Licht ontvlambare elektrische auto's: brand schip Fremantle Highway voer voor discussie. Maar is dat terecht?

Afgelopen woensdag vloog een deels al uitgebrande elektrische Mercedes EQE spontaan opnieuw in brand toen die uit de Fremantle Highway in de Eemshaven werd gehaald door de bergers.

Oeps. Voer voor criticasters.

Vanaf het moment dat eind juli boven Ameland brand uitbrak in het rampschip werd met de vinger gewezen naar elektrische voertuigen (EV). Toen was er nog sprake van dat er tientallen stekkerauto’s aan boord waren. Later werden dat er zo’n 500. Autobloggers en een rechtse Duitse ex-parlementariër wezen de EV aan als dader van de ramp.

Die beschuldigende vinger werd wat minder stellig toen Boskalis-baas Peter Berdowski zei dat de meeste EV’s aan boord op de onderdekken nog in goede tot redelijke staat verkeerden. Zijn uitspraak werd gretig opgepikt door pleitbezorgers van de EV en Berdowski’s citaat veranderde in pro-groene nieuwsberichten die ook gretig heel de wereld over gingen.

Er bestaan wel zorgen over de risico’s van EV’s, zelfs in het land waar tachtig procent van de verkochte auto’s een stekker heeft: Noorwegen. Zo heeft de rederij Havila in 2022 een verbod ingesteld op het meenemen van EV’s, hybride- en waterstofauto’s in hun ferryschepen tussen Bergen en het duizenden kilometers noordelijker gelegen Kirkenes, vlakbij de Russische grens. Wapens mag je, mits afgegeven aan de crew, wél meenemen. En in een parkeergarage van de Technische Universiteit Delft mogen geen EV’s worden gestald.

Nils Rosmuller is lector energie- en transportveiligheid en verbonden aan het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid in Arnhem. ,,De berger is voorbereid op alle risico’s, wist van tevoren dat dit kon gebeuren en zegt ‘we stonden al paraat en het vuur was dan ook al snel uit’. De haven zegt wel verbaasd te zijn over de brand.” Toch vindt Rosmuller de brand minder een verrassing. „Het verbaasde mij niet zo. Ik moest denken aan de overstromingen september vorig jaar in Florida. Daar vlogen tot weken later EV’s spontaan in branddie in contact waren geweest met zout zeewater.”

Door een chemische reactie van zoutwater met de batterij vatten die elektrische auto’s later alsnog vlam. De Amerikaanse kustwacht waarschuwde na de gebeurtenissen in Florida februari van dit jaar havens, rederijen en overheidsinstanties al over.

Het is volgens Rosmuller ‘überhaupt nog de vraag of brand in de Fremantle Highway is ontstaan in een EV of gewone auto’. ,,Dat er snel wordt gewezen wordt naar de EV verklaar ik uit het aantal branden dat die voertuigen trof die breed zijn uitgemeten in de media. Branden waarbij de brandweer voor een moeilijke opgave werd gesteld en waarbij langdurige en onorthodoxe manieren van brandbestrijding zijn toegepast. Daarbij zitten we in een gigantische transitie van ons wagenpark (van fossiel naar elektrisch). Daarnaast hebben alle grote automerken al terugroepacties van elektrische modellen hebben uitgevoerd als gevolg van brandveiligheidsrisico’s. De brandweer is ook nog zoekende naar veilige en meest effectieve wijzen én materieel om brandende EV’s te bestrijden. Het vergt deels een andere blusmethode dan bij een gewone wagen. Verder herinneren we door de Fremantle Highway boven Ameland ook de ramp met de MS Zoë op de Waddenzee weer akelig goed, en ook het zinken van zo’n ander brandend autoschip Felicity Ace met duizenden EV’s bij de Azoren.”

Het Deense technische instituut voor brandveiligheid onderzocht recent hoe het blussen van drie brandende EV’s op veerboten verliep. Volgens de Denen bleek dat de branden allemaal ‘beheersbaar waren’ en het ‘vervoeren van elektrische auto’s niet gevaarlijker is dan gewone wagens’.

