De fabriek van Nedmag in Veendam. Foto: Archief Harry/ Tielman
Zoutbedrijf Nedmag uit Veendam kan al jaren zonder feitelijke limiet zware metalen als kwik, arseen en cadmium lozen in het Eems-Dollardgebied. De provinciale vergunning is verouderd, blijkt uit onderzoek van Dagblad van het Noorden.
De vergunning van Nedmag stamt uit 2008. Toen is getoetst of de stoffen in het afvalwater van het bedrijf de Dollard en de Waddenzee niet onaanvaardbaar zouden vervuilen.
Maar sindsdien is de methode van toetsen gemoderniseerd, zijn de lozingsnormen strenger geworden en zuiveringstechnieken soms verbeterd. Daar is de vergunning nooit tot nauwelijks op aangepast. Het milieu in de Waddenzee loopt daardoor mogelijk schade op die te voorkomen zou zijn.
Kwik, arseen en cadmium zijn zogeheten Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS), die vervuilend zijn voor de ecologie. Ze kunnen zich bijvoorbeeld ophopen in organismen. De stoffen zitten in het water dat Nedmag gebruikt voor de zoutverwerking door de fabriek in Veendam. Nedmag zuivert dat afvalwater naderhand, maar er blijven dan alsnog ZZS achter.
Pijplijn loost in Eems-Dollard
Dit afvalwater loost Nedmag vervolgens op de Veenkoloniale Afvalwaterleiding (VKA), een ondergrondse pijplijn. De VKA mondt uit in de Eems-Dollard tussen Eemshaven en Delfzijl. Het water komt zo ook in de Waddenzee terecht. De Eemsmonding, Dollard en Waddenzee zijn Europees beschermde natuurgebieden.
Nedmag is niet het enige Groninger bedrijf dat via de VKA loost. Maar als het gaat om kwiklozingen behoort de zoutwinner wel tot de landelijke top. Zo kwam er via het afvalwater van Nedmag in 2021 4,8 kilo kwik in zee terecht, blijkt uit cijfers die het bedrijf zelf heeft opgegeven.
De gehaltes kwik en arseen in Dollard en Waddenzee zijn al jaren te hoog. Voor ZZS-stoffen is het rijksbeleid dat ze min mogelijk worden geloosd.
Geen maximum
De provincie Groningen is de partij die de vergunningen verstrekt aan bedrijven die lozen via de VKA, zoals Nedmag. De Nedmag-vergunning is na 2008 nog een aantal keer met nieuwe besluiten gewijzigd. Maar uit deze vergunningsdocumenten, verzameld door Dagblad van het Noorden, blijkt dat Nedmag nooit een maximum is opgelegd voor het lozen van metalen.
Zo bestaat er geen limiet voor de hoeveelheid grammen of kilo’s kwik of arseen die het bedrijf jaarlijks in het afvalwater mag afvoeren. Ook zijn nergens maximale te lozen concentraties (micro- of milligrammen per liter) voor deze stoffen benoemd.
De lozingsvergunning werd in 2008 verstrekt door Rijkswaterstaat. Met het ingaan van de Waterwet in 2009 werd de provincie Groningen het ‘bevoegd gezag’ over de vergunning. Sindsdien heeft de provincie de vergunning wel op delen aangepast, maar nooit compleet herzien.
Wel een maximum is er voor de hoeveelheid afvalwater die Nedmag via de VKA mag lozen. In 2008 vroeg - en kreeg - Nedmag toestemming om jaarlijks 4,2 miljoen kuub water te mogen afvoeren. Maar in werkelijkheid loost het bedrijf jaarlijks veel minder. Het ‘afvalwaterplafond’ heeft dus geen dempend effect op de hoeveelheid metalen die in zee terechtkomen.
Strenger
Toetsen van het effect dat stoffen hebben op het water, moet via een vastgestelde methode: het ‘Handboek Immissietoets’. Die methode is sinds 2008 al minstens twee keer gemoderniseerd. Ook zijn normen veranderd, of strenger geworden. Overheden moeten lozingsvergunningen moeten daarom elke vier jaar actualiseren.
De provincie Groningen kon vrijdag nog niet inhoudelijk reageren op de status van de Nedmag-vergunning.
Nedmag-directeur Bert Jan Bruning zegt in een reactie dat het bedrijf de lozingsvergunning niet overtreedt. ,,Daarbij komt ook: wij produceren die stoffen zelf niet. Het kwik is afkomstig uit de grondstoffen die we gebruiken, het arseen zit al in het water uit het kanaal dat we innemen voor de productie. Die bron ligt dus buiten ons terrein en is lastig door ons te beïnvloeden.”
‘Niet meetbaar’
De hoeveelheid geloosd kwik - 4,8 kilo in 2021 - die het bedrijf zelf opgaf, ligt volgens Bruning lager. ,,Soms zijn de gehaltes per liter zo laag, dat we niets kunnen meten. Maar je moet dan verplicht wel een bepaalde waarde meetellen.” Hij erkent wel dat dat voor andere bedrijven eveneens geldt.
Eind vorig jaar heeft Nedmag onderzocht welke opties er zijn om de gehaltes ZZS in het afvalwater naar beneden te brengen, op verzoek van de provincie. Daar wordt nu hard aan gewerkt, zegt Bruning.
