Een deel van het windmolenpark N33 bij Meeden. In totaal staan er 35 windturbines.
De komst van 35 gigantische windturbines verscheurde Meeden in Oost-Groningen. Het heftige verzet leidde zelfs tot strafzaken en veroordelingen. De rust keerde nog niet terug. Omwonenden – ook uit nabijgelegen dorpen – klagen over de zware bromtoon van de molens, die hen tot waanzin drijft. Sommigen slapen in de camper of op kantoor, om maar niet thuis wakker te liggen van Het Geluid.
Ze huilt. En Jesse Klaver slaat een arm om haar heen. Zoveel ellende, vertelt ze, door die bromtoon van de dag en nacht draaiende windmolens. Het vreet haar op, sterker: het vreet haar dorp op.
De fractievoorzitter van GroenLinks in de Tweede Kamer bezoekt deze dinsdagavond op de laatste dag in mei Meeden in Oost-Groningen. Op verzoek van dorpsbewoner Siep van der Velde, die Klaver en premier Mark Rutte maart vorig jaar ontmoette tijdens een televisiedebat bij de EO. Tegen beiden had de plaatselijke ondernemer gezegd: ‘Ik kan het je niet in een minuutje uitleggen hoe erg dat lage bromgeluid is van die windmolens, wil je eens langskomen?’ Beiden stemden in. Klaver houdt woord en daar zit hij nu, in het dorpshuis.
Het Geluid is vergelijkbaar met een stampende generator, het is allesdoordringend en ziekmakend, zegt de vrouw. Geregeld ontvlucht ze haar huis om te slapen op kantoor, omdat een goede nachtrust voor haar thuis onmogelijk is geworden. Het Geluid verscheurt haar relatie. Uit ellende kochten ze een camper om elders de nacht te kunnen doorbrengen. Het Geluid dringt tot diep in haar lijf, doodmoe wordt ze ervan, vertelt ze. Op haar werk zit ze soms te janken. En nu weer. Klaver schrikt ervan.
Siep van der Velde uit Meeden was bij de vergadering in Den Haag. Hij snapt niks van de opstelling van de windmolenexploitanten, begrijpt gewoon niet hoe ze denken: ,,Als je nieuwe auto naar de paardenstront stinkt, ga je terug naar de leverancier. En die geeft je een ander, en gaat uitzoeken wat het probleem is. Maar windmolenbouwers staan daar blijkbaar boven”, verzucht hij. Foto: Corné Sparidaens
‘Je kunt het bromgeluid niet uitzetten’
Ook een andere dorpsbewoonster zegt ‘niet meer te slapen’. Ze was nooit tegenstander van die 35 windmolens; ach, hoort bij een duurzame samenleving, dacht ze monter. Het gezoef van die wieken kon ze nog wel hebben, maar toen die lage dreunen aanhielden, en ze ‘s nachts gefrustreerd wakker lag, met de ramen dicht en oordopjes in, veranderde dat: ,,Je kunt het bromgeluid niet uitzetten. We wonen zó mooi, maar we slapen niet meer.”
In het dorpshuis zitten ook de plaatselijke huisarts Cornelis Pet en erkend geluidsexpert Jan van Muijlwijk, die geluidsmetingen doet in het hele land. En andere dorpelingen van de ‘geluidswerkgroep’. De werkgroep heeft inmiddels ruim zeshonderd klachten geregistreerd, gepresenteerd in een spreadsheet:
... weer wakker ... ik slaap niet ... het lijkt alsof er continu meerdere vliegtuigen of straaljagers overvliegen ... het geluid buldert door het hoofd en veroorzaakt een drukkend gevoel ... er is geen plek in huis waar we aan het gekmakend geluid kunnen ontkomen ... ik krijg kalmeringstabletten om rustig te worden ... soms met de handen voor de oren ... het resoneert als het ware door het huis ... afgelopen nacht was slopend ... hoge hartslag na wakker worden ...
Klaver hoort hoe het windmolenpark het sociale weefsel van het dorp aan flarden scheurt. Niet alleen door het felle verzet tegen de komst ervan – tot aan bedreigingen en het dumpen van asbest toe – of door de veroordeling van activisten, die vanuit Den Haag zijn weggezet als ‘terroristen’. Nu die strafrechtelijke ellende achter de rug is en de molens draaien, wordt het dorp nog verder tot wanhoop gedreven. Door de lage bromtonen. Het Geluid.
