoen euro in. Dat is niet niks hè.’’
Henk Vermeer legt een zwarte multomap op tafel en gaat naast Caroline van der Plas zitten, aan een ronde tafel in een fleurig aangeklede werkkamer van de fractievoorzitter van BBB. Secondant Vermeer bladert door de pagina’s, vol met cijfers en kleurtjes.
Uit deze tekst in een tabel blijkt dat de Lelylijn helemaal geschrapt zou worden tijdens de onderhandelingen over de Voorjaarsnota. Op de foto staat een stukje van een tabel die tijdens de onderhandelingen is opgesteld door ambtenaren van het ministerie van Financiën. Foto: DVHN
Het boekwerk bood Van der Plas en Vermeer twee avonden eerder houvast. In de nachtelijke slotonderhandelingen met PVV, VVD en NSC voor de Voorjaarsnota vielen de BBB’ers steeds terug op het cijferwerk, aangeleverd door ambtenaren.
Hier heb je het, zegt Vermeer dan. ,,Het stond er echt. ‘Niet doorgaan Lelylijn.’ Toen gingen wel even de alarmbellen af.”
De Lelylijn dreigde te sneuvelen in deze voorjaarsonderhandelingen?
Vermeer: ,,Ja. Er zijn partijen die zeiden: zullen we de hele Lelylijn maar schrappen?”
Van der Plas: ,,Daar sloegen wij op aan. Nee, nee, nee. De Lelylijn moet blijven. Hadden wij toen niets gezegd, dan waren we ‘m nu kwijt.”
De BBB claimde woensdagochtend, na 25 uur onderhandelen, hun successen voor de regio. In de Voorjaarsnota kreeg de partij geld voor de aanleg van de Nedersaksenlijn, het verbreden van de sluis bij Kornwerderzand en het aanpakken van dodenweg N36 in Overijssel en spoorknooppunt Meppel.
Stuk voor stuk projecten, zeggen Van der Plas en Vermeer om beurten, die zonder BBB waren genegeerd. ,,Geen van de partijen bracht dit in”, zegt Van der Plas. ,,Ook NSC niet.”
De BBB kreeg naast lof ook meteen kritiek op de manier waarop ze hun successen haalden: met miljarden die juist zijn bedoeld voor de Lelylijn.
Vermeer noemt die 3,4 miljard euro die daarvoor ‘vast’ stond ,,stilstaand geld”. Het is bij lange na niet genoeg om Emmeloord en Drachten aan het spoor te krijgen. Waarom, zegt Vermeer, zou je dat geld ,,laten verstoffen” op het ministerie?
Omdat kabinet en coalitie de regio de Lelylijn hebben beloofd.
Van der Plas: ,,De Lelylijn is niet weg.”
Vermeer: ,,En de Nedersaksenlijn is hun ook beloofd, de sluis bij Kornwerderzand ook, de ‘flessenhals’ bij Meppel ook. We hadden vijf potjes met financiële gaten en nul geld. Nu hebben we één gat en vier projecten om te realiseren.”
De Lelylijn-pot is leeggeroofd, zoals ze in het Noorden nu zeggen.
Vermeer: ,,De Lelylijn-pot is niet geplunderd, de pot is niet leeg. Daar hebben we juist voor gevochten. Wij hebben de spoorlijn ‘overeind’ gehouden. Je weet hoe het anders werkt: is het geld weg, dan is het project weg.”
Van der Plas: ,,Er zit nog 600 miljoen euro in. Dat is niet niks hè.”
Vermeer: ,,Er is nog net zoveel perspectief op realisatie als daarvoor. Ik denk dat de realisatie van de Lelylijn misschien wel dichterbij is gekomen.”
Dichterbij?
Vermeer: ,,Omdat er geen discussie meer hoeft plaats te vinden over de prioritering van deze projecten. Nu kan alle focus op de Lelylijn.”
Van der Plas: ,,Ik snap de schok, maar misschien gaan mensen juist een stap harder lopen voor de Lelylijn.”
In Friesland, Flevoland en Groningen wordt u ‘onbehoorlijk bestuur’ verweten.
Vermeer: ,,Waarom? Omdat we eindelijk iets gaan realiseren? Is dat onbehoorlijk bestuur?”
Willen jullie de Lelylijn wel?
Van der Plas: ,,Ja, die willen we. En daar blijven we voor strijden.”
Caroline van der Plas leunt even achterover. ,,Mensen zeggen tegen ons: jullie moeten keuzes maken. En wij maken nu keuzes. Ik snap dat het bij sommige mensen even rauw op het dak valt. Als wij hier nu niets mee hadden gedaan, was er op alle projecten niets gebeurd. En dan horen we: waarom doen jullie niets.”
Dit was hét moment, vindt Vermeer, ,,om wat voor het noorden en oosten van het land” te regelen. Het geduld van de bewoners daar is lang genoeg op de proef gesteld, zegt Van der Plas. ,,We kunnen nu heel grote wensen waarmaken.”
