'Ik ben bang dat Zoutkamp eigen rechter gaat spelen'

Het is deze zaterdagmiddag dé plek waar heel Zoutkamp samenkomt: de Spar aan de Dorpsstraat. Niet alleen voor een boodschap, maar ook voor een praatje met dorpsgenoten. Gesprek van de dag, al wekenlang, zijn de asielzoekers die worden opgevangen in de Marnewaard terwijl ze wachten op registratie in Ter Apel.

Afgelopen week lieten ondernemers en de handelsvereniging aan raadsleden weten dat er overlast en een gevoel van onveiligheid is, en dat er iets moet veranderen.

De eigenaren van de Spar hebben het er druk mee. Ze trokken eerder al aan de bel dat het ze te veel wordt. Soms staan er groepen van dertig tot veertig asielzoekers voor de deur en er worden bijna elke dag mensen betrapt op stelen, vertelt medewerker Koen Lukkien. „Normaal gesproken wordt er een of twee keer per jaar wat gestolen hier.” Het is een kleine groep die voor overlast zorgt, maar die vallen wel het meeste op en verpesten het voor de rest, zegt Helga Bergstra van de Spar.

Vandaag is het ook weer raak. Twee jongens die zeggen geen Engels te spreken zijn staande gehouden omdat ze bier probeerden te stelen. Ze betaalden elk één blikje, de rest verdween in hun tas. Ze hangen een onduidelijk verhaal op over dat ze hun geld op het kamp hebben laten liggen. Er zijn drie boa’s aanwezig en de politie is gebeld. Twee mannen van de marechaussee waren toevallig in de buurt en nemen de twee in hun auto mee naar het politiebureau in Zuidhorn. „De politie is te druk, dus ze kunnen hier nu niet heenkomen.” De blikjes bier die de jonge mannen wel betaalden drinken ze voor de deur van de supermarkt op terwijl ze wachten.

Een van de boa’s vertelt: „We doen wat we kunnen om de mensen in Zoutkamp zich zo veilig mogelijk te laten voelen, maar we zijn heel beperkt in wat we kunnen doen.” Er zijn zes extra boa’s bijgekomen, en ze hebben het voordeel van hun uniform, waardoor er beter naar ze geluisterd wordt dan naar willekeurige inwoners. Politie is er echt te weinig, vertelt hij.

Rond 11.00 uur valt het nog mee met de drukte. De meeste bezoekers zijn Zoutkampers op leeftijd die ‘moi’ tegen elkaar zeggen en verse broodjes kopen voor het weekend. Tieners verlaten met frikandelbroodjes de winkel en vertrekken met een grote muziekbox richting de dijk. De asielzoekers mengen zich rustig met het winkelpubliek.

Samuel Ghirmay uit Eritrea laat zien wat er in zijn plastic tas van de Spar zit. Zakken chips, wat frisdrank, pakjes sigaretten. Het valt hem op hoe vriendelijk iedereen in Nederland is. Iedereen zegt hoi. „In Griekenland werd ik genegeerd.” Hij heeft er een lange reis opzitten, via verschillende Noord-Afrikaanse landen, Griekenland, Albanië, Oostenrijk en België. Hij is nu twee dagen bij Zoutkamp.

Het mag dan een rustige dag zijn, de overlast en de onrust is echt erg toegenomen, vertellen bijna alle voorbijgangers. Elke dag worden mensen aangehouden voor diefstal, mensen vinden asielzoekers in hun tuin of schuur, dochters durven niet alleen op de fiets naar de manege of de hond uit te laten, en fietsen en auto’s moeten ineens op slot.

„Er zijn gewoon te veel mensen voor hoeveel inwoners Zoutkamp heeft,” zegt een ondernemer die niet met zijn naam in de krant wil. „Ik praat voor de gemeenschap, niet als individu.”

Hij heeft een paardenhouderij aan de rand van het dorp. „Als ik asielzoekers in mijn schuur of op mijn terrein tegenkom jaag ik ze weg met mijn honden. Ik ben bang voor het moment dat er echt iets ergs gebeurt, dat mensen in Zoutkamp eigen rechter gaan spelen. We gaan dezelfde kant op als Ter Apel.”

„Na de bijeenkomst over de opvang dacht ik dat het mee zou vallen”, zegt een andere ondernemer. „De gemeente en het COA zeiden dat de asielzoekers niet vaak naar Zoutkamp zouden komen, omdat ze er maar een paar dagen zouden verblijven. Bovendien hebben we van de Afghanen (in de kazerne aan de andere kant van de weg tussen Zoutkamp en Lauwersoog, red.) geen last.”

Voorzitter van Dorpsbelangen Zoutkamp Daan Oostindiën en de ondernemers vertellen over een groepsapp waarin mensen uit het dorp voorvallen delen. De aanhouding van die ochtend ging ook meteen rond. „Ik heb het er erg druk mee,” vertelt Oostindiën. „Het voelt alsof we op eigen houtje een burgerwacht op moeten zetten, terwijl dit te taak van de politie of COA zou moeten zijn.”

Donderdag hadden gemeente, dorpsbelangen en ondernemers overleg over de situatie. Daarin zijn dezelfde beloften gedaan die al eerder werden gedaan, vertelt Oostindië. Hij heeft weinig vertrouwen dat het verschil gaat maken.

Komende woensdag opent op de locatie in de Marnewaard een winkeltje waar de asielzoekers simpele dingen als snacks en sigaretten kunnen kopen. Daardoor zouden ze minder naar Zoutkamp hoeven te gaan.