Rosmuller onderschrijft de Deense conclusies ‘niet geheel’. ,,Als je de brand niet klein kunt houden, dan is er op open zee geen houden aan. Waar haal je bluswater vandaan, hoe blus je? De auto’s staan op soms maar twintig centimeter van elkaar. Als crew of brandbestrijder kun je er moeilijk bij, als je dat al zou willen. De veiligheidsrisico’s voor crew en brandweer zijn dan enorm.”

Rosmuller noemt het onacceptabel dat niet ‘meteen’ na de brand aan boord van de Fremantle Highway bekend was hoeveel en waar de elektrische en fossiele auto’s stonden. ,,Eerst spaken ze van twintig, later werden het er een paar honderd en nu blijken het er bijna 500 te zijn. Bij zo’n ramp moet je, om de hulpverlening in hun inzetbeslissingen te helpen, meteen weten welke type auto’s aan boord zijn en zelfs waar die op welk dek staan. Die kennis is van levensbelang voor de bestrijders. Je stuurt die hulpverleners sowieso naar een levensgevaarlijke situatie, die alleen nog maar gevaarlijker wordt als je niet weet wat waar brandt of staat.”

Om de risico’s van een spontaan vlamvattende EV te beperken zou je volgens Rosmuller kunnen werken met speciale brandwerende compartimenten in ferryschepen. ,,Maar ja, 60 of 120 minuten en brandwerend is op volle zee natuurlijk nog niks. Je bent niet zomaar even snel in een haven.”

Oud Groninger Auke Hoekstra is onderzoeker aan de TU Eindhoven, expert en pleitbezorger van elektrische auto’s. ,,Dat het in brand vliegen van elektrische auto’s zo’n heftige discussie doet oplaaien, geeft aan hoe irrationeel mensen vaak zijn. Ik vergelijk het met hoe mensen veel nadenken over seriemoordenaars, terwijl de kans dat je daar het slachtoffer van wordt vrijwel nul is. In het geval van dat rampschip is het ook nog maar de vraag of de brand is veroorzaakt door een EV. Ik lees op sites dat het vuur helemaal niet in zo’n auto is ontstaan. Dus dat beeld dat mensen nu hebben, heeft met de media te maken en niet met EVs zelf.”

Ja, weet ook Hoekstra, ‘EVs branden langer en heter maar zijn minder explosief’. ,,Er is dus minder levensgevaar. Volgens mij is tot nu toe iedereen gewoon weggewandeld uit zo’n auto als die vlam vatte. Ze vliegen bovendien veel minder vaak in brand: tot wel 60 keer minder, dat blijkt op basis van een studie naar meer dan 200.000 autobranden.”

Hoekstra voorspelt dat naarmate de kinderziektes uit de batterijpakketten worden gehaald steeds minder vaak branden met elektrische auto’s voorkomen. ,,De redenen dat EV’s nu soms worden geweerd van schepen en parkeergarages die ik ken zijn onzinverhalen die door (social) media telkens worden herhaald en die sommige mensen geloven.”

Een EV brandt misschien wel tientallen malen minder vaak, Hoekstra weet ook dat zo’n brand makkelijker structurele schade aan staalconstructies veroorzaken door de hogere brandtemperatuur. Ook de TU Eindhoven-deskundige wijst naar de brandweer. ,,Het kan ook zijn dat de brandweer expertise mist bij het blussen. Want voor een brandende EV moet je anders blussen dan een in de fik staande benzineauto en daarom eisen ze dat EV’s op specifieke plekken geweerd worden, zoals bij de TU in Delft dus.”

,,Dat laatste klopt”, zegt Kees Verhagen van de TU Delft. ,,In onze oudste parkeergarage zit geen sprinklerinstallatie. En daar mag je niet met EV’s, hybride en waterstofauto’s staan. Maar, dat is op last van de brandweer. Zij schatten de risico’s in, misschien zijn ze nog niet klaar voor het blussen van brandende auto’s van die soorten.”

Wie krijgen straks gelijk? De stekkerautosceptici of de voorstanders van zo’n auto, of allebei een beetje. Dat het probleem eigenlijk ligt bij hulpverleners en brandbestrijders die nog onvoldoende zijn toegerust op zulke branden. Dat weten we pas na de uitkomsten van het onderzoek van de Panamese overheid naar de oorzaak van de vuurzee samen met de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Maar of die ook de opgelaaide discussie blust, is maar de vraag.