In de regio Groningen Assen zijn 36.000 huizen nodig, maar waar moeten die komen? Dit zijn de scenario's

Voor de verdeling zijn deze scenario’s bedacht:

♦ Voornamelijk in de stad Groningen, waar sowieso de meeste huizen komen (scenario ‘compact’);

♦ Ook een flinke hap naar Assen (scenario ‘op de as’);

♦ Verdeeld langs OV-routes, dus ook in kernen als Hoogezand-Sappemeer, Bedum, Winsum en Zuidhorn, Leek, Roden en Zuidlaren (scenario ‘netwerk’);

♦ zo verspreid mogelijk in 22 kernen (scenario ‘ontspannen’).

De keus is aan de betrokken gemeentebesturen en de provincies. Ze willen nog voor de zomer met een concrete strategie naar Den Haag in de hoop op een financiële bijdrage van het nieuwe ministerie van Volkshuisvesting.

‘Verstedelijking’ moeten bewoners niet letterlijk nemen, zegt wethouder Roeland van der Schaaf (PvdA) van de gemeente Groningen. ,,Die naam is verwarrend. We bouwen de regio niet vol en dorpskernen worden geen stadswijken. Daarom wordt het ook niet een van de vier scenario’s, maar een combinatie.’’

Volgens wethouder Karin Dekker (GroenLinks) van Assen is het niet de bedoeling dat Assen en Groningen als een soort winnaars uit de strategie komen. ,,Stad en Ommeland zijn van elkaar afhankelijk’’, zegt ze. ,,Als de een tekortschiet, moet de ander in actie komen. De strategie gaat niet alleen om aantallen, maar ook om kwaliteit: betere woonplekken, de combinatie van wonen en werken, behoud van voorzieningen. Ook verkeer, natuur, landschap, energietransitie en klimaataanpassing hebben er alles mee te maken.’’

Wethouder Henk Kosters (Gemeentebelangen) van Noordenveld spreekt van een toekomststrategie. ,,Een mooie uitdaging om te laten zien dat prima kunnen samenwerken in het belang van de regio en lokaal maatwerk mogelijk blijft.’’

Energie en vergroenen om hoosbuien aan te kunnen en hittestress voor te zijn, zijn nieuwe onderwerpen voor de regio. Die zet sinds ruim 25 jaar met enige regelmaat (onder meer) woonplannen op papier en spreekt onderling af om niet in elkaars vaarwater te zitten. Ook niet als het gaat om de financieel aantrekkelijke grondverkoop voor extra luxe woonwijken en bedrijventerreinen.

Volgens Van der Schaaf is samenwerken lastig omdat gemeenten per definitie graag bouwen. ,,Dat zit in hun genen vanwege de opbrengsten en omdat groei belangrijk is voor hun voorzieningen. Maar iedereen ziet dat traditionele nieuwbouw aan een dorpsrand niet altijd goed uitpakt. Het ligt vaak meer voor de hand om een braakliggend terrein of verouderde bedrijventerreinen met wonen te verbeteren, maar dat is duur. Zulke projecten zijn moeilijk te realiseren omdat de opbrengsten lager zijn dan in de Randstad. Dat heeft het rijk nog niet automatisch goed tussen de oren.’’

Van der Schaaf is blij dat de regio na de grote crisis van 2008 bij elkaar bleef en de pijn verdeelde. ,,Nu delen we de grote vraag naar huizen. We bieden alle woonwensen: van hoogstedelijk tot puur landelijk wonen, en alles wat daartussen zit. We volgen de ontwikkelingen en zetten af en toe een tandje bij of schalen af. En we proberen te voorkomen dat we elkaar kapot concurreren met allemaal dezelfde populaire woningtypes.’’

Slim bouwen is het uitgangspunt van de strategie. Bij een OV-bijvoorbeeld, zodat bewoners geen (tweede) auto meer nodig hebben en de regio zich minder druk hoeft te maken over drukte op de weg. Of een appartementengebouw bij de dorpskern: een alternatief voor ouderen die - nu de kinderen het huis uit zijn- eigenlijk in een te groot huis wonen dat beter geschikt is voor gezinnen van nu.