Windpark N33 levert jaarlijks stroom voor 140.000 huishoudens
Windpark N33 telt 35 windturbines, van het type Siemens Gamesa DD-130, met een ashoogte van 135 meter. De wieken reiken tot bijna 200 meter hoog. De meeste staan bij Meeden: 27 stuks. Bij Wildervank en Veendam staan er acht, op twee locaties. De jaarlijkse opbrengst is 500 GWh; dat staat gelijk aan het jaarlijkse verbruik van circa 140.000 huishoudens. Windpark N33 levert een zesde van de doelstelling van de provincie Groningen voor ‘wind op land’: groene energie door windmolens.
Kinderen komen ‘s nachts uit bed en vragen of ‘die motor’ uit kan, of dat dat ‘grasmaaien’ eens kan stoppen, vertelt een dorpeling. Tegenover de kleintjes doet ze er niet hysterisch over, uit vrees dat ze een tik meekrijgen van alle spanningen die de geluidsellende veroorzaakt.
Bewoners van Meeden en omstreken klagen over bromtonen door de windmolens. Foto: Corné Sparidaens
Meeden is tot op het bot verdeeld
Openlijk over Het Geluid praten doen Meedenaren niet graag. Het dorp is tot op het bot verdeeld; sommigen profiteren financieel fors doordat die molens op hun land staan, anderen hebben alleen maar last van ‘die monsters’. Dorpsbewoners kijken elkaar onderling scheef aan.
Klaver wil weten welke politici in Meeden zijn geweest. De werkgroep somt op bij wie ze allemaal met de pet in de handen hebben gestaan: het college van Midden-Groningen, de verantwoordelijke wethouders, het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, de Gemeentelijke Gezondheidsdiensten, het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) en natuurlijk ook bij de windmolenbouwer Siemens en de eigenaren van het molenpark RWE en Eurus Energy.
Einde van het liedje: Siemens stelt dat de windmolens niet brommen en wil geen e-mails meer beantwoorden, zeggen de bewoners. En de politiek staat machteloos: er zijn geen wettelijke normen voor ‘bromtonen’ – officieel ‘laagfrequent geluid’ – en dus valt er niks te handhaven.
Ook Klaver heeft niet direct een oplossing, zegt hij eerlijk in het dorpshuis, maar hij belooft er een weekje op te kauwen. ,,Ook als ik niets kan doen, zal ik het tegen jullie zeggen.’’
Een week later meldt hij dat hij een gesprek heeft gearrangeerd, op maandag 4 juli, in het parlementsgebouw in Den Haag. Hij zal voorzitter zijn. Pers is niet welkom, want dat maakt de aanwezigen – vertegenwoordigers van Siemens, RWE, Eurus Energy en het ministerie van EZK – mogelijk kopschuw. Klaver zegt zich hard te maken dat het probleem ,,gewoon moet worden opgelost”. De negen uitgenodigde dorpsbewoners zijn opgetogen: zou dan nu eindelijk ...?
Huisarts Cornelis Pet zit met zijn praktijk en woonhuis midden in het dorp. Vanuit zijn behandelkamer én zijn keuken kijkt hij naar een wiebelende horizon van draaiende molens. Foto: Corné Sparidaens
Van ellende dan maar in de camper slapen
Huisarts Cornelis Pet zit met zijn praktijk en woonhuis midden in het dorp. Vanuit zijn behandelkamer én zijn keuken kijkt hij naar een wiebelende horizon van draaiende molens. Tientallen staan er, sommige heel dichtbij, andere verderop. Hij zit in een spagaat. Hij kent talloze patiënten die aangeven gebukt te gaan onder Het Geluid. Maar hij is ook de huisarts van boeren die verdienen aan die windmolens op hun land. Daarom drukt hij zich zeer zorgvuldig uit.
De dorpsdokter besefte dat er iets structureels aan de hand was toen de huishoudster op een ochtend klaagde dat ze die nacht ‘wéér niet had geslapen’, net zoals de dokter zelf die nacht had wakker gelegen. Net als veel andere bewoners was ook hij ‘s nachts op jacht gegaan – op handen en voeten door het huis – naar waar toch dat verrekte rotgeluid vandaan kwam: de koelkast, de cv-ketel? De dokter had zelfs een keertje alle stroom uitgezet. Niks hielp.
