De Drentse commissaris van de Koning Jetta Klijnsma praat mee over de asielopvang aan de Landelijke Regietafel Migratie & Integratie. Foto: archief Marcel Jurian de Jong
De politieke ommezwaai na de verkiezingen vergroot de acute problemen in Ter Apel. De Drentse commissaris van de Koning Jetta Klijnsma ziet hoe Nederlandse gemeenten vaker ‘nee’ zeggen. Ook mist ze actie vanuit kabinet en Tweede Kamer.
Vrijdagochtend zaten ze weer bij elkaar. Leden van de ‘landelijke regietafel migratie & integratie’, waarin het kabinet, de gemeenten, de provincies en het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) overleggen over de opvang van asielzoekers en statushouders.
Van regie is al jaren geen sprake. Ter Apel zit weer in nood. En het wordt er niet beter op, constateert Jetta Klijnsma die aan die tafel namens alle commissarissen van Nederland meepraat. „We hebben al van alles verzonnen, maar zolang je met de hoed in de hand bij gemeenten moet langsgaan blijft het lastig.”
‘Als iedereen helpt, zijn 4000 bedden snel geregeld’
Zonder spreidingswet kunnen gemeenten niet gedwongen worden om asielzoekers op te vangen. „En we merken nu dat er steeds meer gemeenten zijn die gewoon zeggen: nee, kan niet, we hebben geen draagvlak.” Het was al jaren een probleem dat niet alle gemeenten hun bijdrage leveren, maar sinds de verkiezingswinst van de PVV neemt de onwil om te helpen toe, ziet Klijnsma.
„Er zijn 4000 bedden nodig. Als iedereen gewoon even in de hulpstand gaat staan is dit probleem vrij snel getackeld. Dat hebben we voor Oekraïners ook gedaan. Nu zijn er gemeenten die bedden voor Oekraïners leeg hebben staan, maar daar geen andere asielzoekers in willen hebben.”
Welke gemeenten het precies zijn die weigeren om mee te helpen blijft onduidelijk. „Het is niet aan mij om namen te noemen”, zegt Klijnsma. „Dat lijkt me aan de staatssecretaris. Die weet precies om wie het gaat.”
Snel 1300 statushouders naar hotels
Om toch verlichting te brengen voor Ter Apel is vrijdagochtend aan de regietafel wel afgesproken dat statushouders voor wie op korte termijn een huis beschikbaar is, alvast verhuizen naar een hotel of accommodatie in de gemeente waar ze gaan wonen.
„Dat gaat om ongeveer 1300 tot 1400 mensen verspreid over 170 gemeenten”, zegt Klijnsma. „Provincies en COA gaan daarbij helpen dus we verwachten dat dit snel kan.”
Provincies treden nog niet op tegen achterblijvende gemeenten
Op dit moment houden bijna 16 duizend statushouders (vluchtelingen met een verblijfsvergunning) bedden bezet in asielzoekerscentra. Veel gemeenten lopen achter met de huisvesting van statushouders, wat (anders dan asielopvang) wél een wettelijke verplichting is.
Maar ondanks de achterstanden en de allang aangekondigde crisis in de asielopvang, treden provincies nog niet hard op tegen gemeenten die achterblijven – terwijl ze die bevoegdheid wel hebben. Dit tot teleurstelling van burgemeester Jaap Velema van Westerwolde, die zich niet alleen door gemeente- maar ook provinciebestuurders in de steek gelaten voelt.
Gebrek aan sturing kabinet
„Vorig jaar is er wel een inhaalslag gemaakt met de huisvesting van statushouders, en dat heeft ook een tijd soelaas geboden”, zegt Klijnsma. „Nu moeten we er weer bovenop zitten. Als een gemeente echt niets doet kan de provincie ingrijpen, maar daar gaan een aantal stappen aan vooraf. Dat pad is nu wel ingeslagen.”
Op de vraag of dat niet te laat is, verwijst Klijnsma naar een gebrek aan sturing vanuit het kabinet. „Eerst was het crisis, nu gebeurt er niets. Ja, Eric van der Burg (staatssecretaris Justitie en Veiligheid, red.) en Hugo de Jonge (minister Binnenlandse Zaken, red.) doen hun best om mensen onder dak te krijgen, maar vanuit het kabinet en de Tweede Kamer blijft het verder stil. Sinds de uitslag van de verkiezingen is er gewoon minder bereidheid om iets te doen. Ik hoop van harte dat de Eerste Kamer in januari de spreidingswet aanneemt.”
