Christianne van der Wal-Zeggelink, minister voor Natuur en Stikstof en minister voor LNV Piet Adema kijken bewonderend naar Johan Remkes bij de presentatie van zijn bevindingen naar aanleiding van de stikstofgesprekken tussen het kabinet landbouworganisaties. foto: ANP
Mocht premier Mark Rutte topman van de NAVO worden voordat er een nieuw kabinet geformeerd is, dan moet er een andere demissionair premier komen. De naam van de 72-jarige Johan Remkes uit Groningen wordt genoemd. Waarom hij weer?
1. Het moet een VVD’er worden
In het demissionaire kabinet van VVD, D66, CDA en ChristenUnie is de VVD nog steeds de grootste partij. De VVD heeft dus recht op de plek van premier. Die partij kan zelf met een kandidaat komen, maar de andere partijen moeten die tijdelijke premier wel accepteren.
2. De andere partijen gunnen VVD’ers in het huidige kabinet geen ‘premiersbonus’
Wie premier wordt, krijgt alle kans zich te profileren als staatsman of – vrouw en heeft door die extra publiciteit kans op de zogenoemde premiersbonus. Kiezers stemmen graag op iemand die heeft bewezen leiding aan een kabinet te kunnen geven en dat kan zomaar een zetel of 10 extra opleveren bij verkiezingen.
De andere politieke partijen in het demissionaire kabinet zullen de VVD die premiersbonus niet zomaar gunnen. Dat geldt ook voor de partijen die nu bij Putters aan de formatietafel zitten. Alle VVD-ministers die nog een politieke toekomst hebben, met Dilan Yeşilgöz voorop, maken daardoor voor andere partijen weinig kans.
Een ander probleem is dat er dan eigenlijk ook weer een vervanger voor Yeşilgöz moet komen als minister van justitie. Diezelfde problemen gelden voor andere VVD-ministers in het huidige kabinet zoals Mark Harbers van Infrastructuur, Micky Adriaansens van Economische Zaken of Christianne van der Wal van Natuur en Stikstof.
3. De premier moet boven de partijen staan en kunnen verbinden
Johan Remkes is weliswaar een VVD’er maar hij heeft het imago van iemand die boven de partijen kan staan. Hij was commissaris van de Koning in Noord-Holland, waarnemend gouverneur van Limburg en waarnemend burgemeester van Den Haag. Hij is de laatste jaren voor tal van tijdelijke politieke klussen ingezet en wordt gekscherend het ‘duizenddingendoekje’ van de VVD genoemd.
Remkes heeft het geruchtmakende stikstofrapport gepresenteerd. Vooral zijn constatering dat hij ,,wanhoop zag in de ogen van redelijke mensen’’, heeft destijds indruk gemaakt. Hij heeft daarmee voor meer begrip gezorgd voor de situatie van de boeren.
Remkes was ook informateur van het huidige kabinet waarbij hij partijen die eigenlijk niet met elkaar om de tafel wilden toch weer zo ver kreeg samen een kabinet te vormen. Hij kan dus verbinden.
4. De tijdelijke premier moet min of meer populair zijn
Remkes komt veel in de publiciteit en lijkt door rechts en links vaak wel gewaardeerd te worden. Hij lijkt ook typisch de persoon die de veronderstelde kloof tussen stad en platteland kan dichten.
Vanuit de kringen van D66 is tijdens de kabinetsformatie geprobeerd zijn imago te beschadigen door te beweren dat hij te veel drinkt. Maar die beschuldigingen zijn bij die D66’ers in hun gezicht ontploft, Remkes bleek te populair.
Andere VVD’ers die genoemd worden zijn Annemarie Jorritsma en Henk Kamp. Die zijn beide minder geliefd bij politieke tegenstanders, omdat ze soms nogal uitgesproken rechts uit de hoek komen. Jorritsma en Kamp hebben ook geen beste beurt gemaakt bij de toeslagenaffaire en het Groningen-onderzoek. Dat kleeft aan ze.
5. De tijdelijke premier moet meteen aan de slag kunnen
Als Mark Rutte inderdaad NAVO-topman wordt, kan hij mogelijk nog tot 1 oktober premier blijven. Op die datum neemt de huidige secretaris-generaal van de NAVO Jens Stoltenberg afscheid.
Maar zodra bekend is dat hij naar de NAVO gaat, kan hij voor andere partijen mogelijk ook minder acceptabel zijn als demissionair premier. Dus misschien moet de tijdelijke vervanger al eerder aan de slag.
Remkes is al minister en vicepremier geweest en kent het klappen van de zweep. Hij is in principe ook gewoon beschikbaar. Hij is weliswaar ook voorzitter van het Nationaal Programma Groningen en heeft tal van nevenfuncties. Maar dat zijn allemaal geen fulltimebanen en een deel van dat werk zal (wel even) door anderen overgenomen kunnen worden.