Zijn praktijk telt 2300 cliënten. Van hen ondervindt naar zijn schatting 20 procent hinder van het laagfrequente geluid van de molens. In de anderhalf jaar dat de molens draaien ziet hij de klachten toenemen. ,,Als je maanden slecht slaapt word je ziek. Hoe langer het duurt, hoe meer problemen je krijgt. Sommige mensen hebben een hoge bloeddruk gekregen of duizeligheidsklachten. Maar op den duur krijg je ernstige gezondheidsproblemen.”
,,Ik ken mantelzorgers die niet meer voor een gezinslid kunnen zorgen, omdat ze ‘s nachts niet meer kunnen slapen. Er zijn ook heel oude mensen, die tegen mij zeggen: ‘Als ik zo nog een paar jaar moet leven, dan hoeft het voor mij niet meer’.”
De verdeeldheid in het dorp is voelbaar in zijn spreekkamer. ,,Ik kan geen partij kiezen, want ik ben hulpverlener. Ik laat niet het achterste van mijn tong zien als iemand erover begint in de spreekkamer. Als ik tegen een boer in de spreekkamer zeg dat ik last heb van die molens, zegt hij: ‘Ik heb twee zoons. Die kunnen nu boer worden, want nu is er geld genoeg’.”
Huisarts Cornelis Pet zit met zijn praktijk en woonhuis midden in het dorp. Zijn praktijk telt 2300 cliënten. Twintig procent daarvan - schat hij - ondervindt hinder van het laagfrequente geluid van de molens. Foto: Corné Sparidaens
‘We kunnen niet handhaven, want het mag’, zegt wethouder
,,Er zijn patiënten uit boerenfamilies, die zelf geen boer zijn en die in het dorp wonen, die er ook last van hebben. Mensen die werken voor de omgevingsdienst (dé milieutoezichthouder van gemeenten en provincies, red.) zeggen dat de dienst klachten krijgt, maar dat zij worden gesommeerd er niks mee te doen. Ze rijden het veld in voor de show, en rijden weer terug. Die mensen voelen zich ook schuldig. De gemeente zegt letterlijk tegen ons: ‘Als we gaan handhaven, riskeren we een tegenclaim van de exploitanten, en dan is de gemeente failliet. Dan kunnen wij het vuilnis niet meer ophalen, dan moet de sporthal dicht.’ Maar ondertussen liggen de mensen wel wakker.”
Aangeschoven bij de dokter is een lid van de geluidswerkgroep. Hij wil anoniem blijven: ,,Ik fiets soms door de omgeving, en dan rijden er altijd één of twee autobestuurders even achter me aan, die me strak aankijken. Ik vind dat intimiderend. We maken ons ernstig zorgen om de volksgezondheid. In de publiciteit komen doen we liever niet. We spreken mensen met zelfmoordneigingen. Er zijn ondernemers die hoorndol worden, hun kinderen slapen slecht, presteren slecht op school, sommige gezinnen worden onderling zo kribbig dat ze elkaar half de tent uitslaan.”
Wethouder Erik Drenth (CDA) van de gemeente Midden-Groningen is volstrekt helder in het half uurtje dat hij heeft om vragen te beantwoorden. De gemeente kán niet handhaven. Want er zijn geen wettelijke normen voor laagfrequent geluid. Juridisch staat de gemeente machteloos. ,,Dat is het lastige aan onze positie, maar we ontkennen het probleem absoluut niet”, zegt de wethouder in een vergaderzaaltje in het gemeentehuis in Hoogezand.
,,We kennen de verhalen van de overlast, we praten met de mensen die ‘s nachts niet kunnen slapen. Het leidt tot publieke druk op de gemeente. We krijgen handhavingsverzoeken, maar er is geen feitelijke overtreding. Het probleem is: het mág.”
,,Het zorgt vooral ‘s nachts voor problemen, vanwege de nachtrust”, zegt de wethouder. „Ik denk: zet ze gewoon stil ’s nachts. Het zou zo mooi zijn als de exploitanten dat ten minste als blijk van goodwill richting de inwoners doen, totdat het is opgelost. Dat morele appel hebben we gedaan. Dat is niet gehonoreerd, dus het zal om veel geld gaan als je zoveel molens stil moet zetten. Maar in Friesland staan hetzelfde type molens, en die veroorzaken deze problemen niet. Al twee keer is gepoogd de situatie te verbeteren met technische ingrepen.”
