Jacques Wallage thuis in Groningen in 2018. Foto: Corn� Sparidaens
Als PvdA’er heeft hij natuurlijk grote bezwaren tegen Geert Wilders. Maar Jacques Wallage vindt ook dat de verkiezingswinst van de PVV omgezet moet worden in regeringsverantwoordelijkheid. Informateur Ronald Plasterk heeft het niet zo best gedaan, oordeelt Wallage.
De 77-jarige Wallage, oud-burgemeester van Groningen, was in 2010 samen met VVD’er Uri Rosenthal een van de informateurs. Hij zag de afgelopen maanden een ,,onervaren’’ informateur aan het werk, zegt hij over zijn afgedreven partijgenoot Plasterk.
Al rond 10 januari gaf Omtzigt aan dat hij niet in een kabinet met Wilders wilde. ,,Op dat moment had de informateur zijn opdracht terug moeten geven aan de Tweede Kamer’’, vindt Wallage. ,,De opdracht was immers om te onderzoeken of er met de vier partijen samen een kabinet te vormen was. Op het moment dat bleek dat dat niet kon, had ie moeten ophouden.’’
‘Groezelig beeld, Omtzigt voelde zich geschoffeerd’
Maar de onderhandelingen gingen verder. Ook toen Omtzigt vorige week uit de besprekingen stapte, gingen de drie overige partijen onder leiding van Plasterk verder.
Dat roept een ,,groezelig’’ beeld op, vindt Wallage. ,,Omtzigt voelde zich waarschijnlijk geschoffeerd dat ze zonder hem verder zijn gaan praten. Dat was ook wel op te maken uit zijn woorden’’, meent hij. ,,Ze zijn met zijn drieën bij elkaar gaan zitten om Omtzigt op zijn donder te geven en dat via twitter naar buiten te brengen. En Plasterk is daar in meegegaan.’’
De informateur heeft daarbij te veel de kant van de drie gekozen, terwijl hij formeel boven de partijen had moeten blijven staan. ,,Hij is gevraagd door Wilders en had minder de indruk moeten wekken dat hij his masters voice sprak.’’
‘Vroegtijdig verlaten is waardeoordeel’
Wallage wijst op een passage in het verslag van de informateur, waarin Plasterk schrijft dat Omtzigt ‘vroegtijdig’ de onderhandelingen verliet. ,,Dat is een waardeoordeel.’’
Dat Plasterk vervolgens in zijn verslag de conclusie trekt dat een rechts kabinet wel degelijk mogelijk is, noemt Wallage ,,jongleren zonder ballen’’. ,,Hij heeft geen overeenstemming weten te bereiken met die vier partijen maar trekt toch de conclusie.’’
Den Uyl kwam ook niet in kabinet
De oud-burgemeester vindt dat de partij van Wilders in een kabinet vertegenwoordigd zou moeten worden, om zo ook eens verantwoordelijkheid te tonen. ,,Het is belangrijk dat de verkiezingswinst gespiegeld wordt in kabinetsdeelname. De informateur zou er alles aan moeten doen om Wilders verantwoordelijkheid te laten dragen.’’
Dat zegt Wallage ook omdat de formatie van 1977 voor de PvdA zo gruwelijk is misgelopen. Destijds had Joop den Uyl de verkiezingen flink gewonnen, nadat hij vanaf 1973 een kabinet had geleid. ,,Iedereen rekende er op dat er een kabinet Den Uyl zou komen maar de onderhandelaars van de PvdA stelden erg hoge eisen, terwijl er ook een ander kabinet, CDA en VVD, mogelijk was. We weten sindsdien dat je de verkiezingen kan winnen en toch niet in een kabinet kan komen.’’
Dat zou nu niet zo moeten gaan, vindt hij. ,,Ik kijk dan niet naar Wilders maar naar al die mensen die op hem gestemd hebben. Maar dat geldt ook voor Omtzigt. Als nieuwe partij zomaar met 20 zetels in de Kamer komen is een enorme prestatie. De informateur had daarom meer zijn best moeten doen Omtzigt er bij te houden.’’
‘Nieuwe informateur streng en formeel’
Wallage vindt dat er nu verder gekeken moet naar een extraparlementair kabinet, waarbij de vier partijleiders in de Kamer zitten. ,,Je zou nu eerst aan alle partijen, ook de partijen die tot nu toe aan de zijlijn staan, moeten vragen onder welke omstandigheden ze zo’n extraparlementair kabinet kunnen steunen.’’
Omdat de VVD eerder al heeft aangegeven niet in een kabinet te willen, zou er ook een minderheidskabinet van alleen PVV en BBB mogelijk zijn. ,,Dat is wel een heel smalle basis. Nee je zou nu eerst andere partijen moeten vragen. Die leunen nu rustig achterover. Een nieuwe informateur moet daar heel streng en formeel mee bezig gaan.’’