José van Schie (PvdA), wethouder in Midden-Groningen, hoopt dat het rijk haar via de regio steunt bij de broodnodige sloop en nieuwbouw in Hoogezand Noord. Zonder extra steun krijgen gemeente en corporaties dat moeilijk of niet van de grond. ,,We willen die wijk aanpakken na het afronden van ons stadshart. Voor andere nieuwbouw zoeken we locaties die economisch of voor de mobiliteit belangrijk zijn: in de buurt van winkelcentra, arbeidsplaatsen en stations. In nieuwbouwwijk Vosholen is ook nog ruimte.’’

Dat de regio bij het rijk aanklopt, is een rechtstreeks gevolg van de Woondeal tussen de gemeente Groningen en het rijk. Dankzij extra subsidies kan de stad de komende tien jaar onder meer de aanleg van de wijken Suikerzijde (voormalig suikerfabrieksterrein) en Stadshavens (langs het Eemskanaal, samen 7000 woningen) versnellen. Vóór 2030 komen er ook nog eens 5000 huizen bij in De Held 3, Meerstad, Reitdiep, Selwerd en het Oosterhamrikkanaal.

Landelijk zijn er zes van die deals, waarmee het rijk het woningtekort aanpakt. Volgens het rijk is er nu landelijk een tekort van 300.000 huizen. Dat loopt op tot een miljoen in 2035. Het tekort ontstaat onder meer door stagnatie in de bouw (sinds de crisis in 2009), afbraak van sociale huurwoningen, bevolkingsgroei, meer kleinere huishoudens en concentratie in steden. De lage rente en de (tot corona) sterk aantrekkende economie spelen ook een rol bij de vraag.

De populariteit van de stad blijkt ook binnen de regio Groningen-Assen. Mensen willen het liefst op de Grote Markt in Groningen wonen, bleek uit eerder onderzoek. Ze vervolgen hun zoektocht aan de zuidkant van de stad (Haren Noord en Ter Borch in Tynaarlo) en trekken vervolgens ‘met de klok mee’ langs Tynaarlo, Assen (trekt ook veel mensen uit andere delen van Drenthe die niet in Groningen kijken), Noordenveld, Westerkwartier en Het Hogeland (Winsum, Bedum) om in Midden-Groningen (Slochteren en Hoogezand) te eindigen.

Met dreigende krimp houdt de regio amper rekening meer nu de huizenprijzen tot zelfs diep in het aardbevingsgebied met 30 tot 50 procent zijn gestegen. Sommige deskundigen voorspelden altijd al dat er genoeg gelukzoekers zijn voor een huisje met een eigen groentetuintje op het platteland. Sinds corona lijken hele volksstammen op zoek naar een betaalbaar huis met een tuin. Makelaars zien ook meer mensen uit de Randstad, die voor zo’n huis meer neerleggen dan de regio was gewend.

Over deze groep nieuwkomers maakt de regio zich voorlopig niet druk, net zo min als over de komst van de Lelylijn die waarschijnlijk alleen doorgaat als er nog veel meer wordt bijgebouwd. De komst van die snelle spoorlijn duurt nog wel even. En voor die tijd verhuist niet iedere Rotterdammer of Amsterdammer naar Groningen of Drenthe, zegt Van der Schaaf. ,,Mensen hebben nog een sociaal leven, met vrienden en familie in de buurt.’’

Of de woningvraag door corona verandert, durft hij nog niet te zeggen. ,,Op de lange termijn is dat spannend, maar vooralsnog komt de woningvraag voor 80 procent uit eigen gemeente, zoals het altijd is geweest. Als er nu vier Amsterdammers meebieden, valt dat op. Het drijft de prijs een beetje op, maar meer is dat nog niet.’’

Hij en Dekker zien wel dat noorderlingen die voor hun werk naar het Westen vertrokken, sinds corona sneller terugkeren. Van der Schaaf: ,,Maar ook dat is niks nieuws en gaat niet om grote aantallen. Het gebeurt wat eerder, maar het zijn geen andere mensen. Je moet beroepshalve ook maar kunnen verhuizen. Voor iemand met een vitaal beroep, zoals een verpleegkundige in het Amsterdam UMC, is dat geen optie.’’