Fokko van der Schuur uit Meeden. Foto: Corné Sparidaens
‘Horizon staat nooit meer stil’
Fokko van der Schuur, die midden in het dorp woont in een plaatje van een huis dat hijzelf heeft gebouwd, zegt vermoeid te zijn sinds de komst van de molens en dat ook de slaap slechter komt. ,,Compensatie, daar hebben we niks aan. Daar draait het niet om. Het gaat om onze gezondheid. Je kunt er hartproblemen van krijgen, en weet ik wat allemaal nog meer.”
,,Mensen durven er niet veel over te zeggen. Het windmolenpark zet de verhoudingen onder druk. Noem het een trauma, het voelt ook echt als een scheuring. Eerder kwam ik graag op dorpsfeesten, maar ik heb er niet zoveel zin meer in. Er zijn mensen die profiteren ervan, het schuurt.”
,,Weet je, er speelt nog iets anders. Als je een schilderij bekijkt van de oude meesters, van zo’n mooi ouderwets landschap, dan word je rustig. Als je nu naar buiten kijkt … de horizon staat nooit meer stil! Altijd in beweging, permanente onrust.”
Als hij dat zegt, raakt Van der Schuur geëmotioneerd. ,,Ik heb deze plek gekozen voor mijn rust, om te genieten van de natuur. Dat kan niet meer. Dat pakken ze je gewoon af. Zonder vragen te stellen, klaar. Ik zie buiten die dingen constant draaien, en denk: god, wat een ergernis. Ik koop elke maand een staatslot, in de hoop dat-ie hier valt. Dan ga ik naar Drenthe, dat meen ik echt. Ondanks dat ik het hier met mijn blote handen zelf opgebouwd heb. Hier ligt mijn hart en toch hoop ik dat ik weg kan.”
Fokko van der Schuur: ,,Compensatie, daar hebben we niks aan. Daar draait het niet om. Het gaat om onze gezondheid. Je kunt er hartproblemen van krijgen, en weet ik wat allemaal nog meer.” Foto: Corné Sparidaens
‘Weer een verschrikkelijke nacht. Bar en boos’
Den Haag, maandagavond 4 juli. Negen dorpelingen uit Meeden zijn ruim op tijd voor de bijeenkomst onder leiding van Jesse Klaver. In de binnenstad doden ze nog eventjes een uurtje de tijd voordat ze zich melden in een zaal in de nieuwbouw van de Tweede Kamer.
Onderweg naar Den Haag kregen de dorpelingen onverwachts een mailtje van de exploitanten. Tot hun verbazing lezen ze vlak voor de meeting dat Eurus Energy en RWE claimen dat er ‘aanpassingen zijn gedaan en de klachten zijn verminderd’.
Siemens zou met een ‘software-update’ het geluid – ‘dat er niet hoorde’ – er hebben uitgefilterd. De ‘allerlaatste verbeteringen’ zouden in mei zijn uitgevoerd. Er zou ‘bijna geen hinder’ meer worden ervaren. Een bijgevoegd kaartje toont een halvering van de klachten. Maar de exploitanten erkennen ook dat het ministerie van EZK nog altijd bestuurlijk overleg voert met alle betrokkenen, omdat er ‘nog steeds zorgen leven bij omwonenden van het windpark’.
