Langstudeerboete is terug van weggeweest. 'Dit zorgt voor enorme druk'

Als het aan de nieuwe coalitie ligt, betalen voltijdstudenten die langer dan een jaar uitlopen in de bachelor- of masterfase 3.000 euro bovenop hun collegegeld. Het collegegeld is volgend jaar 2.560 euro per jaar. Mogelijk is dat in 2026 meer. Dat is het jaar dat de nieuwe maatregel naar verwachting van kracht gaat.

Voorzitter Elisa Weehuizen van de Landelijke Studentenvakbond: ,,De boete is een verbijsterende maatregel die fouten maken onmogelijk maakt. Dit zorgt voor een enorme druk.’’ De vakbond wil actie ondernemen.

Een student die langer over zijn of haar studie doet is niet per definitie lui. Studievertraging kan door tal van redenen ontstaan, laat een studentendecaan van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) weten. Hij noemt een paar voorbeelden: medische, psychische of familieomstandigheden, mantelzorg, zwangerschap, het volgen van extra vakken, het doen van een extra stage of een tweede studie, veel werken uit financiële nood of het doen van een bestuursjaar.

Dat al die studenten ook gestraft worden, is kwalijk vinden verschillende organisaties.

Bestuurders van de RUG en de Hanze zijn zeer teleurgesteld over de onderwijsplannen. Voorzitter Jouke de Vries van het College van Bestuur van de RUG schreef op de website van de Universiteiten van Nederland (UNL) dat de boete de druk op studenten fors vergroot en dat dit de drempel kan verhogen om (door) te studeren, met name voor jongeren uit een gezin met een laag inkomen.

De druk op studenten is al langere tijd een groot zorgpunt. In 2021 en 2023 (tijdens en na corona) is door het Trimbosinstituut groot landelijk onderzoek gedaan naar het mentale welzijn van studenten. Daaruit is gebleken dat veel studenten kampen met angst en depressieklachten en dat zij veel stress ervaren.

Studenten maken zich over veel onderwerpen zorgen. Zo blijkt dat studie, toekomst, de woningmarkt, het klimaat, de polarisatie in de samenleving, oorlog en discriminatie stressfactoren zijn. Maar ook financiën. Een langstudeerboete kan volgens de verschillende instanties bijdragen aan de prestatiedruk en zo een extra stressfactor vormen.

Gemeenteraadsfractie Student & Stad Groningen heeft samen met andere lokale politieke partijen verspreid over het land een gezamenlijke verklaring opgesteld waarin zij het plan voor de langstudeerboete veroordelen. Ook zij vrezen dat de prestatiedruk toeneemt en dat andere activiteiten, zoals vrijwilligerswerk, een bijbaan of een bestuursjaar worden belemmerd. Terwijl studenten zich daarmee juist ontwikkelen en voorbereiden op de arbeidsmarkt. Ook, zo stellen de partijen in hun statement, zijn dit soort activiteiten heel belangrijk voor de studentencultuur in Nederland.

Silvester den Boer, rector van Vindicat, en vicevoorzitter Tijn Bartels van Albertus maken zich nog geen zorgen, maar denken wel dat het gevolgen kan hebben voor het vinden van bestuursleden.

,,Je weet nooit wat voor reden erachter kan zitten waarom mensen hun studie niet nominaal halen. Daarnaast vind ik het jammer dat het nu niet wordt gestimuleerd om een bestuursjaar te doen of iets anders leuks als toevoeging aan je studententijd’’, zegt Den Boer.

Bartels: ,,Het studentenleven is een cruciaal moment om jezelf te ontwikkelen, op intellectueel en persoonlijk vlak’’, zegt hij. Lid zijn van een studentenvereniging is een optie, maar Bartels doelt ook op andere kansen die studenten kunnen pakken zoals een extra stage doen, een tijdje in het buitenland studeren of een groot evenement organiseren. ,,Keuzes die goed zijn voor je ontwikkeling, maar die soms gepaard kunnen gaan met vertraging.’’

Fractielid Robin Hofman van Lijst Sterk, een studentenbelangenvereniging van de Hanze, vindt de langstudeerboete om bovengenoemde redenen ook een slecht plan. ,,Je studententijd is een leerzame periode, op allerlei vlakken. We vinden een langstudeerboete daarom een schokkende keuze.’’ Samen met andere studentenorganisaties beraadt zijn fractie zich op acties.

Het idee voor een langstudeerboete is overigens niet nieuw. Twaalf jaar geleden, in 2012, werd ‘ie ook al eens ingevoerd. De regel was toen maar kort van kracht omdat het kabinet viel. Mede door een motie van VVD en PvdA over de begroting voor 2013 ging er helemaal een streep doorheen. Saillant detail: die motie werd ingediend door Mark Harbers en Ronald Plasterk. Juist ja, de politicus die minister-president wilde worden van dit kabinet.