Waarom gaat de kerk van Overschild de lucht in? En wat verdwijnt er onder de dakpannen? 'We gaan warmte oogsten'

Er wordt hard gewerkt in de kerk uit 1880. Nog even en de kerk gaat de lucht in. Letterlijk. Het gebouw wordt over een maand uiterst voorzichtig anderhalve meter opgetild. Centimeter voor centimeter.

De kerk wordt als het ware doormidden gezaagd. Onder de fundering komen flexibele dempers, een soort van enorme veren of schokdempers. Die moeten voorkomen dat aardschokken doorwerken in het kerkgebouw. ,,De ondergrond kan straks bewegen wat ie wil. De kerk beweegt niet mee’’, zegt bouwkundige Jur Bekooy van Groninger Kerken.

,,Sinds afgelopen najaar zijn we bezig de kerk in een dusdanig goede conditie te krijgen dat we kunnen tillen. Onder in de kerkmuren zijn tientalen gaten geboord. Evenzovele stalen balken zijn in de gevel verankerd. Die zijn nodig om het gebouw omhoog te krijgen.’’

Aanpakken is nodig. De kerk staat midden in het dorp dat zwaar te lijden heeft van de gevolgen van de aardgaswinning. Het gebouw stond jaren leeg en verkeerde ook door bevingsschade in een slechte conditie.

De kerk vertoonde bevingsscheuren. ,,Toen we die zagen besloten we dat het niet alleen tijd was voor restauratie en schadeherstel, maar ook voor versterking’’, zegt Bekooy.

,,De aanleiding van deze klus is natuurlijk vreselijk treurig: aardbevingsschade. Als we dan toch aan de slag moeten pakken we alles in een keer grondig aan.’’ Vijf punten liefst staan er op het bouwprogramma: restauratie, schadeherstel, versterking, nieuwbouw en verduurzaming.

,,We gaan warmte oogsten’’, zegt Bekooy. Niet alleen met zonnepanelen die geplaatst mogen worden op het platte dak van het nieuw te bouwen paviljoen.

,,Met een nieuwe aanpak die we niet eerder in een kerk hebben gebruikt gaan we energie winnen: met dakpannen. Die nemen warmte op. Onder de dakpannen komt een buizensysteem waardoor water stroomt, een warmtewinsysteem. In de zomer kunnen we energie oogsten en in de grond stoppen. Een overschot aan energie slaan we in de grond op en kunnen we in koude tijden met behulp van warmtewisselaars weer gebruiken om de kerk op temperatuur te houden.’’

Het is een voor dit soort monumentale gebouwen uniek systeem. ,,Je ziet er niets van. Alles zit letterlijk onder de pannen.’’

Zo gaat het ook met de rest van het werk. ,,De versterking is straks van binnen en van buiten zo min mogelijk zichtbaar.’’

De kerk wordt ook recht gezet. Het achterste deel is 20 centimeter meer weggezakt dan het voorste gedeelte. Daarom ook is de lantaarn, oftewel de torenspits bewust scheef gemaakt. ,,Als we gaan tillen staat straks alles recht.’’ De werkzaamheden moeten in de loop van volgend jaar klaar zijn. Dan wil de stichting de kerk in gebruik nemen als ontmoetingsruimte, als trefpunt voor het dorp en toeristen.