Kabinet wilde dit al
Wat PVV, VVD, NSC en BBB nu besloten, lag in december vorig jaar ook op tafel. Staatssecretaris Chris Jansen (PVV, spoor) poogde de miljarden over te hevelen van de Lelylijn naar de Nedersaksenlijn.
Juist NSC en BBB sprongen in de bres voor de Lelylijn. Met een motie, ook ingediend door oppositiepartij CDA, riep uiteindelijk de hele Tweede Kamer het kabinet tot de orde: blijf van de Lelylijn-gelden af.
Caroline van der Plas (BBB) en Henk Vermeer (BBB) verlaten het ministerie van Financiën. Foto: ANP/Remko de Waal
Vermeer vertelde eerder in het gesprek dat ze al in het kerstreces hun inzet voor de Voorjaarsnota opschreven. Bovenaan de lijst, toen al: de Nedersaksenlijn.
Waarom bent u toen niet overstag gegaan? Het kabinet was het er al over eens om de Lelylijn-gelden in te zetten voor de Nedersaksenlijn.
Van der Plas: ,,Dat was niet het moment. Dan zou het kabinet de regie hebben. Nu zaten we zelf aan de knoppen om het goed te regelen.”
Staatssecretaris Jansen beloofde de Tweede Kamer: ik ga me bij de Voorjaarsnota hard maken voor de Lelylijn en de Nedersaksenlijn. U claimt nu het succes.
Vermeer: ,,Omdat het niet in de concept-nota stond die wij kregen.”
Jansen heeft zich er dus niet hard voor gemaakt?
Vermeer: ,,Het stond niet in de stukken die minister Eelco Heinen heeft opgemaakt na zijn rondje langs alle bewindslieden.”
Want zo werkt het: VVD-minister Eelco Heinen van Financiën trok dit voorjaar van deur naar deur, om van ministers en staatssecretarissen te horen wat hun wensen waren voor de Voorjaarsnota. Heinen brouwde er een concept-nota van en legde die voor aan PVV, VVD, NSC en BBB.
De coalitiepartijen onderhandelden tien dagen met elkaar om er hun eigen sausje over te gieten. Voor de BBB waren investeringen voor regio en landbouw de belangrijkste punten. ,,Dat is ons bestaansrecht”, zegt Van der Plas.
Het was ,,geven en nemen”, aldus Vermeer. De BBB-vicefractievoorzitter regelde ook dat een bezuiniging die 100.000 lpg-rijders zou raken, uit het belastingplan werd ,,gewipt”, bijvoorbeeld. ,,Maar ik had meer willen regelen.”
Jullie schoven in de onderhandelingen ook veel door. Op stikstof, natuur en klimaat gebeurt nu weinig.
Van der Plas: ,,Deze dossiers wachten op beleid. We kunnen geen geld reserveren als er nog niet bekend is waaraan het wordt uitgegeven. We hebben het doorgeschoven naar augustus, voor de Miljoenennota.”
De BBB heeft deze week wel 600 miljoen euro binnengesleept voor landbouw, 200 miljoen euro dit jaar en 400 miljoen euro voor 2026. Van der Plas: ,,Hiermee nemen we een voorschot op de ministeriële commissie.”
Volgende week komt deze ministeriële commissie Economie en Natuurherstel met de resultaten. De verwachtingen zijn inmiddels hooggespannen. Wordt het spannend voor de BBB en uw achterban?
Van der Plas: ,,Het kabinet moet aan de rechter laten zien dat we werken aan natuurherstel. Daar is deze commissie voor in het leven geroepen. En dat is meer dan alleen stikstof.”
Caroline van der Plas en Henk Vermeer rijden na de nachtelijke onderhandelingen weg in de Kia van Vermeer. Foto: ANP/Remko de Waal
,,Ons is er alles aan gelegen dat de PAS-melders zo snel mogelijk worden gelegaliseerd en dat Nederland van het slot gaat. Als je ziet hoeveel er niet door kan gaan, tot aan wandeltochten aan toe, dan vraag je je af waar Nederland mee bezig is.”
De 600 miljoen euro is speciaal ‘gelabeld’ voor landbouwplannen uit de ministeriële commissie, legt Van der Plas uit. Voor extensivering, verplaatsing of innovatie op en rondom het boerenerf. Het gaat met name om bedrijven op de Veluwe en De Peel, waar de situatie het meest nijpend is.
We weten nu al: er zijn miljarden nodig om de stikstofcrisis het hoofd te bieden. Wanneer komen die bedragen op het kleed?
Van der Plas: ,,Dat is nu aan het kabinet, die met deze commissie de opdracht groots heeft omarmd. Wat er nu op tafel ligt, hebben wij vanuit onze rol in de coalitie kunnen regelen. Dat was voor nu echt het hoogst haalbare.”
