Condens op de ramen, schimmel op de muren en een tochtige stroom door de kamer: wonen met enkelglas is niet fijn. Illustratie: Oppenheimer
Condens op de ramen, schimmel op de muren en een tochtige stroom door de kamer: hoewel dubbelglas al zestig jaar de norm is, zijn er in het Noorden nog altijd veel huurhuizen met enkelglas. Dat is niet meer van deze tijd, vinden Woonbond en huurders.
Het is 28 september, einde van de middag. Het is 15,5 graden in huis en buiten ongeveer 10. Tocht sijpelt door de kieren langs de kozijnen en het enkelglas houdt de kou van buiten amper tegen. Nu is de grote vraag, dankzij de hoge energiekosten voor het eerst in tientallen jaren: mag de verwarming al aan of doen we een extra dikke trui aan? Dat belooft nog wat voor als het écht koud wordt.
16 procent van de woonkamers heeft enkelglas
Het is hoe duizenden mensen in huurhuizen in het Noorden er dit najaar bij zitten. Exacte cijfers zijn niet bekend, maar in heel Nederland in de particuliere huursector hebben veel woningen nog enkelglas, aldus de Woonbond. Uit het Woononderzoek 2021 blijkt dat in 16 procent van de woonkamers en 23 procent van de slaapkamers nog enkelglas zit. Bij koopwoningen is dat respectievelijk 2 procent en 8 procent.
Wie is ervoor verantwoordelijk dat mensen in huurhuizen in de kou zitten, torenhoge gasrekeningen hebben en onbedoeld bepaald niet duurzaam leven?
Glas is eigenlijk altijd het slechtst isolerende deel van een gevel, zegt bouwkundige Pieter Omlo, die doceert aan de Hanzehogeschool. ,,Het is sterk geleidend materiaal. Dat kun je zelf voelen: als je hete vloeistof in een glas giet, wordt het glas zelf ook snel warm.’’
Samen met de buren voor dubbelglas
Als je een huurhuis met enkelglas hebt, kan je in je eentje een verzoek doen aan de verhuurder om dat te veranderen. Maar met een groep maak je wellicht meer kans. Dat deed verslaggever Carleen de Jong samen met ongeveer twintig buren die in de gemeente Groningen allemaal in dezelfde gebouwen uit de jaren zestig wonen:
,,Het verzoek deden we bij beheerder European Residential Management (ERESM), een groot bedrijf dat ongeveer 8000 woningen in Nederland heeft en onderdeel is van European Residential REIT. Dat is een Canadees bedrijf dat investeert in de Europese woningmarkt. Kortom: een nogal grote speler om het tegen op te nemen.
Eerdere verzoeken die ik als individu deed, werden steevast afgewezen en ik zette nooit door met een gang naar de rechter. Van een buurman hoorde ik dat het een aantal jaren eerder (voordat ik er woonde) was gelukt om met een groep in de woonkamer dubbelglas te krijgen. Daar was alleen wel hulp van een advocaat en meer dan een jaar geduld voor nodig.
En dat terwijl op hun site staat dat ERESM ‘vastberaden is om aan de behoeften van onze bewoners tegemoet te komen’ en ‘te helpen met het bieden van hoogwaardig onderhoud en service aan onze woningen.’
Bij het opstellen van onze brief aan ERESM kreeg ik hulp van huurrechtjurist Amy van Dam, toevallig een van mijn buren. Zij vertelde dat ze haar verwarming eens helemaal heeft uitgezet toen ze een weekend weg was, om te kijken wat er zou gebeuren. Het werd 3 graden in huis. Een andere buurvrouw heeft schimmel in haar badkamer. ,,Ik maak me ernstig zorgen over de stroomrekeningen tijdens de winter’’, vertelt een ander.
Als ik voor dit verhaal bij ERESM wil vragen hoe zij omgaan met verduurzaming, duurzaamheidsdoelen, en hoeveel woningen met enkelglas zij hebben, word ik doorverwezen naar het nummer van de CEO van het bedrijf in Canada, die onbereikbaar is.
Een medewerker van de klantenservice kan mij als huurder wel vertellen dat ze ‘bezig zijn met het plaatsen van dubbelglas in woningen door heel Nederland’ en dat dat altijd het initiatief van het bedrijf zelf is, niet van de huurder. Maar hoe snel dat gaat of waarom er huizen zijn die al sinds de jaren zestig niet zijn aangepakt, kan ze niet zeggen. Komt er een verzoek binnen van een huurder, dan komt dat ‘binnen bij de technische dienst en kijken zij of er ruimte is’.
Erg hoopvol word ik hier niet van, maar we blijven het proberen, want dat is het enige wat we kunnen. Een huis kopen en zelf verantwoordelijk zijn voor een duurzaam huis is (nog) geen optie. We zijn volledig afhankelijk van de plannen van een log bedrijf dat ver van ons af staat. Ondertussen koop ik nog maar een elektrische deken en een extra kruik.’’