In tegenstelling tot wat de exploitanten beweren staan in de klachtenlijst van de werkgroep meerdere klachten van ná die ‘software-update en allerlaatste verbeteringen’:
Wat een fantastisch begin van het weekeinde. Hoezo nieuwe software. Stekker eruit (14 mei)
Niet normaal. Wat een verschrikkelijke herrie (28 mei)
Kan eindelijk de stekker uit die k*-windmolens? Niemand die ons gelooft (28 mei)
Na ongeveer 2 maanden nog steeds dat snelweggeluid, dus het blijft overlast en gaat niet weg, stoppen met dat geëxperimenteer (30 mei)
Wat een verschrikkelijke nacht hebben we weer achter de rug. Bar en boos (10 juni)
Vannacht weer geen oog dicht gedaan, erg frustrerend, want ik moet om half zes op voor een afspraak in het Westen. De overlast lijkt over het geheel gezien nauwelijks te zijn afgenomen sinds de software update (29 juni)
De welbekende mechanische bromtonen op dit moment en al enige tijd gaande (3 juli)
Sinds gisteren weer ernstige geluidsoverlast We krijgen ’s nachts vrijwel geen slaap! Wanneer wordt er eens daadwerkelijk wat aan gedaan? Hier ontstaan ernstige gezondheidsklachten !door! Tot nu is er niks aan gedaan, dan loze beloften! (7 juli)
De bromtoon is momenteel weer niet te harden (8 juli)
Siep van der Velde was bij de ontmoeting in Den Haag, onder voorzitterschap van Jesse Klaver: ,,Jesse Klaver blijft op de achtergrond meekijken. Over twee maanden wil hij de voortgang horen." Foto: Corné Sparidaens
Aan de vergadertafel in het Kamergebouw laat Klaver iedereen zich eventjes voorstellen. De dorpsdelegatie hoort ronkende functietitels, die forse jaarsalarissen verraden: CEO, Managing Director, Senior Advisor Public Affairs, Stakeholder Manager, Asset Management en Director Asset Management. De bijeenkomst duurt 2,5 uur.
Nee, de heren en dame gaan de windmolens ‘s nachts natuurlijk niet stilzetten, in afwachting van een oplossing voor Het Geluid. Dan zouden ze honderdduizenden euro’s mislopen.
De Siemens-CEO legt de bal terug bij de bewoners; die moeten eerst maar eens goede ‘ervaringsgegevens’ verzamelen en doorgeven, dan kijken ze er verder naar.
,,Maar er liggen 624 klachten”, stamelt Siep van der Velde, die de hele vergadering door schudt met zijn hoofd, uit pure frustratie. ,,Hoe duidelijk moet je zijn: er worden mensen ziek van, die ervaren ellende, liggen te janken van dat rotgeluid, daar moet je toch wat mee doen!?’ Maar ze voldoen aan de norm, horen de dorpsbewoners, dus ze kunnen nergens op gepakt worden, hun ‘verhaal is afgedekt’.
Siep van der Velde uit Meeden was bij de vergadering in Den Haag: ,,Ik heb de hele vergadering een rotgevoel gehad. De mensen tegenover ons zaten er niet van harte, ik voelde geen enkele compassie.” Foto: Corné Sparidaens
Met een kluitje in het riet gestuurd
Met een gigantische kater rijden ze vanuit Den Haag terug naar het Noorden. Hun gesprekspartners trokken na de bijeenkomst hun jasjes recht, met alleen de toezegging dat er ‘nader onderzoek’ moet komen. Bij de dorpelingen kwamen de tranen van frustratie op weg naar huis.
Op de terugweg stopt de delegatie bij een Shell-benzinestation bij Hoogeveen. Om eventjes stoom af te blazen. ,,Ik heb de hele vergadering een rotgevoel gehad”, trapt Van der Velde af. ,,De mensen tegenover ons zaten er niet van harte, ik voelde geen enkele compassie.”
Ook anderen hebben dat gevoel. Er vallen harde woorden, het komt tot een ontlading, tot tranen aan toe. Ze zijn met een kluitje het riet ingestuurd, vinden ze.
Daags erna, in zijn achtertuin, blikt Van der Velde terug op die avond in Den Haag: ,,Wij zijn op pad gestuurd met huiswerk. Wij konden niet anders dan akkoord gaan, het was het enige dat erin zat. Ik vroeg nog: ‘Waarom erkennen jullie niet dat dit een groot probleem is? Maar ik kreeg geen antwoord. Je zou kunnen zeggen dat we resultaat hebben geboekt. Maar toch kom je er met een rotgevoel weg. Omdat ze niet willen.”
,,Jesse Klaver blijft op de achtergrond meekijken. Over twee maanden wil hij de voortgang horen. Ik begreep dat hij de mensen met pijn en moeite om de tafel had gekregen. Dat hij er persóónlijk achteraan moest bellen, want zijn medewerkers kregen het niet voor elkaar. Zoveel tegenzin zit daarin. Maar de heren hebben natuurlijk wel wat te verliezen: dit is het moment om molens te bouwen, en als hun imago nu beschadigd raakt, hebben ze een probleem.”
