Polarisatie neemt toe, kwart van de Groningers en Drenten mijdt mensen met een andere mening

Dat blijkt uit het onderzoeksrapport van kenniscentrum CMO Stamm over polarisatie in Groningen en Drenthe. Daarvoor zijn ruim 4700 Groningers en Drenten ondervraagd.

Toegenomen onverdraagzaamheid wordt vooral gezien als belangrijkste oorzaak van die polarisatie. Mensen gaan niet meer in gesprek, luisteren niet meer naar elkaar en respecteren of accepteren geen andere meningen meer. Daardoor ontstaat ook een gevoel van onveiligheid.

Een kwart van de inwoners in Groningen en Drenthe gaat mensen met een andere mening of standpunt liever uit de weg. Bij één op de tien gaan meningsverschillen zelfs zover dat haatgevoelens ontstaan tegenover anderen.

Dat vindtonderzoeker Imke Oosting een zorgwekkend gegeven. „Als je mensen met een andere mening mijdt, hoor je geen andere opinies meer. Je bent niet meer bezig met meningsvorming, maar je hebt al een mening.”

Groningers en Drenten zien om zich heen de meeste wrijving tussen inwoners met een migratie-achtergrond en autochtone inwoners. Ook is er afstand tussen mensen uit de Randstad en de rest van Nederland. Het schuurt eveneens tussen arm en rijk, stad en platteland en tussen gelovigen en ongelovigen.

„Mensen luisteren niet meer naar elkaar”, constateert Oosting. „Dat hoorden wij vaak terug van de mensen in ons panel. We accepteren geen andere mening meer. De onverdraagzaamheid is toegenomen. Dat zien mensen in het gedrag tegen bijvoorbeeld de politie, ambulance of de brandweer. Maar ook op de wijze waarop demonstraties soms uit de hand lopen. Met agressie, het vernielen van dingen. Het gaat om de vorm, niet meer om de inhoud.”

De tegenstellingen worden versterkt door het politieke klimaat in Nederland. Politici zouden een voorbeeldfunctie moeten hebben, maar het ontbreekt sommige Tweede Kamerleden aan fatsoenlijke omgangsvormen en respect, vinden veel panelleden.

Regeringspartij PVV wordt verweten ‘niet verbindend’ te zijn. Haar politiek leider Geert Wilders roept op tot haat, meent een deel van de ondervraagden. Stemmers op de PVV vinden op hun beurt dat ze niet serieus worden genomen en ten onrechte worden weggezet als racisten.

„Mensen worden heel snel in een hokje geduwd”, zegt Imke Oosting. „Treffend was de constatering van een persoon die zich oprecht zorgen maakt om het klimaat. Die wordt door anderen dan gelijk weggezet als een linkse klimaatactivist. Terwijl klimaat toch echt iets is van links én rechts.”

Maatschappelijke kwesties als de spanningen in Israël en Gaza, de asielcrisis, het woningtekort, het klimaat en LHBTIQ-rechten zetten de onderlinge verhoudingen alleen maar meer op scherp. Corona spleet de samenleving ook een tijd, maar wordt nu nauwelijks meer als een probleem ervaren.

Media, en vooral sociale media, worden vaak in negatieve zin genoemd. Zij fungeren als katalysator in het versterken van tegenstellingen. Mensen hebben de neiging om informatie te zoeken die hun bestaande opvatting bevestigt. Algoritmes van bepaalde apps of websites spelen daar handig op in. Dit versterkt vooroordelen en leidt tot minder begrip voor andere geluiden. Veel Groningers en Drenten ergeren zich aan hoe mensen zich online uiten.

„Dat is ook één van onze aanbevelingen”, vult Imke Oosting aan, „we moeten onze kinderen op jonge leeftijd al leren dat ze meerdere bronnen raadplegen voor hun informatie. Dat je niet alles van één kant bekijkt en zeker niet alles klakkeloos gelooft wat je hoort of ziet. Om te vermijden dat je in een fuikterechtkomt.”

In dialoog blijven met elkaar voorkomt ook polarisatie, stelt de onderzoeker. „Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Het zijn vaak de mensen met een uitgesproken mening die het hardst schreeuwen en de aandacht opeisen. Publicitair erg interessant. Maar de grote middengroep, die niet zo extreem denkt en doet, hoor je bijna nooit. Er zou meer aandacht moeten komen voor deze groep. Ook – en misschien wel vooral – in de media.”