Geen erger warmtelek dan een enkele ruit
Hoe gemakkelijk warmteverlies via glas gaat, wordt uitgedrukt met een zogenaamde u-waarde. Hoe hoger die u-waarde is, des te meer binnenwarmte lekt er op een koude dag naar buiten via het raam. ,,Voor enkelglas is de u-waarde ongeveer 6. Van ouderwets dubbelglas is de u-waarde 3, HR++-glas zit op zo’n 1,2 en met triple glas kom je zelfs onder de 1’’, zegt Omlo.
Kortom: er is nauwelijks een erger warmtelek te verzinnen dan een enkele ruit. ,,Het levert ook een comfortprobleem op’’, legt Omlo uit. ,,Het laagje lucht direct achter de ruit wordt heel koud. Omdat koude lucht zwaarder is dan warme, zakt-ie naar beneden.’’ Door die luchtstroom, die officieel ‘koudeval’ heet, voelt het zelfs met alle ramen dicht alsof het tocht in huis.
Dat is niet fijn wonen, maar daar heeft de eigenaar van een huurwoning meestal geen last van. Mensen met een koophuis kunnen zelf de keuze maken om energiebesparende maatregelen te nemen, en doen dat ook massaal, maar huurders zijn afhankelijk van de eigenaar van hun huis.
Zelf het initiatief nemen
De verantwoordelijkheid lijkt uiteindelijk bij de huurder te liggen. ,,Als huurder kan je een verzoek indienen bij je verhuurder om dubbelglas te laten zetten of andere verduurzamende maatregelen te treffen’’, vertelt huurrechtjurist Amy van Dam. ,,Je moet dan wel akkoord gaan met een redelijke huurverhoging. Als de verhuurder niet wil meewerken, kan je het als huurder afdwingen bij de rechter.’’
Dat klinkt ingewikkeld, maar volgens Van Dam valt dat mee. Dit soort zaken komt voor bij de kantonrechter, waardoor een advocaat niet verplicht is. Het kost wel wat, bijvoorbeeld aan griffierecht. Maar als Van Dam met dit soort zaken naar de rechter gaat, vordert ze die kosten altijd bij de verhuurder.
Verhuurders in de particuliere sector nemen zelf zelden het initiatief voor energiebesparende maatregelen, zegt Van Dam. Het duurt een paar jaar voordat de verhuurder die investering eruit heeft gehaald met de verhoogde huurprijs. Volgens de Woonbond, die opkomt voor de belangen van huurders in Nederland, moet daarin snel verandering komen.
Enkelglas gebrek aan de woning
,,Wij willen dat enkelglas voortaan geldt als gebrek aan de woning, net zoals bijvoorbeeld een lekkend dak’’, legt Woonbond-woordvoerder Marcel Trip uit. ,,Dan moet de verhuurder het verhelpen. Of akkoord gaan met een huurverlaging.’’ Doet je huisbaas geen van beide, dan kan je aankloppen bij de Huurcommissie. Een veel eenvoudiger stap dan die naar de rechter, zegt Trip.
Het zou een relatief eenvoudige aanpassing zijn in de regelgeving, die minister Hugo de Jonge van Volkshuisvesting nog dit jaar kan doorvoeren. ,,Het is een kwestie van politieke wil. En steeds meer partijen zien het belang van betere isolatie in.’’
In september schreef Dagblad van het Noorden over een motie van GroenLinks en PvdA om huurders met energielabel E, F of G een huurverlaging te geven. Premier Mark Rutte zegt dat hij de motie wil uitvoeren door voor huurhuizen met slechte labels punten in mindering te brengen in het puntensysteem (het woningwaarderingsstelsel). Van Dam: ,,Dat zou heel mooi zijn, maar het nadeel is dat het woningwaarderingsstelsel alleen geldt voor huizen in de sociale sector, niet voor die in de vrije sector.’’
Trip verwacht dat pandeigenaren veel sneller in beweging komen als hen een huurverlaging boven het hoofd hangt. ,,Door de bank genomen zien we dat dit een heel goed werkende prikkel is. Bovendien heeft een verhuurder ook profijt van dubbelglas: z’n bezit wordt er beter en waardevoller van.’’
Afspraken met woningcorporaties
Met woningcorporaties zijn al afspraken gemaakt. Voor 2028 moeten zij al hun huizen met energielabel E, F en G beter isoleren. Woningcorporatie Lefier (met woningen in Groningen en Drenthe) kan niet zeggen hoeveel huizen zij nog heeft met enkelglas. Woordvoerder Jasper Bron: ,,Veel huizen hebben bijvoorbeeld beneden wel dubbelglas en boven niet, dus exacte cijfers kunnen we niet geven.’’
,,Sinds kort hebben we mensen de mogelijkheid gegeven individueel een aanvraag te doen voor dubbelglas of bijvoorbeeld zonnepanelen. Eerder kon dat alleen met veel huizen in een keer’’, vertelt Bron. ,,Wij snappen ook dat het zware maanden worden voor mensen in slecht geïsoleerde woningen.’’ Bovendien: ,,We hebben een opdracht, dus we moeten wel.’’
Waarom de afspraken alleen gemaakt zijn met corporaties en niet met particuliere verhuurders, weet Bron niet.