Van der Velde snapt niks van de opstelling van de windmolenexploitanten. Hij begrijpt gewoon niet hoe ze denken: ,,Als je nieuwe auto naar de paardenstront stinkt, ga je terug naar de leverancier. En die geeft je een ander, en gaat uitzoeken wat het probleem is. Maar windmolenbouwers staan daar blijkbaar boven”, verzucht hij.
Windmolens dichtbij het dorp. Foto: Corné Sparidaens
De wanhoop klinkt door in de meldingen: 'Er is geen plek in huis waar we ontkomen aan het gekmakende geluid'
De Werkgroep Geluidsoverlast uit Meeden houdt sinds oktober 2020 een document bij van alle overlastmeldingen. De teller staat inmiddels op 620. Dagblad van het Noorden mocht de lijst inzien, met daarop klachten van bewoners uit Meeden, Noordbroek, Muntendam, Scheemda, Sappemeer, Veendam, Blijham, Wildervank, Ommelanderwijk en Westerlee.
„Ik ervaar een bromtoon die zich continu herhaalt. Voornamelijk ’s nachts heb ik er last van. Op dit moment is het zo ernstig dat ik nauwelijks meer slaap. Er is geen plek in de woning waar ik het niet hoor. Het is gekmakend. Ik weet eerlijk gezegd niet meer wat ik moet doen. En wat ertegen te doen is. Oordoppen, earplugs met muziek, muziek in de slaapkamer, ventilator aan, niks helpt”
„Laat ze alsjeblieft stoppen, ik word helemaal gek. Ik ben ziek, ik moet slapen, maar ik krijg hier nu nachtmerries van. Het lage gedreun is gekmakend”
„Ik word zo langzamerhand knettergek van het steeds aanwezige geluid, wat overal hoorbaar is”
„Wil ik op dit moment rust, dan zal ik het moeten overstemmen met muziek of iets dergelijks, of weg gaan van huis. Er MOET iets gebeuren nu, ik heb lang genoeg gewacht met zoethouders als andere software etc. maar het wordt niet beter”
„Slaap al een dik jaar slecht door die bromtoon van die rottige windmolens. Ik merk dat ze steeds luidruchtiger worden. Afgelopen week was het geluid echt extreem. Is toch te gek voor woorden dat ik en honderden mensen er last van hebben en er niets tegen wordt gedaan. Wat snak ik er naar om eens een keer weer lekker te kunnen uitslapen”
„Sinds de windmolens in gebruik zijn heb ik gigantische slaapproblemen. Dat heb ik nog nooit eerder gehad”
„Dit moet stoppen. Wij vrezen ernstige gezondheidsklachten”
„U moet zich tot op het bot schamen voor wat u de bevolking aandoet”
„Er is geen plek in huis waar we aan het gekmakende geluid kunnen ontkomen”
„Het gezoem gaat door merg en been, ik ben nog liever in de stad momenteel dan thuis, waar ik al 45 jaar woon. In de stad is het ‘rustiger’ dan in dit dorp, waar ik met veel liefde heb gewoond. Maar als dit zo blijft, heb ik de langste tijd hier gewoond. Voor mij is dit niet meer te doen. Stapelgek word ik ervan”
„Wij vrezen voor de ontwikkeling van onze kinderen door gebrek aan goede nachtrust”
„Mijn man, peuter en kleuter hebben ook klachten. Mijn kinderen slapen slecht, worden wakker en klagen over oorpijn en hoofdpijn, terwijl ik last heb van slapeloosheid en concentratieproblemen”
„Ik zie er inmiddels tegenop om te gaan slapen. Is de brom er? Afschuwelijk. Het huilen staat mij nader dan het lachen. Ik ben licht in mijn hoofd en oververmoeid. Mijn huis is geen thuis meer. En serieus denk ik erover om elders maar eens bij te tanken”
„Hoelang gaat dit dan nog door? En als het niet normaal is, mogen ze dan toch (volop) draaien? Het geeft het gevoel dat je vogelvrij bent”
„Steeds meer artsen zijn het ermee eens dat laagfrequent geluid erg slecht is voor de gezondheid. Straks hebben we een super klimaat, maar helaas ten koste van leefgenot en gezondheid”
„Wij ervaren overlast in de vorm van een constant aanhoudende bromtoon. Dit geluid gaat letterlijk door merg en been. Inmiddels zijn de gevolgen behoorlijk. Door slaaptekort is er niet alleen sprake van irritatie, maar ook gezondheidsklachten”
