Groningen is veel te lief bij het binnenhalen van Haagse miljoenen. Niet te snel tevreden zijn en constant druk op de bal hebben. 'Denken dat het rijk wel over de brug komt, is naief' | analyse

Terwijl de extra miljarden je bij de troonrede om de oren vlogen, sprak de Groningse gemeenteraad afgelopen week over de eigen lobby in Den Haag. Blijdschap was er over de 42 miljoen euro die werd binnen gehengeld voor fietspaden, rotondes, bruggen en wegen voor de nieuwe wijken Suikerzijde, Stadshavens, Eemskanaalzone en Meerstad. Nu nog de Lelylijn en andere projecten (station Hoogkerk, aanpak Ring West, trein naar Zernike, herstel en nieuwe bruggen) van de grond tillen.

Reden voor Groningen om zich rijk te rekenen is er niet. De gemeente Groningen concurreert met steden die eveneens willen groeien. Groningen doet dat heel netjes. Alle plannen staan keurig op papier. Daarna wacht ze met de provincie op haar beurt als het geld in het bestuurlijk overleg over het meerjarenprogramma infrastructuur en transport (BO-MIRT) wordt verdeeld. Dit in de wetenschap dat projecten in de Randstad vaak duurder zijn, waardoor er minder overblijft voor het Noorden, erkent wethouder Rik van Niejenhuis (PvdA). ,,Als het om onze lobby gaat mag wel een tandje bij. Denken dat het Rijk wel over de brug komt, is naïef.’’

Van Niejenhuis vroeg de raad met ideeën te komen voor een krachtiger strategie. De Partij voor het Noorden brandde los. ,,Alles goed op papier hebben is niet genoeg. Wij missen dadendrang en vechtlust’’, betoogt fractievoorzitter Leendert van der Laan (PvhN). Hij verwijst naar ProRail dat deze maand doodleuk meldde dat de Lelylijn ten faveure van Randstadplannen naar achteren moet worden geschoven. ,,Tegen ProRail moet je dan als Groningen zeggen: hou je mond. ProRail praat met hoge ambtenaren op het ministerie. We vechten niet alleen tegen het rijk maar ook tegen Brabant, de Randstad en meer regio’s. Zij lobbyen keihard voor nieuwe verbindingen. Het alleen maar indienen van plannen vanuit Groningen en voor de verkiezingen wat politieke druk uitoefenen is niet voldoende.’’

De Partij voor het Noorden vindt dat Groningen als grootste gemeente in Noord-Nederland, veel meer moet fungeren als een kartrekker voor de provincie en zelfs voor het Noorden. Maak van alle belangrijke regionale plannen, zoals het Deltaplan voor het Noorden (Lelylijn en 200.000 woningen), de Wunderline en de Nedersaksenlijn één stevig en allesomvattend pakket. Dan heb je echt iets om over te onderhandelen.

Van Niejenhuis heeft daar wel oren naar. Als oud-directeur van de Vereniging Groninger Dorpen en ambtenaar in Delfzijl heeft hij meer affiniteit met omliggende gemeenten dan zijn voorgangers. Die spraken vast wel eens met collega-wethouders in de regio over hun noden en wensen, maar dat was het dan ook wel. Veel aandrang om met de gemeenten met een gemeenschappelijk pakket het belang van de hele provincie te dienen in Den Haag is er niet.

De Partij voor het Noorden zwengelt ook een andere discussie aan. Na de parlementaire enquête ligt het voor de hand dat staatssecretaris Hans Vijlbrief als huidige gasbewindsman naar huis wordt gestuurd. De Partij voor het Noorden riep de raad en de regio op zich niet te focussen op het laten sneuvelen van Vijlbrief maar aan te sturen op een compensatiepakket van vijf of tien miljard.

Het spelen van de gaskaart heeft niet de voorkeur van het gemeentebestuur. Volgens Van Niejenhuis is het Deltaplan voor het Noorden ‘een kansenverhaal’. ,,We hebben Nederland wat te bieden. ProRail staat op achterstand. Er is al drie miljard voor de Lelylijn gereserveerd. Ik zou niet zozeer de gaskaart spelen maar zeggen: wij hebben oplossingen voor de uitdagingen van deze tijd. Kijk naar onze kracht en niet wat ons is aangedaan.’’

Nu al moet worden nagedacht over het ‘aanlanden’ van de Lelylijn. Het stationsgebied is onder constructie maar hierover wordt met geen woord gerept. Ook is de gemeente Groningen nauwelijks betrokken bij de lobby voor de Nedersaksenlijn (Groningen-Enschede). Ooit had de gemeente een lobby-afdeling waar twaalf mensen werkten. De afdeling werd in 2011 grotendeels opgeheven. En dat terwijl de regio Eindhoven met Brainport kantoor houdt in Den Haag Brussel. Zij doet dat met een miljardenagenda, waarbij ze aast op snel spoor naar het Duitse achterland. Van Niejenhuis vindt de vergelijking met Eindhoven niet eerlijk. Deze stad ligt in een regio die economisch beduidend robuuster is.

De Partij voor het Noorden hield de raad voor dat slechts een schamel procentje van alle gasbaten (ruim 420 miljard) in het Noorden terecht is gekomen. Dus dat belooft niet veel goeds, aldus de partij. Hoezo ontwikkelkansen en brede welvaart? Van Niejenhuis is beducht voor het cultiveren van een calimerogevoel in Groningen. Onzin, vindt Van der Laan (PvhN). ,,Dat heeft hier niks mee te maken.’’ Een deel van de raad wil best twee keer per jaar eens praten over de effectiviteit van de Groningse lobby. GroenLinks, de grootste partij in de gemeente, vindt één keer wel genoeg.

Daarmee gaat GroenLinks voorbij aan de mogelijkheid die de raad heeft om het gemeentebestuur aan het werk te zetten. Waar moeten bij de ontwikkeling van de Stad en de omliggende regio de prioriteiten liggen? De raad moet daar invloed op willen hebben. Een passieve houding van de raad past niet bij de belangen die op het spel staan. Per slot van rekening bestel je in Den Haag geen pakje boter maar gaat het om het binnenhalen van nieuwe infrastructuur om honderden miljoenen.