„Al heel wat omzwervingen door het huis gedaan om te luisteren waar geluid vandaan kwam”
„Opnieuw bulderende molens. Dit wordt weer een slapeloze nacht”
„Sinds vanmiddag zo erg dat ik vannacht een andere slaapplek moet zoeken. Zet deze dingen toch uit ‘s nachts. Dit is niet oké”
„Nu bromt het weer als een klankkast in mijn huis”
„Jullie reageren niet meer op mails, ongetwijfeld om mensen te ontmoedigen. Ik vind jullie ronduit crimineel”
„Wederom een niet te harden bromtoon in mijn woning. Ik heb gehoord dat u milieu en mens echt belangrijker vind dan de energietransitie, maar merk hier nog maar weinig van. Kom toch eens met een oplossing. Heel Meeden en omgeving ligt weer wakker vannacht”
„Morgenvroeg heb ik een examen. Ik ben benieuwd hoe dit gaat zonder slaap”
„Afgelopen nachten nauwelijks geslapen, de bromtoon dreunt nu als een draaiende diesel door mijn huis, er is geen ontsnappen mogelijk, dit kan gewoon niet zo doorgaan”
Reactie bedrijven op Haagse bijeenkomst: aanvullend onderzoek
Een woordvoerder van windmolenbouwer Siemens Gamesa wil ‘geen uitspraken over de bijeenkomst met de pers delen’. Hij verwijst naar de exploitanten van het windpark: Eurus Energy en RWE.
Adriaan van der Maarel - die reageert namens beide exploitanten - zegt dat tijdens het ‘goede gesprek’ in Den Haag is afgesproken dat er nader onderzoek wordt gedaan naar het bromgeluid. ,,De groep omwonenden is gevraagd heel specifiek te registreren op welk moment er wel en geen overlast is. Siemens zal deze meldingen naast de gegevens van de dichtstbijzijnde windturbine leggen om te kijken of daar nog verbeteringen mogelijk zijn.”
De molens kunnen niet worden uitgezet ‘s nachts: ,,Om goede metingen te kunnen doen is het van belang om op alle momenten van de dag en bij verschillende weertypen te kunnen meten. Daarnaast leveren de turbines een bijdrage aan duurzame energievoorziening in Nederland.”
Volgens Van der Maarel wordt er hard gewerkt aan een oplossing: . ,,Dankzij de inzet van onder meer een klachtenapp en met name de feedback van bewoners, is de oorzaak opgespoord en is men bezig het probleem te verhelpen. Het normale windturbinegeluid blijft bestaan.”
Hij kent geen andere velden, die dezelfde ellende geven: ,,Hier is sprake van een geluid dat normaliter niet hoorbaar zou moeten zijn bij windturbines die ‘normaal’ in bedrijf zijn.”
De woordvoerder zegt dat RWE direct in actie is gekomen na de eerste signalen van omwonenden: ,,Er zijn meer dan vijfhonderd adressen binnen twee kilometer van het windpark uitgenodigd, waarvan er 98 op enig moment hebben meegedaan aan het geven van feedback via een speciale app. Deze app is ingezet om erachter te komen wanneer, op welk tijdstip en met welke windsnelheid- en richting bewoners hinder ondervonden van het specifieke geluid. Metingen zijn gedaan op 200 meter afstand van de turbines in het veld, bij verschillende windomstandigheden. Bij een van de turbines is een jaar lang continu 24 uur per dag geluid gemeten.”
,,Omdat bleek dat de hinder met name ’s nachts werd ervaren, is vorig jaar in maart ’s nachts een noise mode ingeschakeld. De stand van de bladen van de windturbines is dan anders en het vermogen en de geluidproductie gaat naar beneden. RWE heeft hiervoor gekozen om te zorgen dat de nachtrust van de omwonenden verbeterde. In de tussentijd kon worden uitgezocht wat er aan de hand zou kunnen zijn. Na de software-updates was dit niet meer nodig. De laatste verbeteringen heeft Siemens afgelopen mei uitgevoerd aan windturbines van EURUS binnen Windpark Vermeer.”
